Chủ tịch Quốc hội: Các dự án nhà ở xã hội đang triển khai rất chậm

Sáng 21/5, Quốc hội thảo luận ở tổ về nhiều nội dung, trong đó có nội dung dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Thảo luận tại Tổ 13 gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh Bắc Ninh, Đắk Lắk, Lào Cai, Hậu Giang, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các đại biểu đều nhất trí cao với sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội trong bối cảnh nhu cầu nhà ở xã hội ngày càng cấp thiết, đặc biệt tại các đô thị lớn và khu công nghiệp.

Trong khi việc triển khai các dự án nhà ở xã hội vẫn còn nhiều vướng mắc do cơ chế thiếu linh hoạt, thủ tục kéo dài, và chưa đủ hấp dẫn với nhà đầu tư.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, thời gian qua đã có Đề án xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030, tuy nhiên, từ năm 2021 đến nay, cả nước mới chỉ có 657 dự án nhà ở xã hội được triển khai, số lượng căn hoàn thành mới chỉ đạt 15,6% mục tiêu đến năm 2025.

Bên cạnh đó, Chính phủ đã dành gói 120 nghìn tỷ đồng để hỗ trợ chính sách nhà ở xã hội, nhưng tiến độ giải ngân rất chậm.

Chủ tịch Quốc hội nhìn nhận, chậm ở đây trước hết là chưa chỉ đạo quyết liệt lĩnh vực nhà ở xã hội, sau là thủ tục hành chính, khi quy hiện hành muốn hoàn thành một dự án nhà ở xã hội thì phải mất 2 năm mới xong thủ tục.

"Chính vì thế, lần này, Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết để đơn giản hóa các thủ tục, ưu tiên đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án nhà ở xã hội," Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và giải thích thêm, cơ chế đặc thù này sẽ đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án nhà ở xã hội, chỉ còn tối đa 75 ngày, giảm khoảng 200 ngày, tương ứng khoảng 70% so với hiện nay.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn. Ảnh: Media Quốc hội.

"Người dân không an cư làm sao lập nghiệp được"

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý có 3 chính sách mới trong dự thảo Nghị quyết so với kết luận của cơ quan có thẩm quyền, gồm: xác định giá bán, giá thuê nhà ở xã hội; điều kiện nhà ở để được hưởng chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội; hoàn trả tiền sử dụng đất, kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư hoặc khấu trừ nghĩa vụ tài chính cho chủ đầu tư nhà ở xã hội.

Chủ tịch Quốc hội cũng cho biết, qua thảo luận tại tổ, tại hội trường, nếu các đại biểu Quốc hội đồng thuận cao thì dự thảo Nghị quyết này có thể trình Quốc hội xem xét thông qua sớm hơn để tháo gỡ các khó khăn, trong năm 2025 bảo đảm triển khai ngay các dự án nhà ở xã hội.

"Đời sống nhân dân ở một số nơi hiện nay cũng còn nhiều vấn đề lo lắng. Người dân chưa được an cư thì làm sao lập nghiệp được, nhất là đối tượng công nhân, người lao động trong các khu công nghiệp," Chủ tịch Quốc hội nói.

Như vậy, nếu được thực hiện hiệu quả, Chủ tịch Quốc hội tin tưởng, các chính sách trong dự thảo Nghị quyết sẽ tạo động lực mạnh mẽ để đạt mục tiêu xây dựng 100 nghìn căn nhà ở xã hội trong năm 2025, tiến tới 1 triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định và phát triển kinh tế.

Lựa chọn nhà đầu tư, tránh cơ chế xin - cho

Góp ý cụ thể, Chủ tịch Quốc hội nêu, để triển khai được các chính sách trong dự thảo Nghị quyết thì cơ quan chủ trì phải rà soát lại các quy định trong dự thảo Nghị quyết liên quan đến các Luật Nhà ở, Luật Đất đai, Luật Xây dựng...

Về thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, Chủ tịch Quốc hội đề nghị xác định rõ mô hình hoạt động, địa vị pháp lý, tư cách pháp nhân, chức năng, nhiệm vụ của quỹ. Đồng thời, làm rõ cái mối quan hệ của quỹ với một số quỹ khác hiện đang tồn tại như Quỹ Phát triển nhà ở, Quỹ đầu tư phát triển của địa phương, cũng có chức năng đầu tư tạo lập quỹ nhà ở xã hội tương tự như Quỹ nhà ở quốc gia.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị rà soát nguồn thu, nhiệm vụ chi, không để trùng lặp với nguồn thu và nhiệm vụ chi của ngân sách. Cần xây dựng cơ chế tài chính phù hợp để đảm bảo đẩy mạnh thực hiện xã hội hóa nguồn vốn phát triển nhà ở xã hội.

Về chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu. Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cần rà soát các mục tiêu, điều kiện để đảm bảo tính khách quan, công bằng, công khai, minh bạch khi lựa chọn nhà đầu tư, tránh cơ chế xin - cho. Đồng thời cần có cơ chế thanh tra, giám sát đảm bảo hiệu quả; thực hiện phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Về cắt giảm thủ tục không cần thiết để rút ngắn thời gian triển khai dự án, Chủ tịch Quốc hội cho biết hoàn toàn nhất trí, nhưng cần làm rõ các giải pháp kiểm soát để đảm bảo chất lượng nhà ở xã hội. Theo đó, cần bổ sung quy định về cơ chế giám sát, đánh giá, kiểm định chất lượng công trình sau khi hoàn thành, tránh việc chất lượng nhà ở xã hội không đáp ứng yêu cầu quy định.

Về hoàn trả tiền sử dụng đất, kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư hoặc khấu trừ vào nghĩa vụ tài chính cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ một số nội dung như: các trường hợp Nhà nước hoàn trả tiền cho chủ đầu tư; thời điểm thực hiện việc hoàn trả;...

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý phải thật sự quan tâm việc xử lý trách nhiệm vi phạm và cơ chế bồi hoàn cho Nhà nước. Cùng với đó là rà soát các quy định chuyển tiếp, không để tạo ra khoảng trống pháp lý hoặc quy định thiếu rõ ràng để dẫn đến vướng mắc trong tổ chức thực hiện.

Kiều Chinh