Chật vật với giá thực phẩm

Một quầy thực phẩm ở Budapest, Hungary. Nguồn: AP.

Bà mẹ 4 con cho biết: “Chúng tôi hầu như không đủ tiền để ăn trưa và ăn tối vì còn phải trả tiền thuê nhà, học phí”.

Dù giá lương thực đã giảm trên thị trường toàn cầu, nhưng tại nhiều quốc gia, người dân vẫn phải chật vật lo thực phẩm cho bữa ăn hằng ngày.

Một nhà hàng ở ngoại ô thủ đô Nairobi của Kenya giảm bớt kích thước chapati – một loại bánh mì dẹt– để tiết kiệm dầu ăn. Người Pakistan thiếu tiền mặt miễn cưỡng ăn chay, loại bỏ thịt bò và thịt gà khỏi chế độ ăn của họ vì họ không còn đủ tiền mua thịt. Ở Hungary, một quán cà phê loại bỏ bánh mì kẹp thịt và khoai tây chiên ra khỏi thực đơn nhằm khi giá dầu và thịt bò tăng cao.

Dù trên thị trường toàn cầu, giá ngũ cốc, dầu thực vật, sữa và các mặt hàng nông sản khác giảm đều đặn từ mức cao kỷ lục, trên khắp thế giới, giá lương thực vẫn liên tục tăng.

Giá lương thực tăng cao khi xung đột ở Ukraine nổ ra vào tháng 2 năm ngoái, làm gián đoạn hoạt động buôn bán ngũ cốc và phân bón. Nhưng trên phạm vi toàn cầu, cú sốc giá đó đã kết thúc từ lâu. Liên hợp quốc (LHQ) cho biết, giá lương thực giảm trong 12 tháng liên tiếp nhờ mùa màng bội thu ở Brazil, Nga và sau một thỏa thuận cho phép vận chuyển ngũ cốc ra khỏi Biển Đen.

Chỉ số giá lương thực của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp LHQ (FAO) thấp hơn so với thời điểm Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Tuy nhiên, bằng cách nào đó, giá thực vẫn đang tăng lên, góp phần gây ra lạm phát cao từ Mỹ và châu Âu.

Ông Ian Mitchell - nhà kinh tế học, đồng Giám đốc chương trình châu Âu tại Trung tâm Phát triển Toàn cầu có trụ sở tại London - cho biết: “Các thị trường thực phẩm có mối liên hệ chặt chẽ với nhau đến mức dù bạn ở đâu trên thế giới, bạn cũng sẽ cảm nhận được tác động nếu giá cả toàn cầu tăng”.

Ông Joseph Glauber - cựu kinh tế trưởng tại Bộ Nông nghiệp Mỹ, hiện là nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế - lưu ý rằng, giá của một số sản phẩm nông nghiệp như cam, lúa mì, thức ăn chăn nuôi mới chỉ là khởi đầu. Ông Glauber dẫn chứng, tại Mỹ - nơi giá lương thực tháng 10 tăng 8,5% so với cùng kỳ năm trước - 75% chi phí xuất hiện sau khi thực phẩm rời khỏi trang trại, đó là chi phí năng lượng, chi phí xử lý, chi phí vận chuyển và chi phí lao động. Nhiều chi phí trong số đó gắn liền với cái gọi là lạm phát cốt lõi, loại trừ giá lương thực và năng lượng biến động và đã được chứng minh là khó có thể loại bỏ khỏi nền kinh tế thế giới.

Ở Kenya, hạn hán đã làm tăng thêm tình trạng thiếu lương thực và giá cả tăng cao do ảnh hưởng của xung đột ở Ukraine, đồng thời chi phí vẫn ở mức cao kể từ đó. Bột ngô tăng giá gấp đôi so với năm ngoái.

Các nhà xay xát ở Kenya mua lúa mì khi giá cao vào năm ngoái giờ đây đang phải đối mặt với chi phí sản xuất cao do hóa đơn nhiên liệu lớn hơn. Để đối phó, các nhà hàng nhỏ ở Kenya tăng giá và đôi khi cắt giảm khẩu phần. Ông Mark Kioko, chủ một nhà hàng, nói: “Chúng tôi phải giảm kích thước bánh chapati vì ngay cả sau khi tăng giá, chúng tôi vẫn lỗ vốn vì giá dầu ăn vẫn ở mức cao”.

Ở Hungary, người dân ngày càng kiệt sức trong đợt tăng giá lương thực lớn nhất ở EU, lên tới 45% hồi tháng 3. Để theo kịp với chi phí nguyên liệu ngày càng tăng, nhà hàng Cafe Csiga ở trung tâm Budapest tăng giá đồ ăn thức uống khoảng 30%. Tổng Giám đốc Andras Kelemen cho biết: “Đầu bếp của chúng tôi theo dõi chặt chẽ giá cả hàng ngày, vì vậy việc thu mua nguyên liệu nhà bếp được kiểm soát chặt chẽ”. Quán ăn này thậm chí còn loại bỏ bánh mì kẹp thịt và khoai tây chiên khỏi thực đơn.

Ông Joszef Varga bán trái cây và rau quả ở Budapest cho biết, giá cả đã tăng 20% - 30%.

Tại Pakistan, chủ cửa hàng Mohammad Ali cho biết, một số khách hàng nay không ăn thịt mà thay vào đó là rau và đậu. Nhưng ngay cả giá rau, đậu, gạo và lúa mì cũng đã tăng 50%.

Trong ngôi nhà gạch bùn ở ngoại ô thủ đô Islamabad, góa phụ Zubaida Bibi, 45 tuổi nói: “Cuộc sống của chúng tôi chưa bao giờ dễ dàng, nhưng giờ đây giá cả mọi thứ đã tăng lên quá cao đến mức khó sống”. Chị Bibi làm giúp việc và chỉ kiếm được 8.000 rupee Pakistan (30 USD) mỗi tháng.

Chị Bibi nhận tiền từ em trai Sher Khan để tiếp tục tồn tại. Nhưng Khan cũng dễ bị tổn thương: Chi phí nhiên liệu tăng cao có thể buộc anh phải đóng cửa quán trà ven đường. “Lạm phát ngày càng tăng đã hủy hoại ngân sách của tôi. Tôi kiếm được ít hơn và chi tiêu nhiều hơn” - Khan nói.

“

Tại Mỹ - nơi giá lương thực tháng 10 tăng 8,5% so với cùng kỳ năm trước - 75% chi phí xuất hiện sau khi thực phẩm rời khỏi trang trại, đó là chi phí năng lượng, chi phí xử lý, chi phí vận chuyển và chi phí lao động. Nhiều chi phí trong số đó gắn liền với cái gọi là lạm phát cốt lõi, loại trừ giá lương thực và năng lượng biến động và đã được chứng minh là khó có thể loại bỏ khỏi nền kinh tế thế giới.

Hà Anh