Chúng ta hoàn toàn có thể mở trung tâm tài chính quốc tế tầm cỡ khu vực!

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng

Cân nhắc việc đặt trung tâm ở hai thành phố khác nhau

Đa số ĐBQH tán thành việc ban hành Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, nhằm thu hút dòng vốn quốc tế phục vụ cho việc thực hiện thành công 3 đột phá chiến lược cũng như các động lực tăng trưởng truyền thống và động lực tăng trưởng mới; phát triển dịch vụ tài chính cao cấp, thử nghiệm và quản lý các thị trường mới do thực tiễn đặt ra.

Đồng thời, hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao; kết nối với kinh tế thế giới và nâng tầm vị thế của Việt Nam trên thị trường tài chính toàn cầu; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước.

Cho rằng, đây là một điều kiện rất cần thiết giúp Việt Nam có thể cất cánh cùng với sự phát triển của tài chính quốc tế, ĐBQH Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) bày tỏ tin tưởng, với tốc độ phát triển kinh tế và vị trí của Việt Nam hiện nay, chúng ta hoàn toàn có thể mở một trung tâm tài chính quốc tế tầm cỡ khu vực và có thể thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư, tài chính quốc tế.

Theo đại biểu Nguyễn Quang Huân, việc lựa chọn Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh là "hợp lý với điều kiện hiện có", tuy nhiên, "Đà Nẵng cũng là một phương án đáng cân nhắc, góp phần giảm áp lực hạ tầng cho 2 đô thị lớn".

Đại biểu Nguyễn Quang Huân cũng cho biết, theo các chuyên gia, để xây dựng một trung tâm tài chính quốc tế, cần đáp ứng 5 điều kiện cốt lõi là hạ tầng đồng bộ (về tài chính, công nghệ, xã hội...); hệ sinh thái tài chính đầy đủ (sàn giao dịch, ngân hàng, quỹ đầu tư, bảo hiểm, công ty fintech, công nghệ cao, trung tâm dữ liệu tài chính, trung tâm lưu trữ big data, trí tuệ nhân tạo, các cơ quan giám sát và dự báo tài chính quốc gia...); khung pháp lý đặc thù (có luật và nghị quyết riêng, cơ chế ưu đãi, sandbox thử nghiệm, chính sách thuế linh hoạt và cơ chế tự do hóa tài khoản vốn...); nguồn nhân lực chất lượng cao (thu hút chuyên gia quốc tế, chuẩn hóa đào tạo theo các chứng chỉ như CFA, ACCA, đồng thời đảm bảo trình độ tiếng Anh chuyên ngành tài chính), phát triển bền vững (tài chính xanh, công trình xanh, ESG, sàn giao dịch tín chỉ carbon...).

Trên cơ sở phân tích 5 yếu tố nêu trên, đại biểu Nguyễn Quang Huân cho rằng: "Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh có lợi thế về cơ sở hạ tầng hiện có nên có thể triển khai nhanh. Nhưng nếu muốn phát triển đồng bộ và cân bằng vùng miền, Đà Nẵng có thể là lựa chọn chiến lược để hình thành một trung tâm mới từ đầu, theo tiêu chuẩn quốc tế ngay từ khâu quy hoạch".

Cần "hết sức cân nhắc" việc đặt trung tâm ở hai thành phố khác nhau bởi sẽ phải đầu tư xây dựng hạ tầng song song ở cả hai nơi, trong khi diện tích và nguồn lực của Việt Nam có giới hạn; và "việc chia sẻ hệ sinh thái tài chính giữa hai địa phương cũng không dễ dàng”, đại biểu phân tích.

Với quan điểm như vậy, đại biểu Nguyễn Quang Huân đề nghị tính toán kỹ về khả năng liên kết với các trung tâm tài chính quốc tế, cân nhắc yếu tố địa lý và định hướng phát triển vùng, từ đó có thể lựa chọn địa điểm và tính toán chi phí đầu tư phù hợp.

ĐBQH Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) phát biểu. Ảnh: Hồ Long

Chia sẻ quan điểm nêu trên, ĐBQH Nguyễn Văn Thân (Thái Bình) nêu vấn đề, thành lập Trung tâm tài chính quốc tế là "cuộc chơi" dành cho "nhà giàu", người có tiềm lực tài chính mạnh. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là hệ sinh thái tài chính phải đồng bộ, cụ thể và rõ ràng; hạ tầng pháp lý phải minh bạch, đáng tin cậy, thì mới thu hút được các chuyên gia.

"Đây là "sân chơi mở", nhà đầu tư có thể đến và cũng có thể rời đi bất cứ lúc nào, còn chúng ta, phải đầu tư ngay từ đầu. Điều đó đòi hỏi phải hết sức thận trọng", đại biểu Nguyễn Văn Thân nêu rõ.

Cũng bày tỏ băn khoăn về việc lập trung tâm tài chính tại 2 thành phố trong bối cảnh điều kiện hạ tầng, nguồn nhân lực và các yếu tố kỹ thuật còn nhiều hạn chế, đại biểu Nguyễn Văn Thân cho rằng, trên thế giới cũng có rất nhiều trung tâm tài chính ra đời rồi thất bại, do đó, việc đầu tư dàn trải sẽ rất rủi ro.

"Nên bắt đầu từ một địa điểm, làm thật tốt, nếu thành công, sau đó mở rộng cũng chưa muộn; còn nếu triển khai mà không có nhà đầu tư tham gia thì hậu quả sẽ rất lớn". Chỉ ra nguy cơ này, đại biểu Nguyễn Văn Thân nhấn mạnh, đây không phải là "một sân chơi mà chúng ta có thể thử rồi sai”. Nếu gọi đây là mô hình thử nghiệm thì sẽ không tạo được lòng tin cho các nhà đầu tư quốc tế. Do đó, trong dự thảo Nghị quyết, không nên đưa khái niệm “thử nghiệm” vào, đại biểu đề xuất.

Về mục tiêu phát triển Trung tâm tài chính quốc tế (Điều 4), các đại biểu cho rằng, mục tiêu của Trung tâm đã được xác định khá toàn diện, từ việc nâng tầm vị thế tài chính quốc gia đến thúc đẩy tài chính xanh và thu hút nhân lực quốc tế.

ĐBQH Thạch Phước Bình (Trà Vinh) phát biểu. Ảnh: Phạm Thắng

Tuy nhiên, theo ĐBQH Thạch Phước Bình (Trà Vinh), nội dung trên vẫn "thiên về định tính" mà "thiếu hệ tiêu chí cụ thể để đo lường và đánh giá hiệu quả". Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung các chỉ tiêu định lượng cụ thể. Ví dụ, sau 5 năm Trung tâm cần đạt 10 tỷ USD giá trị giao dịch; thu hút tối thiểu 200 chuyên gia tài chính quốc tế đến làm việc...

Nhìn nhận vấn đề ở khía cạnh khác, ĐBQH Trần Anh Tuấn (TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, cần bổ sung mục tiêu phát triển Trung tâm theo hướng trở thành Trung tâm tài chính quốc tế hàng đầu của khu vực và thế giới, nâng tầm vị thế của Việt Nam trong mạng lưới tài chính toàn cầu, tạo động lực mạnh mẽ phát triển kinh tế - xã hội.

Theo đó, cần nghiên cứu, làm rõ thêm mục tiêu của Trung tâm, để đẩy mạnh và có những cơ chế đột phá, vượt trội thúc đẩy phát triển Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Bổ sung quy định về cơ chế giám sát, đánh giá chính sách ưu đãi sau 5 năm

Về chính sách tài chính - thị trường vốn - ưu đãi thuế (Điều 18, 19), một số ý kiến cho rằng, chính sách khuyến khích khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, tài chính xanh và công nghệ tài chính là "điểm sáng", song còn "thiếu quy chuẩn cụ thể".

Đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị, về chứng nhận sản phẩm tài chính xanh, cần dẫn chiếu rõ tới tiêu chuẩn quốc tế như “Nguyên tắc trái phiếu xanh” của Hiệp hội thị trường vốn quốc tế (ICMA). Nên phân loại rõ các nền tảng huy động vốn (gọi vốn cộng đồng, cho vay ngang hàng...) để tránh rủi ro pháp lý khi triển khai thực tế.

Về thuế, cần thiết lập cơ chế hậu kiểm và truy thu nếu phát hiện hành vi trốn thuế hoặc lợi dụng ưu đãi sai mục đích. Ưu đãi thuế cho nhà đầu tư cá nhân chuyển nhượng cổ phần chỉ nên áp dụng nếu cổ phần được nắm giữ tối thiểu 1 năm để tránh đầu cơ ngắn hạn.

Cùng quan điểm, ĐBQH Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) ủng hộ việc ban hành ưu đãi vượt trội về thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân, xuất nhập khẩu, phí và lệ phí như dự thảo Nghị quyết. Đồng thời đề nghị, cần đánh giá kỹ tác động ngân sách trung hạn; bổ sung quy định về cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả chính sách ưu đãi sau 5 năm thực hiện.

Bên cạnh đó, cần làm rõ các ưu đãi nên có tính cạnh tranh quốc tế nhưng có điều kiện đi kèm, như cam kết về tỷ lệ vốn đầu tư, số lượng việc làm, hàm lượng công nghệ..., tránh tạo ưu đãi đại trà.

Để bảo đảm tính khả thi của Nghị quyết sau khi được thông qua, thực sự tạo động lực thu hút dòng vốn quốc tế, nhân tài và công nghệ tài chính toàn cầu vào Việt Nam, đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị, cần trao thêm quyền tự chủ cho cơ quan điều hành trong việc ban hành quy chế, thủ tục hành chính đặc thù mà không chờ các văn bản dưới luật hướng dẫn. Đồng thời, bổ sung cơ chế giám sát việc áp dụng pháp luật nước ngoài, bảo đảm không trái Hiến pháp và lợi ích quốc gia…

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nêu rõ, các ý kiến phát biểu của ĐBQH đều rất tâm huyết, trách nhiệm, phân tích, đánh giá sâu sắc, chỉ ra những điểm nghẽn, vướng mắc và đề xuất nhiều hướng để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cơ quan soạn thảo phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra và các cơ quan liên quan khẩn trương nghiên cứu, tiếp thu, giải trình thấu đáo, đầy đủ tất cả các ý kiến ĐBQH để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua.

N. Thành