Chuyên gia hiến kế Hà Nội chuyển dịch cơ cấu, đẩy mạnh công nghiệp hóa

Dịch vụ, du lịch dễ bị tổn thương trước suy thoái kinh tế toàn cầu

Phát biểu tại Hội thảo “Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao nhất trong năm 2025 và phấn đấu đạt 2 con số giai đoạn 2026-2030” do UBND TP Hà Nội tổ chức sáng nay (7/3), TS Nguyễn Đình Cung cho biết, tăng trưởng GRDP của Hà Nội luôn cao hơn cả nước, trừ năm 2024, nhưng chưa vượt trội. 14 năm qua, có 3 năm tăng trưởng trên 8% (2015 là 8,07%, 2019: 8,13%, và 2022:9,37%). Như vậy, tăng trưởng GRDP 8% trở lên đã từng đạt được.

Các chuyên gia tham dự Hội thảo.

Tuy vậy, tăng trưởng GRDP đang giảm dần, trung bình 2011-2015 đạt 7,35%; 2016-2020 là 7% và 2021-2024 là 6,44%. Để đạt tăng trưởng 8,5% cho giai đoạn 2021-2030 (theo quy hoạch phát triển thành phố), trong 6 năm còn lại, trung bình phải đạt 10%, đây là mục tiêu đầy thách thức và áp lực với Hà Nội

Tỷ trọng đầu tư xã hội của Hà Nội/GRDP ở mức rất cao (gần 39%, so với cả nước khoảng 34%), và tốc độ tăng đầu tư cũng khá cao trong suốt 10 năm qua. Như vậy, số vốn đầu tư Hà Nội huy động được là rất lớn, nhưng hiệu quả đầu tư lại rất thấp. Đầu tư nhà nước còn rất lớn, chiếm khoảng 38% tổng vốn đầu tư; khu vực tư nhân chiếm khoảng 56%.

Ngành xây dựng đóng góp khoảng 9% trong GRDP của Hà Nội và đầu tư vào ngành này đang giảm dần, hiện đang hút khoảng gần 7% tổng đầu tư xã hội của Hà Nội.

Dịch vụ đã chiếm 66% GRDP Hà Nội. Trong đó, bán buôn, bán lẻ chiếm 13% GRDP, đang tăng trưởng cao trên 8%, nhưng đầu tư cho dịch vụ này lại đang giảm nhanh, kể cả đầu tư cho hạ tầng thương mại, như chợ, siêu thị. Tương tự, dịch vụ lưu trú, ăn uống đang tăng trưởng cao, nhưng đầu tư lại đang giảm. Dịch vụ tài chính, ngân hàng đang đóng góp khoảng 11,3% GRDP nhưng được đầu tư rất ít, khoảng 1,5% tổng đầu tư và đang tăng trưởng cao trên 10%.

Các dịch vụ, thế mạnh của Hà Nội như khoa học công nghệ, y tế, giáo dục đều đang được đầu tư ít hơn so với các ngành khác và có mức tăng trưởng còn thấp xa so với yêu cầu 8-10%.

Đồng quan điểm, theo TS Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hà Nội có dịch vụ chiếm tới 2/3 nền kinh tế, cho thấy Hà Nội đang trở thành một trung tâm thương mại, tài chính, du lịch, thay vì phát triển cân bằng giữa các lĩnh vực. Hà Nội có tốc độ tăng trưởng cao ở bán lẻ, tài chính, ngân hàng, bất động sản, nhưng vẫn chưa có các trung tâm tài chính quốc tế lớn như: Singapore hay Hồng Kông (Trung Quốc).

Tiêu dùng nội địa chưa phục hồi mạnh, ảnh hưởng đến doanh thu của doanh nghiệp bán lẻ, dịch vụ. Xuất khẩu gặp khó khăn do thị trường suy giảm, đặc biệt trong các ngành dệt may, da giầy, điện tử.

Ngoài ra, phụ thuộc nhiều vào dịch vụ khiến Hà Nội dễ bị tổn thương trước suy thoái kinh tế toàn cầu. Nếu tiêu dùng và du lịch giảm sút, GRDP có thể bị ảnh hưởng nặng nề.

Tạo ra phong trào kích cầu mới

Trước mắt, theo TS Nguyễn Đình Cung, Hà Nội cần đánh giá lại thực trạng sản xuất các sản phẩm công nghiệp và sản phẩm xuất khẩu chủ yếu; tháo gỡ vướng mắc, rào cản và cung cấp các hỗ trợ cần thiết để khai thác tối đa năng lực sản xuất, để công nghiệp chế tác, chế tạo có được tăng trưởng cao nhất có thể (phải trên 8%).

Về dịch vụ, ngắn hạn trước mắt, từng sở ngành rà soát, đánh giá thực trạng phát triển các ngành dịch vụ thuộc phạm vi quản lý và thực hiện ngay các giải pháp cần thiết, tận dụng hết các cơ hội, tiềm năng sẵn có để ít nhất duy trì tăng trưởng cao như hiện nay (đối với dịch vụ đã có tăng trưởng cao và có vai trò lớn trong kinh tế Thủ đô, gồm thương mại, tài chính ngân hàng, vận tải, kho bãi...).

Thúc đẩy tăng trưởng thêm ít nhất một điểm % đối với các dịch vụ có tăng trưởng mức trung bình (như giáo dục, đào tạo và khoa công công nghệ). Phục hồi ngay tăng trưởng của dịch vụ y tế đạt mức tăng trưởng lên mức khoảng 7-8% năm 2025 và cao hơn trong các năm sau.

Theo TS Nguyễn Đình Cung, Hà Nội nên có ban xúc tiến đặc biệt làm sao thu hút được FDI công nghệ cao, có chuyển giao công nghệ và xúc tiến du lịch, đẩy mạnh xuất khẩu làm sao tập trung giải bài toán năng suất chất lượng cao cho Hà Nội.

Chia sẻ quan điểm, TS Đậu Anh Tuấn cho rằng, về dư địa truyền thống, tiêu dùng, xuất khẩu, đầu tư rà soát. Tiêu dùng hiện nay đang có xu hướng giảm, do đó cần có kích cầu tiêu dùng, có cơ chế người dân có niềm tin tiêu dùng, phải tạo ra phong trào kích cầu mới...

GS.TS Hoàng Văn Cường – Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư nhà nước, nguyên Phó Hiệu trưởng Đại học Kinh tế Quốc dân phát biểu tại Hội thảo.

Cho rằng, Hà Nội phải phát triển du lịch, cơ cấu kinh tế của Hà Nội vẫn phải tính dịch vụ là chính, tận dụng lợi thế. GS.TS Hoàng Văn Cường – Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư nhà nước, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân gợi ý, Hà Nội cần đầu tư vào khu vực phố cổ, phục vụ du lịch thương mại. Thứ hai, phát triển trục sông Hồng, dịch vụ du lịch, tạo tăng trưởng bền vững. Kêu gọi nhà đầu tư vào khu tiềm năng, khai thác cảnh quan thiên nhiên vào Sóc Sơn, Ba Vì, khu vực lưu trú cho giới tinh hoa. Như vậy, sẽ tạo ra tăng trưởng nhanh. Thứ ba, là khai thác du lịch thông minh phát triển bền vững lâu dài.

Đẩy mạnh công nghiệp chất lượng cao, phát triển hạ tầng số

Bên cạnh rà soát lại tăng trưởng truyền thống các chuyên gia khuyến nghị đặc biệt rà soát động lực tiềm lực tăng trưởng mới.

Về trung và dài hạn, “khôi phục lại và đẩy mạnh công nghiệp hóa kinh tế thành phố bằng cách xây dựng thêm một số khu công nghiệp công nghệ cao; Hà Nội chỉ thu hút công nghiệp công nghệ cao và sản xuất xanh. Công nghiệp hóa gắn với đô thị hóa và ngược lại”- TS Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh.

Liên quan đến khu vực FDI, có đột phá trong cải thiện môi trường kinh doanh, chú trọng hơn công tác thu hút FDI chất lượng cao. Thực hiện chuyển đổi số toàn điện kinh tế thành phố, trong đó, ưu tiên thực hiện chương trình chuyển đổi số doanh nghiệp; Thực hiện chương trình khởi nghiệp gắn với đổi mới sáng tạo và phát triển doanh nghiệp để đến năm 2030 có trung bình ít nhất 40 doanh nghiệp/1000 dân, thành trung tâm khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo quốc gia.

TS Đậu Anh Tuấn chia sẻ, hiện dư địa xuất khẩu gặp khó trước vấn đề áp thuế và chiến tranh thương mại sẽ ảnh hưởng tới sản phẩm xuất khẩu. Hà Nội cần phát triển công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp chế biến - chế tạo để giảm phụ thuộc vào dịch vụ. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong các ngành sản xuất, tạo giá trị gia tăng cao hơn. Mở rộng hạ tầng khu công nghiệp, đặc biệt là khu công nghệ cao Hòa Lạc, thu hút FDI vào sản xuất. Đẩy mạnh nông nghiệp công nghệ cao, phát triển chuỗi giá trị nông sản để gia tăng giá trị xuất khẩu. Kiểm soát thị trường bất động sản, tránh đầu cơ, thúc đẩy nhà ở xã hội để đảm bảo sự phát triển bền vững.

Tập trung đầu tư vào công nghệ cao, công nghiệp chế biến - chế tạo thay vì quá phụ thuộc vào bất động sản. Nâng cao chất lượng lao động, đào tạo kỹ năng phù hợp với nhu cầu doanh nghiệp. Hỗ trợ doanh nghiệp nội địa tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng, giảm phụ thuộc vào FDI.

Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Bùi Quang Tuấn cho rằng, dư địa tăng trưởng của Hà Nội là các DN đang đi vào lĩnh vực mới như kinh tế số. Hà Nội có tiềm năng phát triển kinh tế số, cao hơn mặt bằng chung của cả nước. Nổi bật là thương mại điện tử, công nghệ tài chính fintech, tiền số, tạo hệ sinh thái cho các thành phần này đóng góp cho tăng trưởng. Về kinh tế xanh, năng lượng tái tạo, chuyển dịch năng lượng, sẽ giúp tăng giá trị gia tăng cao.

Hà Nội cần huy động các nguồn lực đầu tư cho lĩnh vực KHCN và đổi mới sáng tạo, tạo ra một hệ sinh thái cho đổi mới sáng tạo. Và mong muốn Hà Nội phát huy vai trò đầu tàu của giáo dục, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của quốc gia và khu vực.

Các chuyên gia cũng khuyến nghị đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, Hà Nội đang rất quyết liệt đẩy mạnh các dự án giao thông trọng điểm cố gắng đẩy nhanh càng sớm càng tốt đóng góp rất lớn cho GDP. Tháo gỡ ngay các vướng mắc pháp lý cho các dự án, giải phóng nguồn lực đang “đọng chết”, tạo sản phẩm cho xã hội, góp phần tăng tốc độ tăng trưởng kinh tế thành phố.

“Cần đầu tư phát triển hạ tầng và thông minh hóa chế độ quản lý, giải quyết cơ bản tắc nghẽn giao thông đô thị; thông minh hóa hệ thống giao thông đô thị. Sớm triển khai đầu tư các dự án hạ tầng chiến lược, nhất là hạ tầng giao thông đô thị đã xác định trong quy hoạch phát triển Hà Nội 2021-2030, tầm nhìn 2050; gồm cả các dự án do Trung ương quản lý trên địa bàn Hà Nội”- TS Nguyễn Đình Cung bày tỏ.

Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh chia sẻ: TP Hà Nội đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển hạ tầng cho công nghiệp công nghệ số làm nền tảng phát triển Chính quyền điện tử - Chính quyền số - Kinh tế số - Xã hội số - Công dân số. Xây dựng cơ chế, chính sách, giải pháp cụ thể để hỗ trợ, khuyến khích nhằm tăng cường thu hút đầu tư vào các ngành, lĩnh vực mới, công nghệ cao như chíp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật…

Thực hiện quyết liệt, hiệu quả Chương trình chuyển đổi số TP Hà Nội đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; Thúc đẩy phát triển kinh tế số, khuyến khích doanh nghiệp đẩy mạnh sử dụng các dịch vụ số trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ... phấn đấu tỷ trọng kinh tế số trong GRDP đạt 30%. Hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng và chuyển giao công nghệ, chuyển đổi số, áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn, hệ thống quản lý tiên tiến, các công cụ nâng cao năng suất, chất lượng, hỗ trợ áp dụng chỉ dẫn địa lý, truy xuất nguồn gốc, xây dựng, quản lý và phát triển tài sản trí tuệ, nhãn hiệu sản phẩm chủ lực...

Đồng thời khẩn trương triển khai thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Thực hiện hỗ trợ một số doanh nghiệp triển khai các hoạt động đổi mới sáng tạo có hiệu quả để định hướng, dẫn dắt hoạt động đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp; phấn đấu tỷ lệ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo đạt trên 50%.

Cũng theo Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh, tháng 9 năm nay, Hà Nội sẽ khởi công xây dựng khu công nghệ cao sinh học rộng khoảng 200ha tại quận Bắc Từ Liêm. Việc triển khai dự án là hành động, việc làm cụ thể, thiết thực, hiệu quả để thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” -Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh.

Trâm Anh - Hồng Thái. Ảnh: Phạm Hùng