Chuối - người bạn chân thành của ẩm thực Việt

Sự ưu việt của chuối

Một quả chuối chín giàu protein và các vitamin khoáng chất đến độ các nhà nghiên cứu cho rằng đây là loại trái cây tốt nhất cho cơ thể con người. Ở cái thuở mà túi nilon còn chưa xuất hiện ồ ạt như bây giờ thì lá chuối từng là một trong những lựa chọn ưu tiên hàng đầu trong việc gói ghém thực phẩm tươi sống. Này nhé, mua miếng thịt tươi người ta cũng bọc lá chuối, con cá đồng cũng lấy lá chuối mà đựng, một bìa đậu sống hay dăm quả cà chua trong buổi chợ cũng có thể dùng lá chuối, gói cái bánh thì ra bụi chuối sau nhà hái lá, gói cái giò hay lót miếng chả, bọc nắm xôi thì cũng cứ lấy lá chuối mà dùng. Toàn bộ những thứ trên cây chuối đều hữu dụng.

Củ chuối, nếu biết chế biến cũng cho rất nhiều món ăn ngon. Thân chuối thái mỏng, ngâm cho sạch nhựa mà ăn với canh riêu và dăm loại rau thơm thì chẳng có gì ngon bằng. Đặc biệt là hoa chuối, từng cánh hoa màu đỏ thẫm đầy nhựa, nếu cứ thế mà ăn thì chát lắm. Ấy vậy mà chỉ cần bỏ công sơ chế sẽ biến thành món nộm hoa chuối đầy hấp dẫn và ngon cứ gọi là “hết nước chấm”.

Những món chuối trên bàn ăn

Chuối là một thứ quả, một loại cây không có mùa đối với người Việt. Bởi bất cứ khi nào cũng có thể ăn, cũng có thể chế biến những món ngon từ các bộ phận của cây chuối. Chuối chín thì quá đỗi thân quen rồi, nhưng những quả chuối ấy còn xuất hiện trên mâm cơm thường ngày. Chuối để nấu thì phải là chuối xanh. Nó được sử dụng trong các món om như ốc om chuối đậu, lươn om chuối đậu, hay đơn giản chỉ là thịt om chuối… Chuối xanh phải chọn quả già, chỉ cần tước đi lớp vỏ lụa mỏng bên ngoài rồi ngâm nước muối (hoặc nước dấm loãng, hoặc vắt chút chanh) là hết nhựa, hết chát và tươi màu.

Chuối được đem xào với lươn hoặc ốc, thêm chút thịt ba chỉ đã rang cháy cạnh, nêm nếm thêm chút mẻ, mắm tôm, nghệ cho vừa đủ độ thơm nồng. Cứ thế mà om cho quện, trước khi bắc xuống ăn thì thả một nắm hành lá, tía tô, lá lốt, vậy là có món om chuối đậu thơm. Những miếng chuối xanh khi om ăn vừa dẻo, vừa bùi mà không hề nát. Đây là món ăn dân dã rất quen thuộc lại dễ chế biến, tưởng chân quê nhưng nay cũng vào thực đơn các nhà hàng hạng sang.

Bất kể bộ phận nào trên cây chuối đều có vị chát, nhưng khi xử lý được thì lại có vị bùi. Thường chúng ta hay lấy thân cây chuối non trộn rau sống ăn với bún bò, bún riêu cũng rất hợp. Người dân Bắc bộ còn dùng nó để hầm xương, đặc biệt là xương thủ ăn sẽ rất ngọt. Người ta cũng đào lấy phần củ chuối (phần nằm sâu dưới đất) để đem chế biến. Củ chuối trước khi đưa vào nấu cần phải cắt khúc ngâm nước muối cho sạch nhựa. Ngoài hầm xương, nó có thể thái sợi để xào với thịt bò, thịt lợn, thậm chí làm nộm, trộn gỏi.

Thông thường thì củ chuối, hoa chuối hay bắp chuối đem trộn gỏi thì các món đều khá tương đồng. Trong món nộm gà người ta chuộng sử dụng bắp chuối non thái lát thật mỏng ngâm cho hết nhựa, sau đó trộn với thịt gà xé, rau răm và nước sốt chua ngọt (bao gồm nước mắm, đường, chanh, ớt…). Cứ thế mà bóp trộn cho thấm để tầm 15 phút là có đĩa nộm thơm ngon, hấp dẫn. Hoa chuối xào thịt băm cũng là món lạ và khá hấp dẫn. Để chế biến, cần lựa phần thịt ba chỉ có tỷ lệ nạc và mỡ cân bằng, đem xay hoặc băm tùy ý. Phi thơm chút tỏi rồi bỏ thịt vào xào cho săn lại, phần hoa chuối non (thái sợi ngâm muối hết phần chát) được xào sau cùng. Nêm nếm gia vị đến khi hoa chuối mềm là được, thêm chút hành hoa, rau mùi là đủ độ thơm ngon, bắt mắt. Món ăn chân quê này có vị đậm đà, bùi bùi, nhưng cũng khá thơm ngon.

Có thể nói chuối là một loại cây “chu toàn”, cống hiến trọn vẹn và hữu dụng mà tạo hóa ban tặng. Dù ở góc vườn, sau bờ hè, trên kệ siêu thị, bàn ăn hay trang trọng trên ban thờ, chuối vẫn luôn song hành một cách bình dị nhất. Bất cứ thứ gì trên cây chuối cũng có giá trị đối với người Việt.