'Chìa khóa' giữ chân nhân tài và hạn chế chảy máu chất xám

Cần lực lượng lao động có kỹ năng, kiên định và gắn bó lâu dài với tổ chức

Tại cuộc tọa đàm “Chính sách đột phá thu hút nhân tài trong giáo dục đại học, khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo” diễn ra mới đây tại Hà Nội, ông Felix Weidenkaff, Quyền Giám đốc Văn phòng ILO tại Việt Nam, nhấn mạnh: Việc làm thỏa đáng với thu nhập công bằng, môi trường an toàn, bao trùm, có cơ hội học tập và phát triển là yếu tố then chốt giúp giữ chân nhân lực chất lượng cao và hạn chế chảy máu chất xám.

Việt Nam cần tiếp tục đầu tư mạnh vào phát triển kỹ năng, xây dựng môi trường làm việc minh bạch và thúc đẩy bình đẳng giới trong khoa học công nghệ.

Theo ông Weidenkaff, trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về nhân lực chất lượng cao ngày càng gay gắt do tác động của chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư mạnh vào phát triển kỹ năng, xây dựng môi trường làm việc minh bạch và thúc đẩy bình đẳng giới trong khoa học công nghệ. Đây là nền tảng để hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045.

Báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) chỉ ra, các quốc gia thành công trong thu hút nhân tài đều dựa trên nguyên tắc “việc làm thỏa đáng”.

Hay nói cách khác, công việc phải mang lại thu nhập công bằng, an toàn, có cơ hội học tập suốt đời và phát triển nghề nghiệp. Việt Nam muốn đạt được mục tiêu kinh tế cao cần lực lượng lao động có kỹ năng, kiên định và gắn bó lâu dài với tổ chức.

Việt Nam đang ở thời kỳ “cửa sổ dân số vàng”, song tỷ lệ lao động có kỹ năng vẫn thấp - chỉ 28,11% có bằng cấp hoặc chứng chỉ đào tạo, trong đó 13,8% có bằng đại học trở lên.

Chỉ khoảng 1/10 lao động làm việc trong nhóm nghề đòi hỏi kỹ năng cao. Bên cạnh đó, năng suất khu vực tư nhân trong nước còn thấp hơn đáng kể so với khu vực FDI và nhà nước.

Trong khi đó, tốc độ phát triển công nghệ, đặc biệt ở lĩnh vực bán dẫn, tự động hóa, AI đang tạo ra nhu cầu rất lớn về lao động trình độ cao.

Theo Ngân hàng Thế giới, đến năm 2023 Việt Nam có khoảng 560.000 kỹ sư trẻ tốt nghiệp các ngành STEM - con số được kỳ vọng tăng nhanh nếu có chính sách đào tạo và giữ chân hiệu quả.

ILO định nghĩa “việc làm thỏa đáng” là việc làm năng suất, thu nhập công bằng, đảm bảo an toàn, an sinh xã hội, cơ hội phát triển cá nhân và bình đẳng giới.

Mô hình này không chỉ giúp giảm tỷ lệ nghỉ việc, mà còn khuyến khích người lao động gắn bó lâu dài, tạo nền tảng cho phát triển bền vững.

Doanh nghiệp đồng hành giữ chân người giỏi

Từ góc nhìn thực tế, chị Nguyễn Thu Hà, chuyên viên tuyển dụng ngành xây dựng, cho biết: “Tìm người tài phải có chọn lọc, không chỉ để ‘bù tay nghề’ mà là bổ sung chiến lược. Hiện thiếu lao động kỹ thuật ở mảng tự động hóa, bảo trì cơ điện và quản lý dự án.”

Doanh nghiệp của chị áp dụng chính sách lương thưởng linh hoạt, thưởng năng suất, hỗ trợ nhà ở hoặc xe đưa đón cho công nhân ca đêm.

Tương tự, Công ty HDC Art and Construction cho biết chấp nhận chi trả mức lương từ 18 - 30 triệu đồng/tháng, phụ cấp ăn 80.000 đồng/ngày, có nhà ở cho nhân viên và cơ hội tham gia các dự án lớn.

Trước đó, tại Hội thảo "Phát triển nhân lực - điều kiện tiên quyết cho kinh tế số và tăng trưởng xanh"PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội (ILSSA), nhấn mạnh: “Nhân lực không còn là chi phí cần kiểm soát, mà là nguồn giá trị cần đầu tư. Doanh nghiệp chỉ có thể tồn tại trong kỷ nguyên số nếu xem người lao động là trái tim của tổ chức.”

Lê Mỹ