Cho phép tạm đình chỉ trong trường hợp 'bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh'
Bộ luật Tố tụng hình sự không có quy định cho phép tạm đình chỉ trong trường hợp 'vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh'. Điều này dẫn đến vụ án, vụ việc không có cách giải quyết tiếp theo đúng quy định của pháp luật.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga tham gia phiên thảo luận trực tuyến tại Kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XV về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự
Sáng 25.10, tham gia phiên thảo luận trực tuyến tại Kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XV về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh nhận định trước tình hình thiên tai lũ lụt nghiêm trọng xảy ra ở một số địa phương thời gian qua và diễn biến phức tạp của đại dịch Covid - 19 hiện nay, việc khởi tố, điều tra, truy tố nhiều vụ việc, vụ án hình sự gặp khó khăn, bị trì hoãn do không thể tiến hành được các hoạt động tố tụng. Theo báo cáo của Bộ Công an, từ khi thực hiện Chỉ thị số 16/CT - TTg của Thủ tướng Chính phủ đến thời điểm hiện nay, còn 171 tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố gần hết thời hạn kiểm tra, xác minh; 77 vụ án gần hết thời hạn điều tra nhưng chưa có căn cứ để ban hành quyết định tố tụng theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự; có 111 vụ án đang gặp khó khăn, vướng mắc trong việc giải quyết ở giai đoạn truy tố do không thể tiến hành được hoạt động tư pháp khác.
Viện kiểm sát các cấp cũng không thể xử lý tình huống bằng cách ra quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung hoặc đình chỉ vụ án vì không có căn cứ. Nhiều vụ án, vụ việc đã phải gia hạn thời hạn giải quyết, tuy nhiên vẫn có khả năng không thể hoàn thành hồ sơ hoặc không thể tiến hành được đầy đủ các thủ tục tố tụng để xem xét, quyết định việc khởi tố, kết luận điều tra, quyết định việc truy tố trong thời hạn luật định. Việc tống đạt các quyết định tố tụng cho người bị buộc tội hoặc chuyển hồ sơ vụ án sang các giai đoạn tố tụng tiếp theo, việc chuyển các chứng cứ, tài liệu, đồ vật cho Viện kiểm sát, Tòa án... cũng bị trì hoãn, không thể tiến hành được.
Trong khi đó, khoản 1 điều 148, khoản 1 điều 229 và khoản 1 điều 247 Bộ luật Tố tụng hình sự không có quy định cho phép tạm đình chỉ trong trường hợp “vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh”. Điều này dẫn đến vụ án, vụ việc không có cách giải quyết tiếp theo đúng quy định của pháp luật.
Cũng theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, theo quy định của pháp luật, trong giai đoạn điều tra, nếu hết thời hạn điều tra mà không thể hoàn thiện được hồ sơ và thực hiện đầy đủ các hoạt động tố tụng theo luật định để chứng minh bị can đã thực hiện tội phạm thì sẽ phải đình chỉ điều tra. Điều này có thể dẫn đến bỏ lọt tội phạm, người phạm tội, phải xem xét trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, thậm chí là xử lý trách nhiệm hình sự đối với người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, làm ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, giảm sút lòng tin trong nhân dân, trong khi việc này không phải do lỗi chủ quan từ phía các cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Đây là những trở ngại, hạn chế do khách quan đem lại, là những khó khăn, vướng mắc cấp bách từ thực tiễn cần được xem xét, tháo gỡ để giải quyết, đáp ứng yêu cầu công tác đấu tranh phòng chống tội phạm, không bỏ lọt tội phạm, người phạm tội, không làm oan người vô tội; tạo cơ sở pháp lý để các cơ quan có thẩm quyền ban hành các quyết định tố tụng có căn cứ, đúng pháp luật.
Đại biểu Việt Nga dự báo trong thời gian tới, Việt Nam cũng như các nước khác trên thế giới sẽ phải chịu những tác động khó lường do biến đổi cực đoan của khí hậu và tình hình dịch bệnh ngày càng phức tạp do chưa kiểm soát được đại dịch Covid - 19 và nguy cơ phát sinh các loại dịch bệnh khác nguy hiểm, có khả năng lây nhiễm cao hơn.
Từ những lý do trên, đại biểu Việt Nga nhất trí sửa đổi, bổ sung khoản 1 điều 148, khoản 1 điều 229, khoản 1 điều 247 Bộ luật Tố tụng hình sự theo hướng bổ sung: (1) căn cứ tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo tội phạm, kiến nghị khởi tố; (2) căn cứ tạm đình chỉ điều tra và (3) căn cứ tạm đình chỉ vụ án trong giai đoạn truy tố “vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh" để giải quyết khó khăn, vướng mắc cấp bách từ thực tiễn hiện nay cũng như khả năng sẽ phát sinh trong thời gian tới. Việc bổ sung căn cứ tạm đình chỉ này sẽ tạo cơ sở pháp lý làm căn cứ giải quyết những khó khăn, vướng mắc nêu trên; đồng thời, bảo đảm tốt hơn quyền con người, quyền công dân trong các trường hợp này, tạo cơ chế tố tụng để các cơ quan tiếp tục theo dõi, quản lý được vụ án, vụ việc tạm đình chỉ theo quy định.
