Châu Âu không còn bất an với Trump 2.0?

Tổng thống Donald Trump, người đã cam kết sẽ mang đến một “kỷ nguyên vàng” mới cho Mỹ trong bài phát biểu nhậm chức ngày 20/1, đã dọa áp thuế đối với hàng hóa nhập khẩu từ Liên minh châu Âu. Điều này, làm dấy lên lo ngại về khả năng xảy ra một cuộc chiến thương mại.

“Liên minh Châu Âu rất, rất tồi tệ đối với chúng ta. Vì vậy, họ sẽ phải chịu thuế. Đó là cách duy nhất để có sự công bằng” ông Trump phát biểu với các phóng viên ngày 21/1, một ngày sau khi ông tuyên thệ nhậm chức Tổng thống thứ 47 của Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng ngày 21/1/2025. Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, thay vì lo lắng, bất an và phản ứng dữ dội sau những tuyên bố của ông Trump như trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông, lần này, EU dường như đã có sự chuẩn bị trước và có cái nhìn tích cực hơn, cho rằng việc ông trở lại Nhà Trắng có thể đem lại lợi ích cùng như cơ hội mới cho khối này.

Kinh nghiệm mà EU rút ra được từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump là chỉ trích tổng thống Mỹ quá gay gắt không phải là cách hiệu quả và thậm chí có thể đối mặt những phản ứng đáp trả không mong muốn. Vì vậy, các công ty và chính phủ châu Âu đều cố gắng tránh “chọc giận” lãnh đạo của cường quốc hàng đầu thế giới.

Cơ hội mới cho châu Âu

Ông Laurent Saint-Martin, Bộ trưởng phụ trách thương mại quốc tế của Pháp mô tả chiến thắng bầu cử của ông Trump là một “cơ hội thực sự” cho châu Âu.

“Chúng ta phải đoàn kết lại, điều này rất quan trọng. Châu Âu là một lục địa rất mạnh về công nghiệp, nguồn tiết kiệm, sức mua và thị trường chung. Điều cần phải làm bây giờ là tạo ra sự đoàn kết hơn nữa và bảo vệ các giá trị của chúng ta”, ông Saint-Martin nói với CNBC bên lề Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) ở Davos, Thụy Sĩ ngày 22/1.

“Nhưng cũng cần phải lưi ý rằng, có thể một trật tự thế giới mới đang hình thành và các hệ thống thương mại cũng vậy. Chúng ta phải sẵn sàng thích ứng với mọi thay đổi và điều quan trọng nhất là chúng ta phải đoàn kết. Nhiệm kỳ đầu tiên của ông Donald Trump là cơ hội để châu Âu để đoàn kết trong lĩnh vực quốc phòng... Giờ tôi nghĩ đã đến lúc chúng ta cần đoàn kết hơn trong công nghiệp và thương mại”, ông Martin nhấn mạnh.

Trong khi đó, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp có những phản ứng trái chiều về Trump 2.0.

Richard Edelman, Giám đốc điều hành của công ty truyền thông toàn cầu Edelman, cho rằng việc Trump trở lại có thể là một “liều thuốc kích thích” cho các doanh nghiệp, trong khi Giám đốc điều hành ING, Steven van Rijswijk, nói với CNBC rằng lễ nhậm chức của Tổng thống Mỹ nên là “lời cảnh tỉnh cho Châu Âu”.

“Nước Mỹ trước tiên” vậy châu Âu sẽ đứng thứ hai?

Quan hệ kinh tế xuyên Đại Tây Dương được xem là cực kỳ quan trọng đối với cả Mỹ và EU bởi thương mại và đầu tư song phương giữa 2 nền kinh tế này là lớn nhất thế giới.

Phản ứng về lời đe dọa áp thuế của ông Trump, Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb cho rằng châu Âu cần phải “thích ứng từng ngày”.

“Trong chính sách đối ngoại, bạn luôn phải phản ứng với một tình huống cụ thể, đặc biệt khi bạn đến từ một quốc gia nhỏ và bạn phải làm việc với bất kỳ ai là tổng thống của siêu cường lớn nhất thế giới”, ông Stubb nói.

“Ông Donald Trump muốn Mỹ duy trì và giữ vững vị trí siêu cường. Để làm được điều đó, họ cần đồng minh và tôi nghĩ những đồng minh đó đến từ châu Âu. Vì vậy, tôi có thể nói đơn giản như thế này, nếu như ‘Nước Mỹ trước tiên’ thì có lẽ châu Âu sẽ đứng thứ hai, điều này hoàn toàn hợp lý”, ông Stubb nói.

“Đã đến lúc vượt ra khỏi ranh giới và những điều cấm kỵ”

Trong khi đó, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen dường như muốn gửi thông điệp tới tân Tổng thống Mỹ rằng, châu Âu còn có nhiều lựa chọn khác ngoài Mỹ. Bà mô tả châu Âu như một thế lực kinh tế lớn có thể xây dựng những liên minh mới trong nhiệm kỳ thứ 2 của ông Trump.

EU không có tâm lý “nài nỉ” được ưu tiên khi đối diện với chương trình “Nước Mỹ trước tiên” của Tổng thống Trump. Thay vào đó, bà Leyen đã vẽ ra viễn cảnh lạc quan trong đó EU là một thế lực lớn về kinh tế, vượt trội hơn Mỹ ở nhiều khía cạnh quan trọng và sẵn sàng hợp tác với các quốc gia như Mexico và Trung Quốc trong khi ông Trump đối đầu với những quốc gia này.

Bà Leyen tránh chỉ trích trực tiếp tân Tổng thống Mỹ nhưng lại nêu ra sự tương phản rõ rệt với Mỹ. Bà đặc biệt nhấn mạnh đến cam kết của EU đối với Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu mà Mỹ vừa rút khỏi.

Bà cho biết Châu Âu vẫn là “khu vực thương mại lớn nhất thế giới” cùng với các tiêu chuẩn xã hội và môi trường cao hơn, bất bình đẳng thấp hơn “so với tất cả đối thủ cạnh tranh toàn cầu của chúng tôi”. EU cũng là đối tác dễ dự đoán, trong khi nhiều người khác thường mô tả ông Trump là người khó đoán.

“Với châu Âu, những gì bạn thấy sẽ là những gì bạn nhận được. Chúng tôi tuân thủ quy tắc. Các thỏa thuận của chúng tôi không có những điều khoản ngầm kèm theo”, bà Leyen nói.

Trong khi ông Trump cảnh báo về việc áp thuế và chính sách “Nước Mỹ trước tiên”, phát biểu của lãnh đạo Ủy ban châu Âu dường như gửi tín hiệu ngược lại rằng châu Âu sẵn sàng làm việc với bất kỳ ai.

“Châu Âu sẽ tiếp tục tìm kiếm sự hợp tác, không chỉ với những người bạn lâu năm có cùng chí hướng, mà với bất kỳ quốc gia nào chúng ta có lợi ích chung”, bà Leyen nhấn mạnh.

Châu Âu đang hướng tới đa dạng hóa các mối quan hệ thương mại ngoài Mỹ. Trong khi ông Trump tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở biên giới phía nam và chuẩn bị áp thuế với Mexico, bà Von der Leyen đề cập tới quan hệ thương mại của EU với khu vực Mỹ Latin. Dù thừa nhận mối đe dọa từ các hoạt động kinh tế “không công bằng” của Trung Quốc, bà cũng nói rằng châu Âu cần “làm việc mang tính xây dựng” với Bắc Kinh.

“Chúng ta phải tìm kiếm cơ hội mới ở bất kỳ nơi nào. Đây là thời điểm để vượt ra những ranh giới và điều cấm kỵ để hợp tác. Châu Âu đã sẵn sàng cho những thay đổi”, bà Leyen nói.

Hoàng Phạm/VOV.VN Theo CNBC, Politico, Reuters