Chính phủ ban hành Nghị định mới về phân định thẩm quyền trong quy hoạch đô thị và nông thôn

Ảnh minh họa.

Phạm vi điều chỉnh và nguyên tắc chung

Nghị định này điều chỉnh việc phân định trách nhiệm, thẩm quyền của các cơ quan quản lý nhà nước theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương cấp 2 trong lĩnh vực quy hoạch và nông thôn. Đặc biệt, nó đề cập đến việc phân định thẩm quyền thẩm định, phê duyệt và cấp phép quy hoạch.

Các nguyên tắc chung của việc phân định thẩm quyền bao gồm:

Phù hợp với Hiến pháp và pháp luật: Bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp và thống nhất với các nguyên tắc phân cấp, phân quyền của Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn.

Minh bạch và công khai: "Bảo đảm tính thống nhất trong tổ chức thi hành Hiến pháp và pháp luật; bảo đảm tính công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình và thực hiện có hiệu quả việc kiểm soát quyền lực gắn với trách nhiệm kiểm tra, thanh tra, giám sát của cơ quan nhà nước cấp trên tại điểm b khoản 1 Điều 2".

Gắn quyền với trách nhiệm: "Bảo đảm quyền con người, quyền công dân; bảo đảm công khai, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân, tổ chức trong việc tiếp cận thông tin, thực hiện các quyền, nghĩa vụ và các thủ tục theo quy định của pháp luật; không làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của xã hội, người dân, doanh nghiệp quy định tại điểm c khoản 1 Điều 2".

Bảo đảm nguồn lực: "Nguồn lực thực hiện nhiệm vụ phân định thẩm quyền do ngân sách nhà nước bảo đảm theo quy định (điểm e khoản 1, Điều 2)".

Phân định trách nhiệm và thẩm quyền

Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh

Thẩm quyền lập quy hoạch: Được quy định cụ thể tại điểm a khoản 1 Điều 4, đề cập đến việc lập quy hoạch đô thị và nông thôn thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, bao gồm cả quy hoạch liên quan đến địa giới hành chính của 2 đơn vị hành chính cấp xã trở lên.

Thẩm quyền thẩm định nhiệm vụ quy hoạch: Điểm a khoản 1 Điều 5 quy định trách nhiệm của cơ quan chuyên môn quản lý quy hoạch đô thị và nông thôn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện trong việc thẩm định nhiệm vụ quy hoạch liên quan đến địa giới hành chính của 2 đơn vị hành chính cấp xã trở lên.

Thẩm quyền phê duyệt quy hoạch: Điều 6 quy định thẩm quyền phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch chung đô thị và nông thôn của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, đặc biệt đối với các quy hoạch có phạm vi liên quan đến địa giới hành chính của 2 đơn vị hành chính cấp xã trở lên.

Trách nhiệm tổ chức quản lý quy hoạch: Điều 7 phân định trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp huyện trong việc lưu trữ hồ sơ cắm mốc giới, cập nhật cơ sở dữ liệu quy hoạch.

Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp huyện

Thẩm quyền lập quy hoạch: Điểm b khoản 1 Điều 4, quy định lập quy hoạch đô thị và nông thôn trong phạm vi địa giới hành chính của 1 đơn vị hành chính cấp xã.

Thẩm quyền thẩm định nhiệm vụ quy hoạch: Điểm b khoản 1 Điều 5, quy định trách nhiệm thẩm định nhiệm vụ quy hoạch có phạm vi địa giới hành chính của 1 đơn vị hành chính cấp xã.

Thẩm quyền phê duyệt quy hoạch: Điểm b khoản 1 Điều 6, quy định thẩm quyền phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch chung đô thị và nông thôn đối với các quy hoạch có phạm vi 1 đơn vị hành chính cấp xã.

Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp xã

Chủ yếu là thực hiện các nhiệm vụ được cấp huyện phân cấp, bao gồm tổ chức lập quy hoạch chi tiết, phối hợp quản lý và giám sát việc thực hiện quy hoạch.

"Chủ tịch Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện cấp, quyền quy định tại điểm b khoản 1 Điều 39 là “Chủ tịch Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cấp, cấp xã” được quy định tại khoản 9 Điều 11".

Vai trò của Bộ Xây dựng và các Bộ ngành khác

Bộ Xây dựng: Có trách nhiệm chủ trì lập, thẩm định và phê duyệt các quy hoạch đặc thù, quy hoạch tổng thể quốc gia, bảo đảm tính thống nhất và giữa các cấp độ quy hoạch.

Trách nhiệm của Bộ Xây dựng quy định tại điểm b khoản 1 Điều 17 Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn về tổ chức lập nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch đô thị và nông thôn do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện" theo khoản 1, Điều 8.

Bộ Quốc phòng, Bộ Công an: Có trách nhiệm thẩm định, phê duyệt quy hoạch liên quan đến các dự án quốc phòng, an ninh, bảo đảm bí mật nhà nước.

Thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ quy định tại điểm a khoản 1 Điều 41 Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn về phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch, quy hoạch chung đô thị và đô thị mới có quy mô dân số dự báo tương đương đô thị loại I thuộc tỉnh do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện tại khoản 1, Điều 10.

Hiệu lực thi hành và Điều khoản chuyển tiếp

Nghị định có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Các quy hoạch, dự án đã được lập, thẩm định, phê duyệt trước ngày Nghị định có hiệu lực sẽ tiếp tục thực hiện theo quy định pháp luật tại thời điểm ban hành văn bản pháp luật đó có hiệu lực tại Điều 13.

Nghị định cũng quy định rõ các trường hợp không cần phải lập, phê duyệt quy hoạch theo quy định mới, hoặc các trường hợp được điều chỉnh theo quy định chuyển tiếp để tránh gián đoạn trong quản lý và triển khai.

Nghị định 145/2025/NĐ-CP là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý về quy hoạch đô thị và nông thôn tại Việt Nam. Bằng việc phân định rõ ràng thẩm quyền và trách nhiệm của từng cấp chính quyền, Nghị định hướng tới việc nâng cao tính hiệu quả, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong công tác quản lý nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển bền vững của đô thị và nông thôn.

KIM CƯƠNG