Chuyển đổi nghề cho ngư dân cần chính sách sát thực tế
Nguồn lợi thủy sản suy giảm, khai thác không hiệu quả, ngư dân An Giang đang gặp nhiều khó khăn trong việc duy trì nghề biển. Giải pháp chuyển đổi nghề khai thác thủy sản trở nên cấp bách nhằm đảm bảo đời sống ngư dân, đồng thời phát triển bền vững ngành thủy sản thời gian tới.
Không dễ chuyển đổi nghề
Những năm qua, ngành khai thác thủy sản tỉnh đối mặt nhiều khó khăn, thách thức. Tình trạng khai thác quá mức dẫn đến nguồn lợi thủy sản cạn kiệt, hiệu quả kinh tế không còn như trước, đời sống ngư dân ngày càng khó khăn. Chuyển đổi nghề cho ngư dân được xem là giải pháp hữu hiệu, được ngành nông nghiệp tỉnh đưa ra nhằm phát triển bền vững ngành thủy sản. Tuy nhiên, đến nay việc thực hiện chuyển đổi nghề vẫn còn gặp nhiều trở ngại. Đây là quá trình phức tạp, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế và đời sống của ngư dân.
Đối với các ngư dân đánh bắt ở vùng biển ven bờ, việc chuyển đổi nghề là điều không dễ dàng. Bởi đa số bà con không đủ khả năng tài chính để đầu tư nâng cấp phương tiện, ngư cụ nhằm chuyển sang đánh bắt xa bờ. Thêm vào đó, nhiều ngư dân gắn bó với nghề biển hàng chục năm nên khi chuyển sang nghề khác cần thời gian để thích nghi.
Tàu cá neo đậu tại cảng cá Tắc Cậu. Ảnh: THÙY TRANG
Dẫu biết nghề biển không còn mang lại hiệu quả, nhưng khi được hỏi về việc có mong muốn chuyển đổi nghề, anh Nguyễn Văn Tài, ngụ xã Bình An lắc đầu nói: “Tôi có hơn 40 năm làm tài công cho nhiều tàu cá. Những năm gần đây, cá tôm ngày càng ít, tàu đánh bắt không đạt sản lượng, chủ tàu thất thu, ngư phủ và tài công cũng không có thu nhập gì ngoài tiền công hằng tháng. Nếu không đi biển nữa, tôi cũng không biết sẽ làm nghề gì khác”.
Ông Lê Hoàng Dũng, một chủ tàu đánh lưới ghẹ tại xã đảo Sơn Hải đã quyết định tìm nghề khác sau hơn 10 năm bám biển. Ông Dũng chia sẻ: “Với số vốn tích cóp nhiều năm, tôi chuyển sang nuôi cá lồng bè. Do chưa có nhiều kinh nghiệm nuôi, thời gian đầu cá hao hụt nhiều, tỷ lệ sống thấp. Để đầu tư nuôi bài bản, áp dụng công nghệ mới, đạt hiệu quả sản lượng cao thì cần vốn lớn, trong khi tài chính có hạn”.
Chủ tịch Hội Nghề cá phường Rạch Giá Trương Văn Ngữ nói: “Tôi đồng tình với chủ trương chuyển đổi nghề khai thác thủy sản của tỉnh. Để thực hiện hiệu quả, tỉnh cần tổ chức đánh giá lại nguồn lợi thủy sản, xây dựng cơ cấu nghề khai thác hợp lý; tạo điều kiện cho các chủ tàu đầu tư nâng cấp tàu cá công suất lớn, trang bị hiện đại để đánh bắt xa bờ. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ vốn, đào tạo nghề, giải quyết việc làm nhằm tạo sinh kế bền vững cho ngư dân sau chuyển đổi”.
Nghề cá tạo việc làm cho người lao động địa phương. Ảnh: THÙY TRANG
Sắp xếp lại nghề cá
Thực hiện Chương trình quốc gia phát triển khai thác thủy sản hiệu quả, bền vững giai đoạn 2022 - 2025, định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Kiên Giang (trước đây), từ năm 2018 tỉnh đã tiến hành cơ cấu lại nghề khai thác thủy sản. Mục tiêu nhằm giảm số lượng tàu, thuyền khai thác, sắp xếp lại cơ cấu nghề theo hướng phát triển bền vững. Đến năm 2025, dự kiến giảm khoảng 2.550 tàu cá, đưa tổng số tàu khai thác của tỉnh còn khoảng 9.219 chiếc.
Đến thời điểm hiện tại, tỉnh đã giảm được 2.393/2.550 tàu cá. Số lượng tàu khai thác hiện nay là 9.376, vẫn vượt mục tiêu 157 chiếc so với dự kiến. Tỉnh cần tiếp tục cắt giảm để đạt mục tiêu. Dự kiến đến năm 2030, số lượng tàu cá của An Giang sẽ còn 8.625 chiếc.
Tàu cá neo đậu tại xã Tây Yên. Ảnh: THÙY TRANG
Bên cạnh việc cắt giảm số lượng tàu, An Giang đang thực hiện định hướng chuyển đổi từ khai thác sang nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là nuôi cá lồng bè trên biển và nuôi ven biển nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế kinh tế biển. Phấn đấu đến năm 2030 đạt 14.000 lồng nuôi, trong đó có 6.600 lồng công nghệ cao. Sản lượng dự kiến 105.720 tấn, sử dụng 16.000ha mặt nước biển. Trên cơ sở thực hiện đề án, tỉnh sẽ ưu tiên cho một bộ phận ngư dân chuyển đổi từ khai thác sang nuôi biển và nuôi ven biển.
Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lê Hữu Toàn, chuyển đổi nghề khai thác thủy sản là yêu cầu cấp thiết để tái cơ cấu lại ngành theo hướng bền vững. Hiện nay, tỉnh đang xây dựng đề án chuyển đổi nghề, làm cơ sở để ban hành nghị quyết về chính sách hỗ trợ chuyển đổi nghề cho ngư dân, dự kiến hoàn thành và triển khai trong năm 2026. Mục tiêu chính của đề án đến năm 2030 là xác định được số lượng nghề, số lượng tàu cá làm các nghề xâm hại nguồn lợi và môi trường thủy sản cần chuyển đổi; đánh giá nhu cầu chuyển đổi nghề của cộng đồng ngư dân làm nghề khai thác hải sản ảnh hưởng lớn đến hệ sinh thái. Đề án sẽ đề xuất các tiêu chí lựa chọn và mô hình chuyển đổi phù hợp với quy định của ngành và thực tế địa phương.
