Chuyên gia phòng cháy 'giải mã' vụ cấm gửi xe điện ở chung cư 'vạn dân'

Tổ hợp chung cư HH Linh Đàm

3 yếu tố gây hỏa hoạn

Những ngày gần đây, thông báo của Ban quản lý tổ hợp chung cư HH Linh Đàm (phường Hoàng Liệt, Hà Nội) về việc tạm dừng tiếp nhận đăng ký mới đối với xe đạp điện, xe máy điện, tiến tới dừng hoàn toàn việc gửi xe điện ở tầng hầm đã khiến hàng nghìn cư dân bức xúc.

Một chung cư khác ở Thạch Bàn (phường Long Biên) cũng đưa ra thông báo tương tự, làm dấy lên làn sóng tranh luận về mức độ rủi ro của xe điện và quyền của cư dân trong việc sử dụng phương tiện hợp pháp.

Trao đổi về bản chất của nguy cơ cháy nổ, Đại tá, PGS.TS Ngô Văn Xiêm, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy, khẳng định: Để có thể xảy ra cháy phải hội đủ 3 yếu tố như chất cháy - nguồn nhiệt - oxy trong không khí, kèm với thời gian tiếp xúc.

"Dù là xe xăng hay xe điện, khi tồn tại đầy đủ các yếu tố này thì đều có thể gây cháy. Không thể tách oxy khỏi môi trường và cả hai loại phương tiện đều có chất cháy lẫn nguồn nhiệt tiềm ẩn", ông Xiêm nhấn mạnh.

Xăng là chất rất dễ bắt cháy, chỉ cần một que diêm cũng có thể tạo thành ngọn lửa. Trong khi đó, vật liệu cháy chủ yếu của xe điện là nhựa khó bén cháy hơn, nhưng không phải là không cháy được. "Cả xe xăng và xe điện đều có nguy cơ riêng. Điều quan trọng không phải là loại bỏ phương tiện này hay kia, mà là ngăn không cho các yếu tố gây cháy tiếp xúc với nhau", ông Ngô Văn Xiêm nói.

Chuyên gia PCCC phân tích thêm, pin xe điện có cấu tạo đặc thù, có thể tự phát nhiệt khi gặp sự cố, dẫn đến cháy lan sang phần nhựa của xe. Nếu xe để gần nhau trong tầng hầm kín, nhiệt độ cao có thể gây cháy lan diện rộng.

Đại tá, PGS.TS Ngô Văn Xiêm, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy

Tuy nhiên, điều này hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu hạ tầng được thiết kế đúng chuẩn. Ông Xiêm nhấn mạnh, các khu vực sạc trong hầm chung cư phải được xây dựng thành phòng cách ly riêng, có tường ngăn, đảm bảo khi sự cố xảy ra, lửa không lan sang các phương tiện khác. Đồng thời, hệ thống dây dẫn cho các trụ sạc cần được thiết kế phù hợp công suất, tránh quá tải, nguyên nhân phổ biến gây chập điện.

Ông cũng lưu ý thêm một vấn đề quan trọng là chất lượng pin. Nhiều người mua pin trôi nổi, sửa chữa lại hoặc pin kém chất lượng. "Đó cũng là yếu tố làm tăng rủi ro. Cư dân phải tự ý thức về điều này", ông Xiêm khuyến cáo.

Tầng hầm chung cư có được phép chứa xe điện?

Theo chuyên gia PCCC, không có bất kỳ quy định pháp luật nào cấm để ô tô, xe máy, hay xe điện dưới tầng hầm. Việc quyết định sức chứa thuộc về ban quản lý, nhưng đó là quyết định dựa trên giới hạn hạ tầng và an toàn, chứ không phải dựa trên cảm tính hay phân loại phương tiện.

"Người ta vẫn cho hàng trăm xe xăng, trong đó có xe quá hạn kiểm định, hoạt động không chuẩn, nhưng không cấm. Vậy tại sao lại cấm xe điện, một phương tiện được Nhà nước khuyến khích phát triển?", ông nêu quan điểm.

Đồng quan điểm, luật sư Đặng Đức Trí, Giám đốc Hãng luật ROMA, Đoàn luật sư TPHCM, khẳng định, việc cấm hoàn toàn xe máy điện và xe đạp điện không phù hợp với quy định pháp luật hiện hành.

Luật sư Đặng Đức Trí, Giám đốc Hãng luật ROMA, Đoàn luật sư TPHCM

Theo luật sư, Điều 144 Luật Nhà ở năm 2023 quy định rõ, khu vực để xe và khu vực sạc phương tiện sử dụng động cơ điện trong nhà chung cư phải được bố trí theo tiêu chuẩn và quy chuẩn xây dựng. Quy định này thể hiện Nhà nước cho phép và bảo đảm quyền của cư dân được sử dụng phương tiện điện, đồng thời yêu cầu chủ đầu tư và đơn vị quản lý có trách nhiệm xây dựng và duy trì hạ tầng phù hợp.

Không chỉ vậy, việc phát triển phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch đang được Chính phủ khuyến khích. Nhiều chương trình, nghị quyết đã được ban hành nhằm thúc đẩy việc sử dụng xe điện, giảm khí thải và bảo vệ môi trường. Quy định cấm gửi xe điện tại một khu chung cư vì thế đi ngược lại với chính sách chung của Nhà nước và có thể gây cản trở tiến trình chuyển đổi xanh.

Luật sư Trí khẳng định, theo Điều 38 và Điều 147 Luật Nhà ở năm 2023, Ban quản lý và Ban quản trị không có thẩm quyền ban hành biện pháp hạn chế phương tiện hợp pháp của cư dân.

Những biện pháp ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân chỉ được áp dụng khi có cơ sở pháp lý rõ ràng và phải nằm trong phạm vi được pháp luật cho phép.

Như vậy, trong trường hợp này, việc ra thông báo cấm gửi xe máy điện và xe đạp điện là vượt quá quyền hạn của Ban quản lý. Chung cư không có quyền từ chối phương tiện của cư dân chỉ vì lo ngại nguy cơ mà không đưa ra phương án đảm bảo đúng quy chuẩn.

Về trách nhiệm, luật sư Trí phân tích, nếu lo ngại cháy nổ, Ban quản lý phải thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn như bố trí khu vực để xe đạt chuẩn, quy định giờ giấc sạc, lắp đặt hệ thống cảnh báo, tăng cường giám sát và bảo trì hệ thống phòng cháy.

Ngược lại, cư dân cũng có trách nhiệm tuân thủ nội quy an toàn, bảo dưỡng phương tiện đúng quy định và sạc xe theo hướng dẫn của tòa nhà.

Đây là trách nhiệm song hành giữa đơn vị vận hành và người dân, không thể chỉ dựa trên nỗi lo để đưa ra biện pháp cực đoan.

Luật sư cho biết thêm, trong trường hợp cư dân cho rằng, quy định cấm gửi xe điện là trái pháp luật hoặc xâm phạm quyền lợi chính đáng, họ có quyền kiến nghị trực tiếp với Ban quản lý, Ban quản trị hoặc chủ đầu tư để yêu cầu giải quyết. Nếu không được đáp ứng, cư dân có thể gửi đơn khiếu nại đến Ủy ban nhân dân phường Hoàng Liệt, nơi chung cư tọa lạc.

Trường Lê