Chiến lược phát triển logistics: Định hướng mới cho ngành kinh tế mũi nhọn

Logistics không chỉ là một ngành kinh tế quan trọng mà còn giữ vai trò hỗ trợ các ngành khác phát triển. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Ngày 21/11, tại Hà Nội, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị triển khai Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050. Đây là chiến lược đầu tiên về logistics được Chính phủ ban hành, đánh dấu bước ngoặt trong việc công nhận ngành này như một động lực quan trọng của nền kinh tế.

Logistics là ngành kinh tế mũi nhọn

Logistics từ lâu đã được xem là “xương sống” của nền kinh tế, kết nối các ngành và thúc đẩy giao thương. Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho hay Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050 là minh chứng cho sự quan tâm mạnh mẽ của Nhà nước đối với ngành này.

“Logistics không chỉ là một ngành kinh tế quan trọng mà còn giữ vai trò hỗ trợ các ngành khác phát triển,” ông Hải nhấn mạnh.

Theo Tiến sỹ Bùi Bá Nghiêm, Chuyên viên cao cấp của Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), chiến lược này không chỉ tạo ra khuôn khổ chính sách đồng bộ mà còn mở ra cơ hội đưa Việt Nam trở thành trung tâm logistics tầm cỡ khu vực và quốc tế. Logistics được xác định là ngành kinh tế mũi nhọn, có khả năng phát huy tối đa năng lực của các địa phương, thúc đẩy liên kết vùng và hội nhập toàn cầu.

Các quan điểm phát triển nhấn mạnh việc tận dụng lợi thế vị trí địa lý, đặc biệt là tiềm năng kinh tế biển, đồng thời tăng cường kết nối chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi xanh. Đặc biệt, con người được đặt ở vị trí trung tâm với định hướng xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao.

Chiến lược đặt ra các mục tiêu cụ thể, trong giai đoạn 2025-2035, tỷ trọng đóng góp của logistics vào GDP dự kiến đạt 5-7%, tốc độ tăng trưởng đạt 12-15% mỗi năm, chi phí logistics giảm xuống còn 12-15% GDP, và chỉ số hiệu quả logistics (LPI) nằm trong nhóm 40 nước dẫn đầu thế giới. Ngoài ra, Việt Nam sẽ hình thành 5 trung tâm logistics tầm cỡ quốc tế, với 70% lao động ngành này có chuyên môn. Đây là nền tảng để logistics trở thành ngành mũi nhọn, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang kinh tế tri thức, kinh tế xanh và kinh tế số.

Về hạ tầng, chiến lược tập trung phát triển kết cấu đồng bộ và hiện đại, ưu tiên xây dựng các trung tâm logistics quy mô lớn tại các vùng kinh tế trọng điểm. Hệ thống cảng biển, cảng hàng không, cảng cạn và đường sắt liên vận quốc tế sẽ được nâng cấp mạnh mẽ. Đặc biệt, hạ tầng logistics phục vụ thương mại điện tử, kho thông minh và logistics đô thị xanh cũng được chú trọng nhằm giảm chi phí vận tải và nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng.

Các đại biểu tham dự Hội nghị triển khai Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Ngoài ra, chiến lược còn nhấn mạnh liên kết vùng, hình thành các vùng động lực logistics tại Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ và miền Trung, với các cực tăng trưởng chính là Hà Nội, Hải Phòng, Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. Các hành lang kinh tế trọng điểm sẽ được kết nối bằng hạ tầng hiện đại để tăng cường liên kết vùng và quốc tế.

Tháo gỡ điểm nghẽn về hạ tầng, thể chế và kết nối

Bên cạnh những mục tiêu đầy triển vọng, hội nghị cũng ghi nhận nhiều ý kiến từ các hiệp hội, phản ánh thực trạng và những thách thức mà ngành logistics đang đối mặt. Ông Đào Trọng Khoa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), cho biết ngành logistics hiện duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng 14-16% mỗi năm, với quy mô thị trường đạt 70-80 tỷ USD và hơn 45.000 doanh nghiệp tham gia.

Riêng VLA, với hơn 800 hội viên, nắm giữ 70-80% thị phần cốt lõi. Hiệp hội đã chủ động triển khai chiến lược thông qua các chương trình hành động như Đề án Logistics Xanh-ESG, Đề án AgriLogistics, thành lập Văn phòng đại diện tại Cần Thơ và ra mắt Trung tâm Đổi mới sáng tạo Logistics.

Tuy nhiên, không phải mọi thứ đều thuận lợi, đại diện các doanh nghiệp cho rằng để giảm chi phí logistics cần giải quyết đồng thời ba yếu tố: Hạ tầng, thể chế và kết nối.

Bà Đặng Thị Minh Phương, Chủ tịch Hiệp hội Logistic và Cảng biển Thành phố Hồ Chí Minh chỉ ra rằng chi phí logistics tại Việt Nam vẫn cao hơn nhiều so với các nước trong khu vực. Nguyên nhân chính nằm ở sự “không đồng bộ” giữa quy hoạch và triển khai. Dù các quy hoạch đã được xây dựng, tiến độ thực hiện các dự án hạ tầng cửa ngõ, cảng biển và vận tải liên vùng vẫn chậm, chưa tạo được nền tảng để giảm chi phí một cách thực chất.

Bà Đặng Thị Minh Phương, Chủ tịch Hiệp hội Logistic và Cảng biển Thành phố Hồ Chí Minh phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Đồng quan điểm, ông Trần Đức Nghĩa, Chủ tịch Hiệp hội Logistics Hà Nội, cho rằng dù Việt Nam sở hữu vị trí địa lý chiến lược, nhiều quy định hiện hành lại “làm suy giảm lợi thế” này. Các vấn đề về vận tải, giám sát, hải quan và kiểm tra chuyên ngành vẫn còn nhiều bất cập, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong hoạt động. “Nếu doanh nghiệp tuân thủ đầy đủ quy định mà vẫn không vận hành hiệu quả, thì chính sách cần được rà soát lại,” ông Nghĩa nhấn mạnh.

Ông Đặng Thế Duyên, Tổ trưởng Tổ Giám sát quản lý địa điểm và phương tiện xuất nhập khẩu, Cục Hải quan (Bộ Tài chính) cũng lưu ý rằng logistics là một chuỗi kinh doanh phức tạp với nhiều khâu như bốc xếp, vận tải và kho bãi.

Ông Duyên dẫn chứng việc Bộ Xây dựng đang phối hợp với các cơ quan hải quan để xác định địa điểm thực hiện thủ tục hải quan và vận chuyển hàng hóa khi xây dựng các tuyến đường sắt mới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp. Theo ông, để giảm chi phí logistics, cần có sự đồng hành của các Bộ, ngành khi triển khai các giải pháp mang tính chiến lược.

Một thách thức lớn khác được bà Phương đề cập là nguồn nhân lực. Bà cho rằng nhân lực logistics hiện là “điểm nghẽn lớn nhất” khi thị trường mới phát triển khoảng 10 năm, cả về chất lượng và số lượng đều thiếu hụt. Bà kêu gọi doanh nghiệp đầu tư dài hạn vào đào tạo, đồng thời đề nghị Nhà nước khẩn trương ban hành khung năng lực và xây dựng hệ sinh thái đào tạo, thực hành và ứng dụng.

Chiến lược phát triển dịch vụ logistics Việt Nam giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến 2050 là bước đi quan trọng để đưa ngành này trở thành động lực tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, để hiện thực hóa các mục tiêu, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các hiệp hội nhằm giải quyết những thách thức về hạ tầng, thể chế và nhân lực. Chỉ khi vượt qua các "điểm nghẽn" này, Việt Nam mới có thể khẳng định vị thế trung tâm logistics khu vực và quốc tế./.

(Vietnam+)