Chèo cổ và chỗ đứng trong lòng khán giả

Không phụ lòng mong mỏi của những nghệ sĩ và những người làm nghề, những người luôn đau đáu với nghệ thuật chèo, tối 25/8 vừa qua, vở chèo "Quan âm Thị Kính" đã được tái hiện… Theo chia sẻ của NSƯT Thu Huyền, Phó Giám đốc Nhà hát Chèo Hà Nội thì đêm diễn đã thực sự thành công, rất nhiều khán giả muốn đi xem nhưng Ban tổ chức đã bán hết vé. Có mặt trong đêm diễn, tôi đã thực sự xúc động vì sự trở lại đông đúc của khán giả yêu mến nghệ thuật chèo.

"Quan âm Thị Kính" là một trong những chèo cổ nổi tiếng, được nhiều nhà hát dàn dựng. Thời khi chưa có Internet và truyền hình, những vở chèo được các nghệ sĩ diễn trực tiếp trên những sân khấu sân đình của các làng quê. Chính vì vậy mà các nhân vật rất gần gũi. Chèo gần như là loại hình giải trí chính thời bấy giờ, và nhiều vở diễn gần như là khán giả thuộc nội dung, kịch bản.

Tích chèo "Quan âm Thị Kính" có nhân vật Thị Kính. Thị Kính là vợ của Thiện Sĩ. Thị Kính đẹp người đẹp nết, nhưng đã bị oan. Trong lúc chồng ngủ, Thị Kính cầm dao cắt râu mọc ngược trên mặt chồng. Đúng lúc này Thiện Sĩ trở dậy. Thị Kính bị kết tội oan mưu giết chồng. Bị oan ức không giải thích được, Thị Kính đành đóng giả trai và đi tu, trở thành chú tiểu Kính Tâm. Trong thời gian ở chùa, Kính Tâm bị Thị Màu đổ oan tội thông dâm, khiến Thị Màu chửa hoang. Kính Tâm bị làng phạt vạ, nhưng vẫn yêu thương và chăm sóc đứa con của Thị Màu. Đến khi Kính Tâm kiệt sức qua đời, mọi nỗi oan ức mới được phơi bày.

Có lẽ đóng đinh trong khán giả những lứa tuổi trung niên là cô Thị Màu có ánh mắt lúng liếng do nghệ sĩ Thu Huyền thể hiện cùng dàn nghệ sĩ gạo cội của Nhà hát Chèo những năm xưa như nghệ sĩ Quốc Chiêm, nghệ sĩ Thúy Mùi, nghệ sĩ Quốc Anh, nghệ sĩ Xuân Hinh… Nhưng giờ đây, thế hệ nghệ sĩ ấy hầu như đã đến tuổi nghỉ ngơi, còn một số nghệ sĩ đang công tác, nhưng lại giữ những vị trí quản lý trong nhà hát. Và sự trở lại lần này của vở chèo "Quan âm Thị Kính" là do các nghệ sĩ trẻ Nhà hát Chèo Hà Nội thể hiện như nghệ sĩ Hồng Thắm (Thị Kính), Hồng Vân (vai Thị Màu), Trúc Mai (Mẹ Đốp), nghệ sĩ Quang Trưởng (vai Thiện Sĩ), Lê Đạt (Mãng Ông), bên cạnh những nghệ sĩ kỳ cựu của Nhà hát Chèo Hà Nội đã mang lại cho chèo hơi thở mới.

Bản phục dựng lần này do Nghệ sĩ ưu tú Quốc Chiêm, nguyên Giám đốc Nhà hát Chèo thực hiện. Tuy đã về hưu nhưng ông vẫn tâm huyết với bộ môn nghệ thuật chèo. Vì thế nên do các nghệ sĩ trẻ vào vai nhưng ông đã tinh chỉnh trau chuốt để đảm bảo đúng tinh thần và lề lối của chèo cổ, nhưng lồng vào đó là hơi thở của thời hiện tại, với giọng điệu của ngày hôm nay.

Sự trở lại với sân khấu chèo đông đúc như đêm diễn vừa qua cho thấy nghệ thuật chèo vẫn luôn có chỗ đứng trong lòng khán giả. Các nghệ sĩ chèo đã tìm tòi, làm thế nào để đưa loại hình chèo cổ đến được giới trẻ. Cốt truyện thì không thể thay đổi, nhưng những nghệ sĩ đã làm mới về mặt ngôn ngữ và phong cách biểu diễn, khiến cho vở chèo dễ tiếp cận với khán giả trẻ tuổi ngày hôm nay. Thực vậy, trong đêm diễn, những tràng vỗ tay, những tiếng cười giòn giã, những tiếng nấc sụt sùi của khán giả minh chứng cho cảm xúc chân thật và mãnh liệt mà vở diễn đã mang lại.

Giới trẻ ngày nay, có thể chỉ biết đến Thị Màu tính cách lẳng lơ, ánh mắt lúng liếng mà không biết đến đó là nhân vật nào, ở đâu. Khi đã trở thành văn hóa truyền thống, rất cần phục dựng, làm mới để đưa đến cho tầng lớp khán giả trẻ hiểu về nghệ thuật sân khấu chèo. Nhà hát Chèo Hà Nội đã và đang làm điều đó.

Tới đây theo kế hoạch, nhà hát sẽ phục dựng nhiều vở chèo cổ. Hy vọng bằng sự tâm huyết của các nghệ sĩ, sân khấu nhà hát chèo sẽ thường xuyên sáng đèn, để những vở chèo cổ sẽ luôn có sức sống trong thời hiện đại ngày nay.

Khánh Linh