Chuỗi giá trị toàn cầu: Vì sao doanh nghiệp Việt vẫn gặp khó?

Doanh nghiệp Việt khó tham gia chuỗi giá trị toàn cầu

Theo Tổng cục Thống kê, hiện cả nước có gần 1 triệu doanh nghiệp nhưng chỉ khoảng 5.000 doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, chiếm 0,001% tổng doanh nghiệp trên cả nước... Trong số đó, chỉ có khoảng 100 doanh nghiệp là nhà cung ứng cấp 1 cho các tập đoàn đa quốc gia, khoảng 700 doanh nghiệp là nhà cung ứng cấp 2, cấp 3.

Theo các chuyên gia, từ số liệu thống kê cho thấy, tỷ lệ doanh nghiệp Việt Nam thực sự trở thành một phần của chuỗi cung ứng toàn cầu là rất thấp. Điều này cho thấy, các doanh nghiệp Việt Nam vẫn đang loay hoay tìm chỗ đứng trong chuỗi cung ứng với tỷ lệ doanh nghiệp thật sự trở thành một phần của chuỗi cung ứng toàn cầu còn rất thấp.

Dệt may - ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.

Chia sẻ về khó khăn của doanh nghiệp khi tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu ông Nguyễn Vân, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ TP Hà Nội (HANSIBA), Phó Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn N&G Holdings thẳng thắn nhìn nhận, năng lực của doanh nghiệp Việt, trong đó có lĩnh vực CNHT hiện vẫn chủ yếu dừng lại ở vai trò nhà cung ứng cấp 2, 3 cho các tập đoàn có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), chưa nắm giữ vị trí then chốt trong chuỗi giá trị.

“Việc thiết lập các cơ chế liên kết doanh nghiệp đặc biệt với khu vực tư nhân nhỏ và vừa, không chỉ là yêu cầu cấp bách mà còn là “chìa khóa” chiến lược giúp tăng sức chống chịu của nền kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong chuỗi cung ứng toàn cầu”, ông Nguyễn Vân nhấn mạnh.

Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, TS. Nguyễn Minh Thảo, Phó Trưởng ban Phát triển doanh nghiệp và Môi trường kinh doanh, Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính (Bộ Tài chính) chỉ ra rằng, áp lực không chỉ đến từ giá cả hay nhân công, mà còn từ các tiêu chuẩn khắt khe về sản xuất bền vững, giảm phát thải và truy xuất nguồn gốc.

“Các thị trường lớn như châu Âu, Mỹ đang siết chặt quy định về hàng hóa nhập khẩu. Doanh nghiệp Việt phải thích ứng với yêu cầu sản xuất tuần hoàn, kiểm soát chuỗi cung ứng và đáp ứng chuẩn quốc tế”, TS. Nguyễn Minh Thảo nhấn mạnh.

Dù đối mặt với thách thức về vốn và công nghệ, TS. Nguyễn Minh Thảo tin rằng, nếu chủ động chuyển đổi, doanh nghiệp Việt có thể đa dạng hóa thị trường, tăng sức chống chịu trước biến động kinh tế và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Chìa khóa nào cho doanh nghiệp Việt hội nhập?

Sau khi Nghị quyết số 68 được ra đời, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng sẽ trở thành động lực mới cho nền kinh tế cả nước, có chính sách đột phá, mở ra cơ hội giúp họ vượt phát triển bền vững.

Điểm nhấn đáng chú ý trong Nghị quyết số 68 là việc đặt mục tiêu phát triển ít nhất 20 tập đoàn tư nhân lớn trước năm 2030. Đây sẽ là những doanh nghiệp có khả năng dẫn dắt công nghiệp hóa và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Nghị quyết số 68 cũng thể hiện quyết tâm cải cách thể chế: Xóa bỏ phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp nhà nước, FDI và tư nhân trong nước; tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước để nhường không gian phát triển cho tư nhân; cải thiện khung pháp lý, đơn giản hóa thủ tục hành chính và tạo sân chơi công bằng.

Công ty Onaga (Nhật Bản) tại Khu công nghiệp hỗ trợ Nam Hà Nội (Hanssip) sản xuất các linh kiện hàng không đòi hỏi độ chính xác cao.

Theo GS. TS. Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội, trong thời gian vừa qua, nền kinh tế chúng ta đang dựa vào nhiều về khối FDI, đầu tư từ phía bên ngoài vào Việt Nam. Với Nghị quyết số 68, chúng ta đặt mục tiêu đến năm 2030 có 2.000.000 doanh nghiệp, nghĩa là cứ 1.000 người dân thì có hai doanh nghiệp. Với mục tiêu như vậy phải nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp tư nhân để giúp các doanh nghiệp tư nhân phát triển một cách bền vững, có tính cạnh tranh cao không chỉ là thực hiện tốt trong việc phân phối, cung cấp sản phẩm, dịch vụ với các thị trường nội địa và mong muốn đưa lực lượng doanh nghiệp tư nhân phải hội nhập kinh tế quốc tế một cách thành công.

GS.TS. Mạc Quốc Anh lấy dẫn chứng cụ thể về sự đóng góp chung đối với nền kinh tế, trong 08 tháng đầu năm 2025, số lượng doanh nghiệp được thành lập mới, số lượng doanh nghiệp quay trở lại thị trường đã tăng trên 20%, dòng vốn đăng ký quay lại thị trường cũng tăng trên 30%.

“Kinh tế của khu vực và trên thế giới có nhiều thị trường hiện đang phát triển âm, thị trường kinh tế Việt Nam vẫn đang phát triển dương và mục tiêu của chúng ta là tăng trưởng hai con số. Trong thời gian vừa qua, Chính phủ, hệ thống các ngân hàng đang dành rất nhiều chương trình hỗ trợ cụ thể và hiệu quả cho các doanh nghiệp, bởi vì đây là những doanh nghiệp chúng tôi đánh giá là xương sống của nền kinh tế”, GS.TS. Mạc Quốc Anh cho hay.

Doanh nghiệp công nghệ tham gia trưng bày tại Hội chợ triển lãm Công nghiệp hỗ trợ Hà Nội năm 2025.

Theo GS.TS. Mạc Quốc Anh, hiện nay rất nhiều đoàn của các bộ, ngành đã đưa các doanh nghiệp giới thiệu và quảng bá các nhiều sản phẩm ra cộng đồng quốc tế. Việt Nam chúng ta cũng là một điểm đến của rất nhiều các nhà đầu tư, khi tỷ trọng FDI quay lại thị trường Việt Nam chúng ta đã tăng gần 20%, không chỉ tạo ra công ăn việc làm khi các doanh nghiệp tư nhân phát triển mà quan trọng nhất là sự phát triển của các doanh nghiệp đang trên đà bền vững. Như vậy, sự đóng góp của kinh tế tư nhân đã thực thi đúng tính hiệu quả, thiết thực, ý nghĩa của Nghị quyết 68.

Nghị quyết số 68 không chỉ khẳng định vai trò trung tâm của kinh tế tư nhân, mà còn mở ra hành lang thể chế và tài chính cần thiết để khu vực này bứt phá. Với tầm nhìn dài hạn và sự đồng hành của khu vực đầu tư, Việt Nam đang từng bước kiến tạo một khu vực tư nhân năng động, đổi mới, đủ sức cạnh tranh và đóng vai trò đầu tàu đưa nền kinh tế quốc gia tiến lên nhóm nước phát triển vào năm 2045.

Ngọc Hòa/VOV.VN