Chuyên gia kiến nghị Hà Nội tạo 'không gian cơ hội' cho doanh nghiệp tư nhân

Chủ tịch UBND TP Trần Sỹ Thanh phát biểu tại Hội thảo. Ảnh Phạm Hùng

Tương tác giữa chính quyền và doanh nghiệp

Trong 5 tháng đầu năm 2025, TP đã cấp giấy chứng nhận cho 11.600 DN thành lập mới với tổng vốn đăng ký 106,7 nghìn tỷ đồng, thể hiện sức sống mãnh liệt của khu vực kinh tế tư nhân.

Dù vậy, theo các chuyên gia, trong tổng số hơn 151.000 DN ngoài Nhà nước của Hà Nội hiện có, 21.775 DN có vốn dưới 1 tỷ đồng, 82.246 DN có vốn từ 1 đến dưới 10 tỷ đồng. Chỉ có khoảng 1.800 DN có vốn trên 500 tỷ đồng. Vẫn còn hơn 357.000 hộ kinh doanh cá thể tại Hà Nội: chưa chuyển đổi lên DN, chưa tuân thủ đầy đủ quy định về thuế, bảo hiểm, môi trường… Còn ít các DN tư nhân lớn trong bảng xếp hạng Fortune Southeast Asia 500, chỉ có 27 DN tại Hà Nội, và phần lớn là ngân hàng, DN có yếu tố Nhà nước, DN tư nhân có thương hiệu quốc tế ít.

TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương phát biểu tại Hội thảo. Ảnh Phạm Hùng

Theo TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, chủ trương của Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, nhiều chính sách hỗ trợ cụ thể cho DN tư nhân đã được Quốc hội thông qua. Nghị quyết số 138/NQ-CP ngày 16/05/2025 của Chính phủ về Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 68 nêu rõ, hành động, đối xử công bằng, bình đẳng với kinh tế tư nhân, xây dựng mối quan hệ giữa chính quyền và DN cởi mở, thân thiện, đồng hành, liêm chính, kiến tạo phát triển. Coi DN là đối tượng “phục vụ” thay vì đối tượng “quản lý”, đảm bảo nguyên tắc “nói đi đôi với làm”.

TS. Nguyễn Đình Cung kiến nghị, Hà Nội cần tạo mọi thuận lợi trong giải quyết thủ tục hành chính; phân công, phân cấp, phân nhiệm rõ ràng giữa các cấp, ngành của từng cơ quan, đơn vị, xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu trong giải quyết thủ tục hành chính.

TS. Nguyễn Đình Cung cho rằng, Hà Nội cần lập Bộ phận thường trực UBND TP để thu thập phản ánh về các rào cản thủ tục hành chính đang gây khó khăn, hạn chế quyền tự do kinh doanh của DN.

Bộ phận thường trực sẽ rà soát các chính sách, chương trình hỗ trợ DN để sửa đổi hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền sửa đổi theo hướng đơn giản hóa tối đa hồ sơ, quy trình, thủ tục hỗ trợ; tăng định mức và tỷ lệ hỗ trợ tiệm cận với thực tế thị trường; đảm bảo bố trí đủ nguồn lực hỗ trợ; khuyến khích các hiệp hội, viện nghiên cứu, trường đại học... tham gia triển khai thực hiện các chương trình hỗ trợ.

Bên cạnh đó, TS. Nguyễn Đình Cung, cho rằng, Hà Nội cần giám sát thực hiện nguyên tắc chỉ thanh tra, kiểm tra mỗi năm 1 lần đối với DN, trừ trường hợp có bằng chứng rõ ràng về việc DN vi phạm; xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó khăn cho DN.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam. Ảnh Phạm Hùng

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề cập tới 4 nhóm tiếp cận đất đai, vốn, nguồn nhân lực và khoa học công nghệ.

Về tiếp cận đất đai, TP cần công khai quỹ đất công chưa sử dụng để cho thuê ưu đãi cho DNNVV, DN khởi nghiệp. Phát triển cụm công nghiệp tư nhân ở các huyện như: Đông Anh, Mê Linh, Thường Tín, Phú Xuyên… với hạ tầng kỹ thuật và số hóa đồng bộ; giảm 30% giá thuê đất, nhà xưởng trong 5 năm đầu đối với DN công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ, đổi mới sáng tạo; phát triển nhà ở xã hội, cơ sở lưu trú cho người lao động tại các khu công nghệ cao như Hòa Lạc – giúp DN giữ chân nhân lực.

Về vốn, ông Đậu Anh Tuấn đề xuất, Hà Nội thành lập Quỹ phát triển kinh tế tư nhân Hà Nội, trong đó cho vay ưu đãi, bảo lãnh tín dụng, vốn đối ứng cho DNNVV, startup. Đơn giản hóa thủ tục tiếp cận vốn: hợp tác với ngân hàng thương mại, giảm yêu cầu tài sản thế chấp.

“TP có thể hỗ trợ lãi suất trong 3 năm đầu cho DN đầu tư vào các ngành ưu tiên như công nghệ cao, logistics, chuyển đổi số. Khuyến khích phát triển các kênh huy động vốn phi ngân hàng: trái phiếu DN, quỹ đầu tư mạo hiểm”- ông Đậu Anh Tuấn nói.

Về nguồn nhân lực, TP có thể hỗ trợ chi phí đào tạo lại, đào tạo nâng cao chuyên môn cho lao động DNNVV từ ngân sách TP. Thành lập Trung tâm đào tạo công nghệ cao, kết nối trực tiếp với các tập đoàn lớn.

Về công nghệ, hỗ trợ 100% chi phí tư vấn và đào tạo chuyển đổi số cho DNNVV trong năm đầu tiên. Cung cấp miễn phí phần mềm kế toán, quản trị, hóa đơn điện tử qua trung tâm hỗ trợ DN Hà Nội. Đặc biệt, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội cung cấp không gian làm việc, chuyên gia cố vấn, kết nối đầu tư cho startup.

Tán thành ý kiến của các chuyên gia, TS. Trần Đình Thiên - nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhấn mạnh, đã có sự thay đổi căn bản nhận thức phát triển. Kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất, vậy phải thể hiện như thế nào để dốc sức toàn bộ cho kinh tế tư nhân. Và Hà Nội phải đi đầu. Làm sao đưa ra một cam kết, tạo niềm tin cho DN với chính quyền Hà Nội sẽ tuyệt đối. “Hà Nội có thể thực hiện Luật Thủ đô, cơ chế phân cấp, phân quyền tự quyết, tự làm tự chịu trách nhiệm hay không, để mở rộng không gian chủ động sáng tạo, điều này thực sự mang ý nghĩa dẫn dắt thí điểm”- TS. Trần Đình Thiên gợi mở.

Tạo “không gian cơ hội” cho doanh nghiệp tham gia

TS. Trần Đình Thiên cho rằng, Hà Nội tập trung làm ngay Đề án phát triển kinh tế tư nhân với tinh thần “khác thường” mang tính dẫn dắt, mang tính tiếp cận mới. Đề án cần đánh giá lại thực trạng thực lực của kinh tế tư nhân Hà Nội, không chỉ so với các tỉnh khác mà phải trong tương quan chung so với thế giới, so với yêu cầu mà Hà Nội phải gánh vác trong tương lai.

Đề án mục tiêu tăng số liệu DN lên, tăng chủ yếu từ hộ kinh doanh hộ gia đình lên DN. Đặc biệt quan trọng số lượng DN khởi nghiệp, DN đổi mới sáng tạo mới là quyết định, gắn với chất lượng của kinh tế Thủ đô. Thứ hai, mục tiêu là thay đổi chất lượng, cấu trúc hệ thống của DN của Thủ đô.

Muốn phát triển được DN, điều quan trọng theo TS. Trần Đình Thiên là mở ra “không gian cơ hội” cho DN, ví như phát triển kinh tế đêm, kinh tế số… tạo cơ hội cho DN tham gia.

TS. Trần Đình Thiên gợi mở.

Đề cập đến tạo cơ hội cho DN tư nhân, PGS.TS Hoàng Văn Cường - nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cho rằng, để có môi trường đầu tư hấp dẫn phải động viên DN lớn đầu tư vào các dự án đầu tư công. Hiện nay Nghị quyết 68, Nghị quyết 198… cơ chế đã có, trên địa bàn Hà Nội có nhiều dự án đầu tư công hấp dẫn, ví như dự án đường sắt đô thị, cải tạo các khu chung cư, chợ truyền thống. Hoặc quy hoạch ven sông Hồng. TP đang chuẩn bị dự án, chuẩn bị các cơ chế điều kiện tạo thuận lợi cho DN tham gia.

Cũng theo PGS, TS. Hoàng Văn Cường, Hà Nội còn có cơ hội rất lớn kêu gọi nhà đầu tư tư nhân tham gia các dự án PPP đối với các dự án văn hóa, thể thao, du lịch.

Thứ hai, TP cần tạo ra không gian đổi mới sáng tạo. TP cần khuyến khích đổi mới sáng tạo, mở rộng và kiến tạo cơ hội phát triển. Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia thu hút rất nhiều nguồn nhân lực, hạ tầng công nghệ cao. “Hà Nội cần có không gian cho đổi mới sáng tạo không chỉ riêng khu công nghệ cao Hòa Lạc mà nghiên cứu liên kết với các trường đại học. Chúng ta có thể sử dụng quỹ đầu tư KHCN, đổi mới sáng tạo, hướng vào những vườn ươm của DN”.

Không gian thứ ba, GS.TS. Hoàng Văn Cường nhấn mạnh là bến đỗ cho các đại bàng. “TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng đã trung tâm tài chính quốc tế với những cơ chế vượt trội. Tương lai, Hà Nội phấn đấu sẽ là trung tâm tài chính quốc gia, các tổ chức tài chính, tập đoàn lớn tập trung tại Hà Nội. Vì vậy, Hà Nội thực sự là chỗ đậu của đại bàng”- ông Hoàng Văn Cường bày tỏ.

Chủ tịch UBND TP Trần Sỹ Thanh đánh giá cao các ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, đồng thời cho biết kinh tế tư nhân được xem là nguồn lực và động lực quan trọng cho việc thúc đẩy phát triển kinh tế Thủ đô Hà Nội, đặc biệt là mục tiêu phát triển hai con số trong thời gian tới.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của Đề án phát triển kinh tế tư nhân, Chủ tịch UBND TP Trần Sỹ Thanh dẫn lại lời Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị “Hà Nội cần kiến tạo một hệ sinh thái khoa học công nghệ gắn với đổi mới sáng tạo và đẩy mạnh phát triển kinh tế tư nhân - đây là những động lực trung tâm của tăng trưởng trong giai đoạn tới”. Chủ tịch UBNDTP Trần Sỹ Thanh khẳng định, với vai trò đầu tàu, trong những năm qua, Hà Nội đã có nhiều nỗ lực nhằm tạo lập môi trường thuận lợi để khu vực kinh tế tư nhân phát triển. Xây dựng môi trường thuận lợi cho DN tư nhân, thúc đẩy sáng tạo, hỗ trợ khởi nghiệp, hình thành đội ngũ doanh nhân bản lĩnh, có tư duy hội nhập quốc tế. Mối quan hệ giữa chính quyền và DN sẽ là đồng hành - kiến tạo. Hà Nội sẽ thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68-NQ/TW để khơi thông nguồn lực, tạo có hích bứt phá cho kinh tế tư nhân trong bối cảnh mới..

Trâm Anh