Chuyên gia 'hiến kế' phát triển các ngành công nghệ chiến lược của Việt Nam

Tại sự kiện, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đặt vấn đề: “Việt Nam phải làm gì để bứt tốc các ngành công nghệ chiến lược ngay trong 1 - 2 năm tới?”. Theo ông, Việt Nam vẫn còn lúng túng trong việc lựa chọn bài toán lớn và thiết kế các chương trình đủ mạnh, vì vậy ông mong các chuyên gia đề xuất những giải pháp mang tính thực tiễn, khả thi và có tính đột phá, thay vì những phân tích chung chung.

Trong khuôn khổ cuộc làm việc, hơn 20 chuyên gia từ 11 lĩnh vực công nghệ chiến lược đã trình bày các đề xuất và kiến nghị nhằm thúc đẩy sự phát triển của các ngành mũi nhọn.

Trong lĩnh vực bán dẫn, ông Võ Đức Thắng, đại diện Mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia Việt Nam tại Đài Loan (Trung Quốc), cho biết hơn 40.000 sinh viên Việt Nam đang học tập tại Đài Loan, trong đó một nửa theo học các ngành kỹ thuật công nghệ cao. Chương trình giáo dục tài năng công nghiệp quốc tế Intense đã đào tạo hơn 200 sinh viên và dự kiến mở thêm 880 suất học bổng STEM – bán dẫn vào năm 2026.

Theo ông Thắng, các mô hình đào tạo gắn với doanh nghiệp, văn phòng hợp tác tại nhiều địa phương và hệ sinh thái hỗ trợ đang tạo nền tảng quan trọng để Việt Nam phát triển đội ngũ kỹ sư bán dẫn chất lượng cao.

Trong lĩnh vực an ninh mạng, ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc dự án chống lừa đảo, cho rằng để phát triển trí tuệ nhân tạo (AI), tài sản số hay Chính phủ số, Việt Nam trước hết cần một môi trường số an toàn và đáng tin cậy.

Nhóm chuyên gia đề xuất thành lập trung tâm phòng chống lừa đảo và tội phạm mạng quốc gia theo mô hình Singapore, có khả năng kết nối dữ liệu giữa ngân hàng, viễn thông, mạng xã hội và cơ quan điều tra để cảnh báo rủi ro theo thời gian thực. Bên cạnh đó, cần triển khai cơ chế thử nghiệm (sandbox) dữ liệu, cho phép doanh nghiệp và viện nghiên cứu khai thác dữ liệu phi cá nhân nhằm phát triển mô hình AI và hệ thống cảnh báo sớm.

Trong lĩnh vực y sinh, ông Cao Anh Tuấn, Nhà sáng lập kiêm CEO Genetica cho rằng sự kết hợp giữa công nghệ y sinh và AI đang tạo ra cơ hội lớn để Việt Nam bứt phá. Ông cho biết AI có thể rút ngắn tới 70% thời gian phát triển thuốc và nâng cao độ chính xác của các liệu pháp gen, trong khi Việt Nam vẫn phải nhập khẩu các liệu trình có giá trị hàng triệu USD.

Ông Tuấn dẫn chứng các mô hình hợp tác giữa Genetica với Đại học Stanford, Đại học Y Hà Nội và các phòng thí nghiệm (lab) chuẩn Mỹ cho thấy Việt Nam hoàn toàn có tiềm năng hình thành trung tâm sinh học tầm khu vực.

Các chuyên gia tham dự sự kiện đề xuất xây dựng sandbox thử nghiệm y sinh, bao gồm thử nghiệm lâm sàng và chỉnh sửa gen, nhằm đẩy nhanh quá trình đổi mới công nghệ.

Ngày 26/11, tại Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) cơ sở Hòa Lạc, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng chủ trì cuộc làm việc với Mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia Việt Nam về phát triển các ngành công nghệ chiến lược. Ảnh: BTC.

Với lĩnh vực công nghệ hàng không, vũ trụ và thiết bị bay không người lái, GS.TS Nguyễn Xuân Mừng, thành viên Mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia Việt Nam tại Hàn Quốc chia sẻ kinh nghiệm phát triển “nền kinh tế tầm thấp” của Hàn Quốc, nơi các giải pháp UAV (thiết bị bay không người lái), UAM (giao thông hàng không đô thị) và eVTOL (taxi hàng không) đang tăng trưởng nhanh nhờ sự đầu tư mạnh mẽ của các tập đoàn như Hyundai, Korean Air hay Kakao Mobility.

Ông Mừng khuyến nghị Việt Nam có thể tham gia sâu vào phân khúc UAV cỡ nhỏ, đồng thời cần đầu tư phát triển hệ sinh thái UAV quốc gia, phát triển hạ tầng quản lý không gian bay tầm thấp và thiết lập khung chính sách thử nghiệm phù hợp.

Trong lĩnh vực AI và bản sao số (virtual twin), ông Lô Văn Ba, Giám đốc quốc gia tại công ty công nghệ Dassault Systèmes chi nhánh Việt Nam, nhận định công nghệ bản sao số khi kết hợp với AI có thể tạo ra bước tiến lớn trong việc nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D), tối ưu hóa sản xuất và rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường.

Theo ông Ba, Việt Nam đang có lợi thế để tiến thẳng vào mô hình công nghiệp số thế hệ mới nhờ hạ tầng số, nguồn nhân lực trẻ và nhu cầu hiện đại hóa các ngành chiến lược. Ông đề xuất hợp tác với Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia để xây dựng trung tâm R&D về công nghệ AI và bản sao số tại Việt Nam, thử nghiệm trong các lĩnh vực như hàng không vũ trụ, bán dẫn, giao thông thông minh, robotics và đô thị thông minh.

Cùng với đó là huy động nguồn lực quốc tế để hình thành đội ngũ kỹ sư Digital Twin – AI “Make in Vietnam”, góp phần tăng cường năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia.

Sau khi lắng nghe những ý kiến của chuyên gia, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng giao Bộ Tài chính nghiên cứu cơ chế đột phá để huy động và phân bổ nguồn lực, đồng thời phát triển Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia trở thành hạt nhân của hệ sinh thái công nghệ chiến lược với các chính sách đặc thù cho R&D và ưu đãi thuế, tín dụng.

Bộ Khoa học và Công nghệ được giao đặt hàng các nhiệm vụ khoa học trọng điểm, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn và sở hữu trí tuệ cho công nghệ mới, thúc đẩy quá trình thương mại hóa sản phẩm chiến lược.

Mạng lưới đổi mới sáng tạo và chuyên gia Việt Nam về các ngành công nghệ chiến lược sẽ hình thành các nhóm nghiên cứu, phát triển sản phẩm mẫu và đề xuất các nhiệm vụ ưu tiên, cũng như phối hợp với Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia trong việc triển khai các chương trình công nghệ trọng điểm.

Hà Anh