Chu trình nước thải sinh hoạt được làm sạch đưa vào sông Tô Lịch

Làm sạch sông Tô Lịch bằng nước thải đã qua xử lý

Tại kỳ họp thứ 18, HĐND quận Tây Hồ (Thành phố Hà Nội) khóa VI, nhiệm kỳ 2021-2026, HĐND quận Tây Hồ đã điều chỉnh, cập nhật danh mục đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và kế hoạch đầu tư công năm 2025 đối với 2 dự án mới là bổ cập nước hồ Tây từ nhà máy xử lý nước thải hồ Tây về hồ Sen và khảo sát, đánh giá hiện trạng chất lượng nước, hệ sinh thái hồ và giải pháp nâng cao chất lượng nước bảo tồn sinh thái hồ Tây.

Hà Nội đang triển khai nhiều biện pháp xử lý, làm sạch sông Tô Lịch.

Theo phương án mới, nước thải sinh hoạt sau xử lý sẽ không còn chảy ra sông Nhuệ như hiện nay mà được dẫn về hồ Sen (rộng hơn 4 ha, nằm đối diện Nhà máy xử lý nước thải hồ Tây) thông qua hệ thống ống dẫn. Tại hồ Sen, nước thải sẽ được sơ lắng và quan trắc thường xuyên cho đến khi đạt chất lượng mới được bổ cập vào hồ Tây và từ đây bổ cập vào sông Tô Lịch.

Nhà máy xử lý nước thải hồ Tây có công suất thiết kế khoảng 15.000m3/ngày, với công suất tối đa lên đến 22.800m3/ngày vào mùa khô và 32.640m3/ngày vào mùa mưa. Mỗi ngày có khoảng 13.000m3 nước thải sinh hoạt được thu gom và xử lý bằng công nghệ bùn hoạt tính dạng mẻ (SBR). Nước thải sau xử lý đạt tiêu chuẩn cột A và hiện đang được xả ra sông Nhuệ qua cửa xả B Xuân La.

GS.TS Trần Hiếu Nhuệ, nguyên Viện trưởng Viện Kỹ thuật nước và Môi trường, nhận định, bổ cập nước sẽ giúp pha loãng chất ô nhiễm, tạo dòng chảy và giảm mùi hôi. Việc thu gom nước thải và xử lý rồi lại đưa trở lại được coi là giải pháp bền vững, lâu dài trong bài toán xử lý ô nhiễm sông Tô Lịch.

"Nhưng nếu nguồn nước thải vẫn tiếp tục xả xuống sông, thì việc bổ sung nước chẳng khác nào 'rửa tay trong chậu bẩn'. Chúng ta phải xử lý tận gốc nước thải trước khi nghĩ đến chuyện hồi sinh dòng sông".GS.TS Trần Hiếu Nhuệ nhận định.

Hàn Quốc từng có con sông Cheonggyecheon bị ô nhiễm nặng nề như sông Tô Lịch hiện nay. Chính quyền Seoul đã chi hàng tỷ USD để dỡ bỏ các công trình lấn chiếm, xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải, đồng thời bổ cập nước sạch từ sông Hàn. Chỉ sau một thời gian ngắn, Cheonggyecheon đã trở thành điểm đến du lịch và biểu tượng xanh của thành phố.

Tại Singapore, sông Kallang từng là "dòng sông chết" do ô nhiễm công nghiệp và nước thải sinh hoạt. Chính phủ nước này đã thực hiện một chiến dịch kéo dài 10 năm, trong đó trọng tâm là chuyển toàn bộ nước thải ra khỏi sông và tái tạo hệ sinh thái ven sông. Hiện nay, Kallang đã trở thành một phần trong hệ thống hồ chứa nước sạch của Singapore.

Bài học từ các quốc gia này cho thấy rằng muốn hồi sinh sông Tô Lịch, Hà Nội cần đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống thu gom và xử lý nước thải, đảm bảo không còn tình trạng xả thải trực tiếp. Song song với đó, TP cũng cần quy hoạch lại khu vực hai bên bờ sông, khuyến khích phát triển không gian xanh để giảm tác động ô nhiễm.

Cống gom nước thải sẽ được thực hiện đồng nhất

Được khởi công xây dựng từ năm 2016, dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá có tổng mức đầu tư hơn 16.000 tỷ đồng, trong đó 84,14% là vốn vay ODA (Chính phủ Nhật Bản), do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp làm chủ đầu tư. Đây là một trong những dự án quy mô lớn nhất và mang tính cấp bách của Hà Nội về xử lý nước thải.

Ngày 1/12/2024, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp Hà Nội đã tổ chức vận hành thử Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá. Hiện nhà máy có công suất 100.000m3/ngày đêm, nâng tỷ lệ xử lý nước thải của TP Hà Nội lên 40%. Sau khi đi vào hoạt động chính thức, công suất tối đa có thể đạt là 270.000 m3/ngày đêm, sẽ phát sinh 122,4 tấn bùn/ngày, nâng tổng lượng bùn thải của TP lên 172 tấn/ngày.

Thông tin từ Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp, dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá triển khai đồng loạt cả 4 gói thầu, gói thầu số 2 xây dựng hệ thống cống bao cho sông Tô Lịch và cống chính cũng cơ bản hoàn thành.

Với việc xử lý nước thải sinh hoạt đang trực tiếp xả ra sông Tô Lịch, thống kê của Sở Xây dựng hiện có 119 cống và phần lớn đã được đấu nối vào hệ thống cống gom chạy dọc hai bờ sông thuộc dự án của nhà máy xử lý nước thải Yên Xá. Tuy nhiên, bất cập là còn 32 cống vẫn đang xả ra sông chưa được đấu nối vào hệ thống thu gom chung vì thuộc dự án khác (đoạn từ đường Hoàng Quốc Việt đến đường giao Láng Hạ). Sở Xây dựng đang xây dựng phương án trình TP để đấu nối những cống này vào hệ thống gom về nhà máy xử lý Yên Xá, một số cống sẽ được bịt lại để dẫn nước chảy qua sông Nhuệ.

PGS.TS Đào Trọng Tứ, Trưởng ban điều hành Mạng lưới sông ngòi Việt Nam cho rằng, ngoài bổ cập nước, để sông Tô Lịch thực sự hồi sinh, thành phố cũng cần cải tạo lại mặt cắt, tạo cảnh quan đô thị sáng, xanh, sạch, đẹp hai bên sông. Có như vậy mới tạo ra hiệu quả đồng bộ. Ngoài ra, không chỉ xử lý sông Tô Lịch, thành phố cũng cần lưu ý với 3 con sông nội đô còn lại, bởi không gian ô nhiễm rất rộng. Thực hiện toàn diện như vậy mới tạo ra những trục cảnh quan đẹp cho thành phố.

Trước đó, Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh giao Sở Xây dựng trước mắt nghiên cứu phương án lấy nước từ hồ Tây để bổ cập cho sông Tô Lịch.

Tuy nhiên, do nguồn nước cung cấp cho Hồ Tây chủ yếu là nước thải chưa được thu gom và nước mưa, việc bổ cập cho sông Tô Lịch có thể ảnh hưởng đến mực nước của hồ. Vì vậy, quận Tây Hồ đã đề xuất phương án sử dụng nước thải sau xử lý từ nhà máy để bổ cập lại cho Hồ Tây, nhằm đảm bảo duy trì mực nước ổn định. Chủ tịch Hà Nội lưu ý phương án này đảm bảo không ảnh hưởng đến hệ sinh thái của hồ Tây.

Tô Hội