Chuyển đổi năng lượng là cơ hội có thật nhưng thứ duy nhất không có là thời gian

Chuyển đổi năng lượng phải công bằng và vì người dân

Phát biểu tại Phiên thảo luận cấp Bộ trưởng trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh P4G năm 2025, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long khẳng định, chuyển đổi năng lượng là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh toàn cầu đối mặt với khủng hoảng khí hậu, suy giảm tài nguyên và nhu cầu phát triển bền vững.

Với chủ đề “Các giải pháp đổi mới sáng tạo trong chuyển đổi năng lượng hiệu quả và bền vững”, Thứ trưởng nhấn mạnh ba định hướng chiến lược của Việt Nam: đổi mới sáng tạo, tăng cường hợp tác công – tư và quốc tế, cũng như đặt con người làm trung tâm.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long

Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long nhận định: "Đổi mới sáng tạo được coi là chìa khóa mở cánh cửa và vượt qua những thách thức trong chuyển đổi năng lượng hiệu quả và bền vững. Chúng ta cần đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển để tạo ra những công nghệ mang tính cách mạng. Bên cạnh đó, việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), lưới điện thông minh, hệ thông Pin tích trữ năng lượng (BESS), năng lượng hydrogen... đang trở thành xu hướng mới, giúp tối ưu hóa hiệu suất và giảm chi phí".

Theo ông, chuyển đổi năng lượng không thể thành công nếu chỉ dựa vào nỗ lực của riêng Chính phủ hoặc khu vực tư nhân. Sự kết hợp giữa hai khu vực là cách duy nhất để triển khai hiệu quả các dự án lớn, thu hút tài chính xanh và chia sẻ rủi ro.

“Chỉ khi chúng ta kết hợp, huy động mọi nguồn lực và chia sẻ rủi ro, thì mới có thể triển khai những dự án quy mô lớn”, ông Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh. Ông cũng đánh giá cao vai trò của các cơ chế hợp tác quốc tế như P4G, tạo điều kiện cho các quốc gia chia sẻ kinh nghiệm, tiếp cận công nghệ và vốn đầu tư xanh.

Một nội dung quan trọng xuyên suốt bài phát biểu là lời kêu gọi đặt con người làm trung tâm của quá trình chuyển đổi. Thứ trưởng khẳng định, công nghệ chỉ là một phần còn chất lượng sống của người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa mới là mục tiêu cuối cùng.

“Chuyển đổi năng lượng bền vững không thể thành công nếu thiếu sự công bằng xã hội”, Thứ trưởng Bộ Công thương khẳng định. Các chính sách như cung cấp tài chính vi mô, điện nông thôn và hỗ trợ cho các hộ nghèo là nền tảng để mọi người dân đều có cơ hội tiếp cận và đóng góp vào hành trình này.

Kết thúc bài phát biểu, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long chia sẻ tầm nhìn của Việt Nam về một tương lai xanh, bền vững và nhân văn: “Năng lượng sạch không chỉ là mục tiêu mà còn là quyền lợi phổ quát, mang đến sự bền vững và hạnh phúc cho các thế hệ mai sau”.

Chuyển đổi năng lượng là cơ hội lớn nhưng thời gian đang cạn dần

Tại phiên thảo luận cấp cao trong khuôn khổ Hội nghị P4G, các nhà lãnh đạo, chuyên gia quốc tế đã cùng chia sẻ quan điểm về con đường chuyển đổi năng lượng công bằng, đổi mới và bền vững với một thông điệp chung: hành động ngay, đổi mới từ gốc và không để ai bị bỏ lại phía sau.

Toàn cảnh phiên thảo luận về "Các giải pháp đổi mới sáng tạo trong chuyển đổi năng lượng hiệu quả và bền vững".

Ông Leonardo A.A. Teguh Sambodo, Thứ trưởng phụ trách Lương thực, Tài nguyên thiên nhiên và Môi trường (Bộ Kế hoạch Phát triển Quốc gia Indonesia) khẳng định tầm quan trọng của mô hình tăng trưởng sáng tạo và bền vững để đạt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2045 – thời điểm đánh dấu 100 năm thành lập đất nước.

“Hành trình của chúng tôi hướng tới trung hòa carbon không hề dễ dàng. Chúng tôi cần những mô hình sáng tạo hơn và phá vỡ các rào cản về năng suất”.

Ông nhấn mạnh vai trò của đối tác công – tư (PPP) trong triển khai các dự án năng lượng tái tạo, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa, hải đảo, nhưng nơi việc tiếp cận điện còn hạn chế.

“Quan hệ đối tác công tư là chìa khóa để tận dụng năng lực đổi mới và tài chính”, ông Leonardo A.A. Teguh Sambodo nhận định. Indonesia hiện đã phát triển hơn 30 GW công suất năng lượng tái tạo và thúc đẩy các công nghệ như lưới điện thông minh, lưu trữ năng lượng và năng lượng hydrogen.

Bà Nan Li, Giám đốc Ban Đầu tư và Doanh nghiệp, Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) chỉ ra ba “nghịch lý” lớn trong chuyển đổi năng lượng toàn cầu. Đầu tiên là phân bổ vốn đầu tư không công bằng: “Châu Phi có 60% tiềm năng năng lượng mặt trời tốt nhất thế giới nhưng chỉ nhận được chưa đến 2% tổng đầu tư toàn cầu”.

Nghịch lý thứ hai theo đại diên UNCTAD là việc thiếu cơ chế tài chính phù hợp: “Chi phí vốn cho dự án năng lượng sạch ở các nước đang phát triển cao gấp 3 - 4 lần so với nước phát triển”.

Cuối cùng là những tác động môi trường từ chính quá trình chuyển đổi. Theo đó, sản xuất vật liệu cho năng lượng tái tạo sẽ tăng gấp 5 lần vào năm 2050.

“Chuyển đổi năng lượng không tự động đồng nghĩa với phát triển bền vững nếu thiếu tư duy tuần hoàn”, bà Nan Li cảnh báo. Theo bà: “Câu hỏi không còn là liệu chúng ta có chuyển đổi được hay không mà là ai sẽ dẫn dắt và ai sẽ được hưởng lợi”.

UNCTAD cũng kêu gọi xây dựng các mô hình tài chính công bằng, thúc đẩy “khai khoáng đô thị” và thiết kế sản phẩm theo nguyên lý tái sử dụng, có thể giảm tới 40% phát thải vòng đời.

Bà Armida Salsiah Alisjahbana, Tổng thư ký Ủy hội Kinh tế Xã hội châu Á Thái Bình Dương Liên Hợp Quốc (UNESCAP) nhấn mạnh cần hành động nhanh và mạnh hơn trong chuyển đổi năng lượng. Bà đánh giá cao Việt Nam đã đưa năng lượng tái tạo (gió, mặt trời) lên 25% công suất hệ thống, đồng thời xây dựng chiến lược rõ ràng để đạt cam kết khí hậu.

“Chuyển đổi năng lượng không chỉ là thay đổi nguồn cung mà là thay đổi cả hệ sinh thái, từ tài chính, công nghệ tới chính sách”, bà Armida Salsiah Alisjahbana nhận định.

UNESCAP đề xuất tối ưu hệ thống bằng công nghệ mới như AI, học máy (machine learning), làm mát thông minh và các mô hình kinh tế tuần hoàn, đồng thời kêu gọi kết nối lưới điện khu vực như ASEAN để giảm chi phí và tăng an ninh năng lượng.

Đặc phái viên về biến đổi khí hậu của Italy Francesco Corvaro cũng mang đến một thông điệp mạnh mẽ: “Chuyển đổi năng lượng là một cơ hội có thật. Nhưng điều duy nhất chúng ta không có là thời gian”.

Ông ví von chuyển đổi năng lượng như sự thay thế điện thoại di động thời kỳ đầu, không ai muốn quay lại quá khứ dùng công nghệ cũ, vì “năng lượng hóa thạch đã là chuyện của ngày hôm qua”.

Ông Francesco Corvaro nhấn mạnh rằng các công nghệ xanh đã sẵn có, từ hydrogen, xe điện, nhiên liệu sinh học đến các giải pháp phân tán và thông minh, vấn đề còn lại là ý chí chính trị và tốc độ triển khai.

Phiên thảo luận cấp Bộ trưởng đã lan tỏa thông điệp mạnh mẽ, đó là chuyển đổi năng lượng không chỉ là yêu cầu của thời đại mà còn là cơ hội để kiến tạo một thế giới công bằng, đổi mới và bền vững - nơi không ai bị bỏ lại phía sau.

Lê Kiều Linh/VOV.VN