Chính phủ nêu giải pháp ngăn chặn độc quyền sách giáo khoa

Hạn chế tối đa ảnh hưởng đến giáo viên, học sinh

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn đã ký báo cáo của Chính phủ về tiếp thu, giải trình các ý kiến của đại biểu Quốc hội và cơ quan thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục.

Qua thảo luận, nhiều ý kiến tán thành chủ trương Nhà nước ban hành một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc và thực hiện từ năm học 2026-2027, nhưng cần quy định rõ phạm vi: sách bắt buộc hay sách chuẩn để lựa chọn. Đồng thời, cần làm rõ chính sách miễn phí, tái sử dụng, thư viện sách giáo khoa dùng chung.

Về nội dung này, Chính phủ lý giải, dự thảo luật quy định: Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc. Quy định này nhằm bảo đảm cho phép Bộ lựa chọn phương án biên soạn một bộ sách mới hoặc lựa chọn, chỉnh lý từ các bộ sách hiện hành, tùy thuộc vào tình hình thực tiễn và quyết định của cấp có thẩm quyền.

Chính phủ cho rằng, trong giai đoạn hiện nay, việc xác định ngay trong luật việc bộ sách giáo khoa thống nhất do Nhà nước trực tiếp biên soạn hay thực hiện theo phương thức xã hội hóa là chưa khả thi, do phương án cụ thể đang được cơ quan có thẩm quyền xem xét.

Quy định theo hướng mở như dự thảo sẽ bảo đảm tính ổn định của luật, không làm phát sinh các ràng buộc cứng trong khi chủ trương còn đang được nghiên cứu và đánh giá tác động.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã giao Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng báo cáo phương án triển khai một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc từ năm học 2026 - 2027, bảo đảm công khai, minh bạch, khách quan, tiết kiệm, chống lãng phí; đồng thời kế thừa và phát huy ưu điểm của các bộ sách hiện có, hạn chế tối đa ảnh hưởng đến giáo viên, học sinh và không gây xáo trộn hoạt động dạy học.

Tiếp thu ý kiến của đại biểu, sau khi có quyết định chủ trương của cấp có thẩm quyền, Chính phủ sẽ chỉ đạo rà soát, điều chỉnh các quy định hiện hành liên quan đến sách giáo khoa, đồng thời quy định cụ thể cơ chế tái sử dụng, thư viện sách dùng chung tại Nghị định của Chính phủ về miễn phí sách giáo khoa nhằm bảo đảm đầy đủ căn cứ pháp lý, phù hợp thực tiễn và đáp ứng yêu cầu công khai, minh bạch trong triển khai.

Làm rõ trách nhiệm của cơ quan phê duyệt

Cũng liên quan đến vấn đề này, có ý kiến thống nhất cần giữ nguyên mô hình một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa, nhưng phải siết chặt khâu thẩm định, kiểm định chất lượng và trách nhiệm của cơ quan phê duyệt. Ngoài ra, có ý kiến còn cho rằng, nên có nhiều bộ sách, tuy nhiên phải kiểm soát để không lãng phí xã hội và không có độc quyền về sách giáo khoa.

Chính phủ khẳng định, dự thảo luật quy định Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất toàn quốc được xây dựng để thực hiện nhiệm vụ nêu tại Nghị quyết số 71-NQ/TW. Quy định này nhằm bảo đảm tính ổn định, thống nhất và khắc phục những hạn chế trong việc triển khai nhiều bộ sách thời gian qua.

Tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu, Chính phủ sẽ chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo rà soát, hoàn thiện các quy định về thẩm định, kiểm định và phê duyệt sách giáo khoa, trong đó làm rõ trách nhiệm của cơ quan phê duyệt; tăng cường công khai, minh bạch; bảo đảm tính độc lập, khách quan của hội đồng thẩm định.

“Các yêu cầu này nhằm bảo đảm chất lượng sách giáo khoa, phòng ngừa độc quyền và đáp ứng thực tiễn dạy – học tại các cơ sở giáo dục”, Chính phủ nhấn mạnh.

Đáng chú ý, một số ý kiến đề nghị nghiên cứu phương án in sách giáo khoa cung cấp cho nhà trường để cho học sinh mượn (nếu làm hỏng, mất thì học sinh phải bồi thường) để bảo đảm bền vững, tiết kiệm.

Tiếp thu ý kiến này, Chính phủ sẽ nghiên cứu quy định phương án thực hiện bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm và bền vững, trong đó xem xét cơ chế quản lý, sử dụng và tái sử dụng sách giáo khoa phù hợp với điều kiện thực tiễn, góp phần thực hiện tốt chính sách miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.

Luân Dũng