Cho bạn vay tiền không viết giấy tờ, cần làm gì để đòi lại?

Chị Nguyễn Thanh Vân hỏi?

Tôi có cho 1 người bạn vay một khoản tiền, không tính lãi suất. Cũng vì là bạn bè, chỗ quen biết nên tôi cũng tin tưởng do đó tôi không yêu cầu làm giấy tờ vay mượn. Người đấy hứa sau 1 năm sẽ trả tiền cho tôi. Nhưng đến nay đã quá thời hạn giao kết nhưng người bạn này vẫn chưa trả mặc dù tôi đã nhiều lần nhắn tin nhắc nhở. Lần gân đây nhất nói chuyện thì người bạn đấy vẫn chưa có ý định trả cho tôi mà để đến khi nào có tiền mới trả không biết rõ là lúc nào. Giờ tôi không biết làm như nào vì tôi không có giấy tờ gì hết, liệu có cách nào hướng dẫn giúp tôi có thể không bị thiệt thòi nếu khởi kiện ra tòa án hay không?

Luật sư Hoàng Văn Hà – Công ty Luật ARC Hà Nội.

Căn cứ vào các thông tin mà anh/chị cung cấp, Luật sư Hoàng Văn Hà – Công ty Luật ARC Hà Nội phúc đáp như sau:

Tôi hiểu rằng chị đang gặp khó khăn trong việc đòi lại khoản tiền đã cho vay mà không có giấy tờ chứng minh. Tuy nhiên, vẫn có cách để bảo vệ quyền lợi của chị. Tôi sẽ phân tích vụ việc theo góc độ pháp lý và hướng dẫn các bước cụ thể để chị có thể thu hồi khoản tiền này.

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tài sản (tiền) giữa chị và người bạn được xác lập dưới hình thức thỏa thuận dân sự. Dù chị không có giấy tờ vay mượn, nhưng nếu có đủ bằng chứng, chị vẫn có quyền yêu cầu người vay thực hiện nghĩa vụ trả nợ theo quy định pháp luật. Căn cứ Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

"Hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho vay giao tài sản cho bên vay; khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả tài sản đó."

Ngoài ra, Điều 466 Bộ luật Dân sự 2015 cũng quy định:

"Bên vay có nghĩa vụ trả nợ đầy đủ và đúng thời hạn. Nếu không có thỏa thuận về thời hạn, bên vay phải trả ngay khi bên cho vay yêu cầu."

Như vậy, người bạn của chị có trách nhiệm phải trả nợ dù không có văn bản giấy tờ, miễn là chị có bằng chứng chứng minh giao dịch vay mượn đã diễn ra.

Dù không có giấy vay nợ, chị Vân vẫn có thể khởi kiện đòi lại số tiền này nếu chị có các bằng chứng chứng minh việc cho vay đã xảy ra. Dưới đây là các bước chị nên thực hiện:

Bước 1: Thu thập bằng chứng, chị cần thu thập mọi chứng cứ có thể chứng minh rằng khoản vay thực sự tồn tại, bao gồm:

Tin nhắn, email, ghi âm cuộc gọi: Nếu chị có tin nhắn hoặc ghi âm trao đổi với người bạn về khoản vay, đặc biệt là việc hứa trả tiền, đây là bằng chứng rất quan trọng.
Chuyển khoản ngân hàng: Nếu chị chuyển tiền qua tài khoản ngân hàng và có nội dung "cho vay", "mượn tiền", chị có thể sử dụng sao kê này làm bằng chứng.
Nhân chứng: Nếu có người chứng kiến việc vay mượn (bạn bè, người thân, đồng nghiệp), chị có thể nhờ họ làm chứng.
Ghi âm lại cuộc nói chuyện: Nếu chị có thể thu xếp một cuộc nói chuyện và ghi âm lại lời thừa nhận của người bạn về khoản vay, đây sẽ là một bằng chứng quan trọng khi khởi kiện.

Bước 2: Gửi thông báo yêu cầu trả nợ. Trước khi khởi kiện, chị nên gửi văn bản yêu cầu trả nợ chính thức để thể hiện thiện chí giải quyết bằng thương lượng. Văn bản này cần:

Ghi rõ số tiền vay, thời hạn vay, thời gian đã quá hạn, số lần chị nhắc nhở.
Đưa ra thời gian cụ thể yêu cầu thanh toán (ví dụ: 7-10 ngày).
Đề cập đến khả năng khởi kiện nếu không trả đúng hạn.

Nếu người bạn vẫn cố tình trốn tránh, chị có thể tiến hành các bước pháp lý tiếp theo.

Bước 3: Khởi kiện ra tòa án, nếu người vay không hợp tác, chị có thể khởi kiện đòi nợ tại Tòa án nhân dân cấp quận/huyện nơi người vay đang cư trú.

Hồ sơ khởi kiện gồm: Đơn khởi kiện theo mẫu của tòa án. Bằng chứng về khoản vay: Tin nhắn, ghi âm, sao kê ngân hàng, nhân chứng (nếu có). Giấy tờ tùy thân: CMND/CCCD của chị. Các tài liệu liên quan khác (nếu có).

Lưu ý: Án phí dân sự sơ thẩm trong trường hợp này là 5% số tiền kiện đòi, tuy nhiên nếu chị thắng kiện, người vay sẽ phải chịu án phí này.

Trong trường hợp này, mặc dù chị không có giấy tờ vay mượn, nhưng theo pháp luật dân sự, chị vẫn có quyền khởi kiện nếu có đủ bằng chứng chứng minh người vay đã nhận tiền và có thỏa thuận trả nợ.

Hành vi không chịu trả nợ dù có khả năng chi trả có thể bị xử lý theo quy định pháp luật:

Nếu có dấu hiệu gian dối ngay từ đầu (ví dụ: người vay có ý định chiếm đoạt ngay khi mượn tiền), có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 - Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, với mức phạt tù lên đến 3-7 năm nếu số tiền chiếm đoạt từ 10 triệu đồng trở lên.
Nếu chỉ đơn thuần là tranh chấp dân sự, thì người vay vẫn bị buộc trả tiền theo quyết định của tòa án.

Mặc dù không có giấy tờ vay nợ, nhưng nếu có bằng chứng tin nhắn, ghi âm, nhân chứng hoặc sao kê chuyển khoản, chị vẫn có khả năng đòi lại tiền thông qua tòa án.

Nếu cần hỗ trợ pháp lý trong quá trình khởi kiện, chị có thể liên hệ Luật sư để được tư vấn chi tiết hơn.

Giải đáp thắc mắc, tư vấn pháp luật miễn phí: 0968.007.001

Hoặc gửi về email: toasoan.phunuphapluat@gmail.com

Luật sư Hoàng Văn Hà – Công ty Luật ARC Hà Nội.