Chợ nông thôn mới chuyển mình nhờ nguồn vốn xã hội hóa

Mạng lưới chợ xã hội hóa: Liên kết cung cầu, tăng sinh kế

Hệ thống chợ truyền thống, đặc biệt tại khu vực nông thôn, đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng hàng hóa, tiêu thụ nông sản và ổn định giá cả thị trường. Tại nhiều tỉnh thành, việc xã hội hóa đầu tư xây dựng và khai thác chợ đang được đẩy mạnh như một giải pháp chiến lược để nâng cao hiệu quả thương mại nông thôn.

Theo Sở Công Thương Gia Lai, năm 2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt 60.771 tỷ đồng, tăng hơn 10% so với năm 2023. Đáng chú ý, nhiều chợ nông thôn được đầu tư thông qua mô hình xã hội hóa và nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia.

Đến nay, toàn tỉnh đã có 96 xã đạt tiêu chí số 7 về hạ tầng thương mại nông thôn trong Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2021–2025. Trong giai đoạn 2021–2024, tỉnh đã thu hút được 1 dự án xây dựng chợ trị giá 15 tỷ đồng và đầu tư xây dựng 7 chợ tại các địa phương bằng nguồn vốn lồng ghép từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Chợ Kbang, được đầu tư hơn 12 tỷ đồng từ doanh nghiệp tư nhân, hiện có khoảng 200 hộ kinh doanh. Ông Trần Văn Bé (xã Đông, huyện Kbang) cho biết: “Tôi bán rau củ quả ở chợ hơn 3 năm nay. Từ khi chợ được xây mới, gian hàng rộng rãi, có mái che, sạch sẽ hơn hẳn, khách đến mua cũng đông hơn”.

Chợ nông thôn đang trở thành điểm tựa thương mại tại nhiều địa phương nhờ mô hình xã hội hóa đầu tư. Ảnh: Hoàng Nam

Tại huyện Đức Cơ, chợ Ia Lang với diện tích gần 400 m² cũng góp phần cải thiện sinh kế địa phương. Chợ nằm tại trung tâm xã, thuận tiện giao thương và đã có Ban Quản lý chợ điều hành, vận động người dân từ các làng tham gia kinh doanh.

Bà Ksor H’Mên (làng Đê Btul, xã Ia Lang) chia sẻ: “Trước đây chúng tôi phải đi xa mua bán, rất bất tiện. Nay có chợ xã, tôi mang gùi măng, đậu, gạo nếp ra bán, mỗi ngày lời được 100.000 - 200.000 đồng, có thêm tiền nuôi con ăn học”.

Không chỉ Gia Lai, nhiều tỉnh khu vực Tây Nguyên và miền núi phía Bắc cũng đang có chiến lược tương tự. Tại Đắk Nông, năm 2024, tỉnh đã hoàn thiện chợ trung tâm thị trấn Kiến Đức với tổng vốn 18 tỷ đồng, đưa vào vận hành chợ nông sản tại xã Đắk Gằn phục vụ vùng sản xuất cà phê, hồ tiêu.

Đắk Lắk hiện có hơn 200 chợ nông thôn, trong đó 25% đã được đầu tư cải tạo từ nguồn vốn doanh nghiệp. Tại huyện Krông Năng, chợ xã Phú Xuân mới đưa vào hoạt động năm 2024 giúp tiêu thụ hơn 2.000 tấn cà phê tươi mỗi năm cho nông dân trong vùng.

Ở phía Bắc, Lào Cai và Yên Bái cũng đang triển khai các dự án chợ phục vụ vùng sản xuất đặc sản. Chợ Nậm Khánh (Bắc Hà, Lào Cai) đã hoàn thiện giai đoạn 1 vào quý 1/2025, với nguồn đầu tư 14 tỷ đồng. Còn tại chợ Mường Lò (Nghĩa Lộ, Yên Bái), chính quyền đã đưa hàng OCOP, rau sạch, nấm mèo khô… vào danh mục mặt hàng ưu tiên phân phối.

Đẩy mạnh xã hội hóa chợ, nhưng vẫn còn khó khăn

Dù vậy, việc phát triển hệ thống chợ tại vùng nông thôn vẫn gặp không ít khó khăn. Sở Công Thương Gia Lai cho biết, tốc độ phát triển các loại hình kinh doanh hiện đại còn chậm, các tập đoàn phân phối lớn chưa đầu tư nhiều vào khu vực này. Các chợ truyền thống còn nhỏ lẻ, cơ sở hạ tầng yếu, thiếu dịch vụ hậu cần như kho lạnh, giao thông kết nối.

Ông Rmah Blênh (xã Ia Piar, huyện Phú Thiện) bày tỏ: “Chúng tôi rất mong có thêm chợ gần nơi sản xuất để bán nông sản ngay tại chỗ, không phải phụ thuộc thương lái ép giá. Nhưng nhiều chợ mới xây còn vắng khách, ít hàng hóa, nên bà con chưa mặn mà”.

Việc xã hội hóa phát triển chợ nông thôn đang từng bước làm thay đổi diện mạo thương mại ở nhiều vùng quê. Ảnh: Lan Anh

Sở Công Thương Gia Lai cùng các tỉnh đã đưa ra nhiều giải pháp: Rà soát tiêu chí số 7 trong xây dựng nông thôn mới; ưu tiên bố trí vốn đầu tư công phát triển chợ biên giới, vùng sâu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; đồng thời phát triển các điểm bán hàng Việt, OCOP và trung tâm thương mại hiện đại tại đô thị.

Theo kế hoạch, đến năm 2025, 100% chợ tại đô thị sẽ hoàn tất chuyển đổi mô hình quản lý; và đến năm 2030, khoảng 80% chợ toàn tỉnh vận hành theo mô hình mới, hướng đến hiện đại hóa hoạt động thương mại, nâng tỷ lệ hàng hóa qua trung tâm thương mại đạt 25-32%.

Nguyễn Thanh