Chuyển đổi số ngành Hải quan đã có những bước tiến dài

Nguồn: Tổng cục Hải quan. Đồ họa: Hồng Vân

Đảm đương tốt vai trò tạo thuận lợi

Chuyển đổi số là xu thế thời đại, ngành Hải quan là một trong những cơ quan đi đầu trong ứng dụng công nghệ số vào các quy trình nghiệp vụ. Ứng dụng công nghệ thông tin thời gian qua đạt được nhiều kết quả tích cực, giúp ngành Hải quan đảm đương tốt vai trò tạo thuận lợi trong bối cảnh kim ngạch xuất nhập khẩu ngày một lớn và tăng nhanh.

Theo ông Son Won Sik - đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam (Korcham), thời gian qua, trong tình hình khó khăn do tác động của dịch Covid-19, cộng đồng doanh nghiệp đã chứng kiến những nỗ lực cải cách của cơ quan hải quan trong việc hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi hoạt động kinh doanh. Qua đó đã góp phần giúp đỡ các doanh nghiệp trong việc đẩy nhanh quá trình thực hiện thủ tục hành chính, tối ưu hóa thời gian và chu trình vận hành.

Đại diện Korcham lấy ví dụ điển hình như chủ trương hiện đại hóa hải quan thông qua hệ thống điện tử, ứng dụng công nghệ thông tin phát triển hệ thống hải quan thông minh, ban hành chính sách quy định về thời điểm nộp chứng từ chứng nhận xuất xứ hàng hóa… đã góp phần không nhỏ trong việc đảm bảo hoạt động xuất nhập khẩu được thông suốt, không để gián đoạn chuỗi cung ứng.

Hiện nay, để tiếp tục, các đơn vị hải quan đang tích cực triển khai Kế hoạch chuyển đổi số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và đã đạt được một số kết quả nổi bật.

Đáng chú ý, về chuyển đổi số trong công tác nghiệp vụ hải quan, toàn ngành tập trung nguồn lực nghiên cứu, xây dựng và triển khai tái thiết kế tổng thể quy trình nghiệp vụ hải quan để phục vụ việc xây dựng Hệ thống công nghệ thông tin thực hiện hải quan số. Tổng cục Hải quan đã hoàn thành tài liệu nghiệp vụ chuẩn hóa với gần 2.000 trang; hoàn thành tài liệu yêu cầu kỹ thuật phục vụ Dự án xây dựng Hệ thống đáp ứng yêu cầu nghiệp vụ trong thông quan…

Nâng cao hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp

Tổng cục Hải quan luôn khuyến khích việc tăng cường tương tác giữa cán bộ hải quan với doanh nghiệp thông qua sử dụng công nghệ số (thiết bị di động, mạng xã hội, các kênh thông tin phi truyền thống khác) để nâng cao hiệu quả hỗ trợ.

Về chuyển đổi số trong triển khai Cơ chế một cửa quốc gia (NSW) và Cơ chế một cửa ASEAN (ASW), Tổng cục Hải quan tiếp tục đôn đốc, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành thực hiện Kế hoạch tổng thể triển khai NSW, ASW và tạo thuận lợi thương mại. Cập nhật tính đến ngày 30/9/2023, NSW đã có 250 thủ tục hành chính của 13 bộ, ngành kết nối với trên 6,69 triệu bộ hồ sơ của hơn 65 nghìn doanh nghiệp.

Cần sự hỗ trợ trong từng bước thực thi

Tuy vậy, để hoàn thành được các mục tiêu, nhiệm vụ đặt ra trong Kế hoạch chuyển đổi số ngành Hải quan đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và Kế hoạch chuyển đổi số của Tổng cục Hải quan năm 2023, nhiều nhiệm vụ vẫn cần được gấp rút triển khai.

Ở góc độ xây dựng thể chế chính sách, ông Đào Duy Tám - Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) cho biết: Trong quá trình rà soát các bài toán nghiệp vụ, đưa ra các yêu cầu, chức năng của hệ thống, chúng tôi đã xác định các nhiệm vụ về hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật để phục vụ triển khai mô hình hải quan số, hải quan thông minh. Thời gian tới, cơ sở pháp lý quan trọng đầu tiên cần tiếp tục hoàn thiện là Luật Hải quan để tạo tiền đề cho việc xây dựng, sửa đổi các văn bản hướng dẫn thi hành luật.

Trong quá trình rà soát Luật Hải quan, cơ quan hải quan cũng nghiên cứu để đảm bảo thống nhất, đồng bộ với các quy định pháp luật có liên quan. Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật gồm nghị định, thông tư đã nằm trong Chiến lược Phát triển hải quan đến năm 2025 bao gồm: 3 nghị định; 11 thông tư, cũng như rà soát lại quy trình thủ tục nghiệp vụ hải quan để đảm bảo có hệ thống văn bản pháp luật đồng bộ.

Ở góc độ công nghệ thông tin, ông Lê Đức Thành - Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin và Thống kê hải quan (Tổng cục Hải quan) chia sẻ, chuyển đổi số là quá trình hiện đại hóa. Tất cả các quá trình hiện đại hóa đều trải qua các bước cơ bản. Bước đầu tiên ngành Hải quan hướng tới là thực hiện số hóa toàn bộ hồ sơ.

Hiện nay, thủ tục hải quan cơ bản đã được số hóa, tuy nhiên còn một số loại giấy tờ chưa được số hóa như: giấy phép được gửi tới cơ quan hải quan dưới dạng bản scan, C/O một số nước gửi dưới dạng bản scan. Các bản scan không giúp cơ quan hải quan nhiều trong tự động hóa đánh giá. Việc này ảnh hưởng lớn đến mong muốn của cơ quan hải quan là giảm sâu tờ khai vàng. Do đó, phải tự động hóa được thì mới giảm tỉ lệ luồng vàng.

Lãnh đạo Cục Công nghệ thông tin và Thống kê hải quan cho biết, dự kiến hệ thống công nghệ thông tin của ngành Hải quan gồm khoảng 15.000 chức năng khác nhau. Bên cạnh đó, hệ thống sau khi tái thiết kế phải có tính kết nối rất rộng với các bên liên quan, cùng với đó là tính phức tạp, yêu cầu cao về online, bảo mật. Với một hệ thống lớn như vậy không thể ngày một ngày hai có thể thay đổi toàn diện ngay được, cơ quan hải quan đang từng bước thực thi quá trình chuyển đổi này. Do đó cần sự hỗ trợ, phối hợp của cộng đồng doanh nghiệp.

ÔNG HOÀNG QUANG PHÒNG - PHÓ CHỦ TỊCH LIÊN ĐOÀN THƯƠNG MẠI VÀ CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM (VCCI):

Sự tương tác có ý nghĩa quan trọng

Ông Hoàng Quang Phòng

Trong năm qua, ngành Hải quan có những bước tiến rất dài, phù hợp với tiến trình phát triển kinh tế đất nước và sự phát triển của doanh nghiệp. Ngành

Hải quan đã áp dụng bộ công cụ hiện đại vào công tác quản lý, hỗ trợ hoạt động của doanh nghiệp. Sự tương tác giữa ngành Hải quan và doanh nghiệp có ý nghĩa quan trọng và không thể thiếu trong công tác "gác cửa" của dòng chảy

thương mại để bảo đảm sự thông quan tốt hơn cho hàng hóa của Việt Nam ra thế giới và hàng hóa phục vụ sản xuất được nhập khẩu về Việt Nam.

Sự tương tác này là yếu tố tích cực trong nhận thức cũng như tạo được tính đồng thuận cao, tạo ra sự tự nguyện trong việc tuân thủ các pháp luật liên quan đến hải quan nói riêng và các pháp luật khác nói chung trong một văn hóa tương tác hiện đại, cởi mở.

ÔNG HOÀNG VIỆT CƯỜNG - PHÓ TỔNG CỤC TRƯỞNG TỔNG CỤC HẢI QUAN:

Không thể thiếu sự tham gia của doanh nghiệp

Ông Hoàng Việt Cường

Trong Chiến lược Phát triển Hải quan đặt ra mục tiêu tổng quát đến năm 2030 “Xây dựng Hải quan Việt Nam chính quy, hiện đại, ngang tầm Hải quan các nước phát triển trên thế giới, dẫn đầu

trong thực hiện chính phủ số, với mô hình hải quan số, hải quan thông minh”. Ngành Hải quan đã ban hành Kế hoạch Chuyển đổi số ngành Hải quan đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, với mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 hoàn thành Hải quan số, phấn đấu

đến năm 2030 hoàn thành hải quan thông minh. Hiện nay, Tổng cục Hải quan đang tập trung nguồn lực để thực hiện các mục tiêu này.

Để sự đồng hành Hải quan - Doanh nghiệp ngày càng hiệu quả, ngoài nỗ lực của ngành Hải quan, không thể thiếu sự tham gia tích cực của các bộ, ngành, VCCI, các hiệp hội, và đặc biệt là sự tham gia tích cực của cộng đồng doanh nghiệp./.

Hồng Vân