Chuyên gia dự báo hai kịch bản xuất khẩu thủy sản cuối năm

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thủy sản trong tháng 6/2025 đạt 876 triệu USD, tăng 4% so với cùng kỳ năm trước. Mặc dù vẫn duy trì đà tăng trưởng, mức tăng này khiêm tốn hơn đáng kể so với tốc độ hơn 20% của tháng 5.

Nguyên nhân chính là sự sụt giảm mạnh trong xuất khẩu sang Hoa Kỳ – thị trường lớn nhất – với mức giảm lên tới 26% so với cùng kỳ năm ngoái.

Lũy kế 6 tháng đầu năm, tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt khoảng 5,2 tỷ USD, tăng gần 19% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, thị trường Mỹ đóng góp 891 triệu USD, tương đương mức tăng 16%.

Xuất khẩu thủy sản trong tháng 6/2025 đạt 876 triệu USD, tăng 4% so với cùng kỳ năm trước

Đà tăng này chủ yếu đến từ hoạt động giao hàng dồn dập trước thời điểm 9/7 – khi Hoa Kỳ chính thức áp dụng chính sách thuế đối ứng mới. Tuy nhiên, kể từ tháng 6, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đã chủ động hạn chế hoặc tạm dừng giao hàng sang Mỹ nhằm tránh nguy cơ bị áp mức thuế cao.

Trái ngược với tình hình tại Mỹ, các thị trường châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và khối ASEAN tiếp tục ghi nhận mức tăng trưởng tích cực trong tháng 6, với mức tăng dao động từ 15% đến gần 28%. Ngược lại, xuất khẩu sang EU có dấu hiệu chững lại khi giảm nhẹ 1%, còn khu vực Trung Đông giảm sâu tới 16% do tác động từ xung đột khu vực. Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu sang Israel – một thị trường lớn tiêu thụ cá ngừ đóng hộp – giảm hơn 50%.

Xét theo từng nhóm hàng, cá ngừ là mặt hàng chịu ảnh hưởng tiêu cực rõ nét nhất trong tháng 6, với mức giảm trên 31% so với cùng kỳ, chủ yếu do sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ và các hàng rào thuế quan mới. Tính chung nửa đầu năm, xuất khẩu cá ngừ giảm gần 2%. Trong khi đó, hai nhóm hàng chủ lực khác là tôm và cá tra cũng ghi nhận đà tăng chậm lại do ảnh hưởng từ các chính sách thuế của Mỹ. Cụ thể, xuất khẩu tôm trong 6 tháng đầu năm đạt 2,07 tỷ USD (tăng 26%), trong khi cá tra đạt 1 tỷ USD (tăng 10%).

Tuy nhiên, triển vọng cho nửa cuối năm 2025 đối với ngành tôm và cá tra phụ thuộc nhiều vào mức thuế đối ứng mà Hoa Kỳ dự kiến áp dụng sau ngày 9/7. Đối với ngành tôm, nguy cơ phải đối mặt với “thuế chồng thuế” gồm thuế đối ứng, thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp đang hiện hữu, đe dọa tính cạnh tranh trên thị trường Mỹ. Trong khi đó, ngành cá tra có phần lạc quan hơn, sau khi Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) công bố kết quả cuối cùng của đợt rà soát hành chính lần thứ 20 (POR20), với 7 doanh nghiệp Việt Nam được áp mức thuế chống bán phá giá là 0%. Nếu chính sách thuế đối ứng mới được kiểm soát hiệu quả, cá tra Việt Nam có thể tận dụng cơ hội này để gia tăng thị phần tại Mỹ.

Theo dự báo từ VASEP, triển vọng xuất khẩu thủy sản trong nửa cuối năm phụ thuộc vào hai kịch bản:

Kịch bản thứ nhất: Nếu mức thuế đối ứng sau ngày 9/7 được áp ở mức 10%, kim ngạch xuất khẩu cả năm 2025 có thể đạt khoảng 9,5 tỷ USD – giảm 500 triệu USD so với dự báo trước đó. Trong tình huống này, một phần hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ sẽ được điều tiết sang các thị trường như Trung Quốc, ASEAN, Nhật Bản và EU.

Kịch bản thứ hai: Nếu thuế đối ứng vượt ngưỡng 10% và có thể lên tới 46%, tổng kim ngạch xuất khẩu có nguy cơ sụt giảm xuống còn 9 tỷ USD hoặc thấp hơn. Khi đó, Hoa Kỳ sẽ không còn là thị trường ổn định, đặc biệt với các sản phẩm có chuỗi cung ứng phức tạp. Đồng thời, áp lực cạnh tranh sẽ gia tăng từ các quốc gia có thuế suất thấp hơn như Ecuador, Ấn Độ, Thái Lan và Indonesia.

Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ cần đẩy mạnh khai thác các thị trường trung lập như Nhật Bản, EU và ASEAN để bù đắp. Tuy nhiên, tiềm năng tăng trưởng tại các khu vực này vẫn có giới hạn, nhất là khi nhu cầu tiêu dùng toàn cầu chưa phục hồi mạnh.

Nhị Hà