Chiến lược và nhân lực quyết định khả năng vận dụng AI của doanh nghiệp
Hiện nay AI đã trở thành công cụ thiết thực giúp doanh nghiệp giảm chi phí, nâng cao năng suất, tăng tính chính xác và đảm bảo sự ổn định trong vận hành.
Các chuyên gia, doanh nghiệp chia sẻ kinh nghiệm ứng dụng AI vào sản xuất. Ảnh: Xuân Anh – TTXVN
Sản xuất thông minh với sự trợ giúp của trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành công cụ tạo ra lợi thế cạnh tranh cho nhiều doanh nghiệp. Song để vận dụng hiệu quả công nghệ vào sản xuất, việc xây dựng chiến lược rõ ràng và đào tạo nhân lực đóng vai trò then chốt. Đây là nhận định của các chuyên gia tại Hội thảo “Ứng dụng AI: Tối ưu quy trình trong sản xuất” do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC) phối hợp với Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam (BUV) tổ chức chiều 16/12.
Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc ITPC cho biết, sự phát triển của AI hiện nay đã mở ra phương thức vận hành hoàn toàn mới cho doanh nghiệp sản xuất. AI được ứng dụng sâu rộng vào quản trị chuỗi cung ứng, lập kế hoạch và điều độ sản xuất, tối ưu hóa năng lượng, bảo trì dự đoán, cũng như kiểm tra chất lượng sản phẩm bằng thị giác máy tính. Những mô hình nhà máy thông minh vì vậy đang trở thành xu hướng phổ biến của ngành sản xuất toàn cầu.
Việc thúc đẩy ứng dụng AI trong sản xuất hoàn toàn phù hợp với định hướng của Trung ương, cụ thể là Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết số 71/NQ-CP của Chính phủ: Sửa đổi, bổ sung cập nhật Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW.
Theo bà Cao Thị Phi Vân, hiện nay AI đã trở thành công cụ thiết thực giúp doanh nghiệp giảm chi phí, nâng cao năng suất, tăng tính chính xác và đảm bảo sự ổn định trong vận hành. Song việc triển khai AI cũng đặt ra nhiều thách thức liên quan đến yêu cầu về dữ liệu, nguồn nhân lực, chi phí đầu tư, khả năng tích hợp hệ thống và xác định lộ trình phù hợp với năng lực từng doanh nghiệp. Mỗi doanh nghiệp phải tìm ra cách tiếp cận công nghệ phù hợp, tránh đầu tư dàn trải hoặc không hiệu quả.
Nhận định ngành sản xuất Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng, Giáo sư Rick Bennett, Phó Hiệu trưởng kiêm Phó Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam (BUV) cho rằng, AI đã chuyển đổi thành động lực then chốt thúc đẩy năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh, áp dụng cho các nhà máy quy mô lớn lẫn doanh nghiệp vừa và nhỏ. Vấn đề cốt lõi đặt ra đối với cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam hiện nay không còn là quyết định ứng dụng AI hay không, mà là việc xác định phương thức triển khai AI một cách hiệu quả, có trách nhiệm, phù hợp với nguồn lực cũng như mức độ sẵn sàng của từng đơn vị.
Theo góc nhìn của Trường BUV, AI không chỉ đơn thuần là công nghệ, mà là hệ sinh thái được xây dựng trên ba trụ cột cốt lõi: con người (năng lực của đội ngũ lãnh đạo, kỹ sư và người lao động), quy trình (cách thức tổ chức vận hành, lập kế hoạch và ra quyết định), công nghệ (các công cụ AI, dữ liệu và tự động hóa). Do đó, nếu thiếu đội ngũ nhân lực phù hợp và một lộ trình triển khai rõ ràng, các ứng dụng công nghệ tiên tiến nhất cũng khó có thể tạo ra giá trị bền vững.
Phó Giáo sư Ali Al-Dulaimi, Trưởng khoa Khoa học Máy tính và Công nghệ, Đại học Anh Quốc Việt Nam phân tích thêm, hiệu quả của ứng dụng AI là rõ ràng, điển hình như một nhà máy lắp ráp điện tử quy mô vừa ở Bắc Ninh, áp dụng hệ thống thị giác máy tính sử dụng các mô hình AI mã nguồn mở đã giúp tăng tốc độ phát hiện lỗi lên 400% và giảm 15% tỷ lệ phế phẩm, giải quyết bài toán tỷ lệ lỗi cao trong các thao tác hàn vi mạch.
Phó Giáo sư Ali Al-Dulaimi, Trưởng khoa Khoa học Máy tính và Công nghệ, Đại học Anh Quốc Việt Nam chia sẻ thông tin tại hội thảo. Ảnh: Xuân Anh – TTXVN
Theo Phó Giáo sư Ali Al-Dulaimi, AI cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn xanh quốc tế, đặc biệt là Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu. Theo đó, các hệ thống AI được xem là giải pháp khả thi để theo dõi năng lượng tiêu thụ theo thời gian thực trên từng đơn vị sản phẩm, tạo điều kiện cho việc cung cấp “hộ chiếu xanh” cho hàng hóa xuất khẩu. Khoản tiết kiệm năng lượng, trung bình từ 15-20%, chính là đòn bẩy giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn xanh ưu đãi, từ đó thực hiện việc tái đầu tư vào nâng cấp công nghệ cho chu trình mới.
“AI chỉ có thể mang lại sự thăng tiến nếu doanh nghiệp tập trung vào việc đào tạo lực lượng lao động nội bộ. Mục tiêu là giúp đội ngũ này trở thành chuyên gia công nghệ, chuyển đổi vai trò sang giám sát robot và quản lý hệ thống. Mỗi doanh nghiệp nên xây dựng một lộ trình hành động cho lãnh đạo, bao gồm việc kiểm toán dữ liệu, xác định các điểm thất thoát tài chính lớn và triển khai kế hoạch thí điểm tập trung trước khi nhân rộng”, Phó Giáo sư Ali Al-Dulaimi khuyến nghị.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Hoàng Văn Tam, sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Công ty Digitech Solutions nêu thực tế các doanh nghiệp đang chịu áp lực ngày càng lớn trong việc tổ chức sản xuất để đảm bảo giao hàng đúng hạn, kiểm soát chất lượng sản phẩm, tinh gọn kênh phân phối và giải quyết bài toán nan giải về nhân lực cũng như an toàn lao động.
Để giải quyết hiệu quả những thách thức này, cần sự phối hợp vận hành giữa con người, máy móc và AI. Trong mô hình này, AI không thay thế con người mà đóng vai trò hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn, đồng thời giám sát máy móc để dự báo hỏng hóc, tối ưu công suất và quản lý nguyên vật liệu nhằm giảm thiểu tồn kho.
Các doanh nghiệp có thể xem xét khả năng kết hợp chặt chẽ giữa AI với các hệ thống quản trị hiện hữu như ERP (Hoạch định nguồn lực doanh nghiệp) và MES (Hệ thống điều hành sản xuất) để hỗ trợ lập kế hoạch và điều độ sản xuất. Thông qua việc phân tích dữ liệu lịch sử và thời gian thực, AI có khả năng dự báo rủi ro trễ đơn hàng, phát hiện các điểm nghẽn trong quy trình, từ đó gợi ý các phương án thay thế linh hoạt khi có biến động xảy ra.
Ngoài ra, AI còn có thể tham gia sâu vào việc chuẩn hóa quy trình sản xuất, chuyển đổi từ phương thức kiểm tra thủ công sang kiểm tra thông minh chủ động, giúp phát hiện lỗi sản phẩm và các rủi ro an toàn lao động sớm để bảo vệ con người và tài sản.
Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, con người được xác định là trọng tâm trong chiến lược chuyển đổi số, ứng dụng AI; lộ trình nâng cao năng lực số cũng nên triển khai theo hướng “bước nhỏ, sau đó tăng dần độ phức tạp”. Trong quá trình đó, văn hóa học tập chủ động cần diễn ra xuyên suốt các cấp độ từ việc lãnh đạo tiên phong làm chủ công nghệ; cấp quản lý ứng dụng hiệu quả vào quy trình làm việc; người lao động tích cực trau dồi kỹ năng số.Việc đào tạo cũng cần chuyển dịch sang các chương trình chuyên sâu, dài hạn, gắn liền với thực hành trên các tình huống kinh doanh thực tế để đảm bảo chất lượng nguồn nhân lực.
