Chuyện về 'người lái đò' của Starbucks

Howard Schultz - Chủ tịch và CEO Starbucks là tỷ phú tự thân tạo nên cuộc cách mạng trong ngành cà phê ở Mỹ. Ông đưa Starbucks trở thành thương hiệu quốc tế trải rộng ở 75 quốc gia với 27.300 cửa hàng. Tài sản của ông ước tính 3 tỷ USD.

Tuổi thơ nghèo trong khu phố công cộng

Giống như nhiều tỷ phú tự thân lập nghiệp khác, Howard Schultz xuất thân trong một gia đình có hoàn cảnh nghèo khó, và trải qua tuổi thơ chẳng mấy êm đềm. Howard Schultz sinh ra ở New York vào năm 1953, cha mẹ của ông thậm chí còn không đủ điều kiện để học hết trung học.

Do hoàn cảnh nghèo khó, suốt những năm tháng tuổi thơ Howard Schultz phải ở trong khu nhà công cộng. Từ năm 7 tuổi Howard Schultz đã ý thức được hoàn cảnh của gia đình. Một ngày đi học về ông chứng kiến cha bị chấn thương do lao động, buộc phải nghỉ việc.

Không có bảo hiểm y tế dành cho công nhân, nên gia đình ông không nhận được bất cứ khoản trợ cấp nào. Howard Shultz chia sẻ rằng khi còn là một đứa trẻ, tôi đã chứng kiến gia đình mình lâm vào cảnh suy sụp nhất. Cha mẹ tôi trải qua những ngày tháng thất vọng đến tuyệt vọng vì thất nghiệp, những vết sẹo đó là động lực giúp tôi phấn đấu có được ngày hôm nay.

Để có thể phụ giúp mẹ, bên cạnh việc học ông dành thời gian để đi làm thêm kiếm sống. Bởi vì muốn nhanh chóng kiếm được tiền, ông không những đi nhặt rác, làm nhân viên pha chế thậm chí còn phải đi bán máu để có tiền mưu sinh.

Mặc dù hoàn cảnh gia đình khó khăn nhưng mẹ của Howard Shultz vẫn khuyến khích và động viên ông tiếp tục học tập. Bà tin rằng nền tảng giáo dục tốt chính là cánh cửa mở ra cơ hội thoát khỏi cái nghèo cho con trai và gia đình. Nhờ sự ủng hộ của mẹ, Howard Shultz đã nhận được học bổng theo học trường đại học Bắc Michigan.

Sau khi tốt nghiệp đại học, Schultz có một công việc thuộc chương trình đào tạo bán hàng tại Xerox. Vài năm sau, ông làm việc tại Hammarplast - doanh nghiệp đồ gia dụng thuộc quyền sở hữu của một công ty Thụy Điển có tên Perstorp. Với những nỗ lực trong công việc, ông từng bước thăng tiến trở thành phó chủ tịch và tổng giám đốc công ty.

"Mối lương duyên" với Srarbucks

Cuộc gặp gỡ đầu tiên của Schultz với thương hiệu Starbucks là khi ông làm việc tại Hammarplast. Thời điểm đó, thương hiệu này có 4 cửa hàng cà phê ở Seattle, thường đặt lượng lớn máy pha cà phê nhỏ giọt. Bị thu hút bởi điều này đã thôi thúc ông đến gặp mặt hai nhà đồng sáng lập của Starbucks là Gerald Baldwin và Gordon Bowker.

Sau cuộc gặp mặt, Howard Schultz đã bị thu hút bởi niềm đam mê, sự dũng cảm khi kinh doanh một sản phẩm dành cho người yêu cà phê của hai nhà sáng lập. Chính điều này đã khiến ông quyết định gia nhập Starbucks.

Tuy nhiên, phải mất một năm, Schultz mới thuyết phục được Baldwin thuê ông về làm giám đốc tiếp thị cho công ty.

Schultz không muốn Starbucks giậm chân ở môi trường nhỏ như nhiều chuỗi khác. Vì thế, ông quyết định đi tìm những mô hình mới cho thương hiệu.

Một lần sang thành phố Milan, Italy, ông ghé qua nhiều quán bar phục vụ món Espresso. Ở đây, người chủ cửa hàng biết tên từng vị khách và phục vụ các thực khách của mình những món độc đáo như Cappuccino và cà phê Latte.

“Nó giống như một thứ tôn giáo”, Schult ngẫm nghĩ trong thích thú. Thời khắc đó, ông bắt đầu hiểu sâu sắc mối quan hệ cá nhân giữa một ai đó với cà phê.

Đó không chỉ là một món thức uống mà còn bao hàm nhiều giá trị hơn thế. Ông bắt đầu tin rằng Starbucks nên triển khai phục vụ những món Espresso theo cách của người Italy, rằng đến Starbucks phải là một trải nghiệm chứ không đơn thuần là một cửa hàng.

Tuy nhiên, Baldwin và Bowker lại nghĩ khác. Họ không tán đồng ý tưởng của Schultz. Ông không thể thuyết phục các nhà sáng lập Starbucks tin rằng công ty có thể trở thành chuỗi thương hiệu quốc tế, chứ không chỉ là một nơi rang xay cà phê.

Năm 1985, Schultz quyết tâm rời Starbucks, lập ra công ty Il Giornale để theo đuổi triết lý cà phê của mình. Để tự mở quán cà phê đầu tiên có tên II Giornale, Howard Schultz đã phải tìm đủ mọi cách để huy động nguồn vốn. Trong vòng một năm, ông đã gặp 242 người để xin tài trợ nhưng bị từ chối tới 217 lần. Thời điểm đó, Howard thậm chí còn không có đủ tiền để hỗ trợ người vợ đang mang thai. Thế nhưng thành công luôn đến với người kiên trì và cố gắng.

Năm 1987, Howard Schultz mua lại thương hiệu Starbucks và 17 cửa hàng bán lẻ với giá chỉ 3,8 triệu USD. Sau đó, ông chính thức trở thành giám đốc điều hành của Starbucks, tiến hành cải tổ và mở rộng nhiều chi nhánh tại các thành phố lớn khác. Starbucks nhanh chóng trở thành thức uống yêu thích của người dân Mỹ. Năm 1992, Starbucks chính thức lên sàn giao dịch tại thị trường chứng khoán New York, thu nhập của công ty với 165 chuỗi cửa hàng lúc đó là 93 triệu USD.

Từng bước, ông bắt đầu gieo mầm cho một trong những cuộc bành trướng tham vọng nhất trong lịch sử ngành bán lẻ cà phê.

Khi cửa hàng Starbucks đầu tiên mở cửa ở New York, tờ The New York Times phải bắt đầu đưa ra định nghĩa Latte là gì, thậm chí mô tả cách đọc là “lah-tay”.

Starbucks đưa sự tự nhiên độc đáo của mình vào tất cả mọi thứ, từ kích thước ly đến sự liên kết với văn hóa cà phê Italy - thứ truyền cảm hứng cho Schultz.

“Khách hàng tin rằng những món cà phê họ thưởng thức là tuyệt vời hơn của người khác, bởi nó tô cho họ cá tính, sự thượng lưu và tinh tế. Miễn là có tất cả những điều này với giá của một ly cà phê, khách hàng rất vui vẻ chi 3 hoặc 4 USD”, Bryant Simon - một giáo sư có đề cập đến Starbucks trong quyển sáng của ông.

“Có lẽ phải cảm ơn Howard Schultz đã giúp người Mỹ biết món cà phê Latte và sẵn sàng bỏ ra 4 USD cho một ly như thế”. Nhiều người có cùng nhận định này. Người đàn ông gốc Brooklyn đã thay đổi cuộc chơi trong ngành cà phê của nước Mỹ thông qua ý tưởng táo bạo của mình.

Schultz đưa chuỗi từ một ý tưởng thành một cửa hàng kiểu mới chưa từng có trước đó tại xứ sở cờ hoa. Trong thập kỷ từ 1998-2008, Starbuck phát triển chóng mặt từ 1.886 cửa hàng lên con số 16.680.

Dưới sự lãnh đạo của Schultz, tập đoàn tăng trưởng đến mức đáng kinh ngạc. Ông liên tục tạo ra những chiến dịch lớn cho Starbucks và gây nhiều tiếng vang trên thị trường quốc tế. Sau một thập kỉ thành lập, Starbucks đã phát triển thương hiệu với hơn 28.000 cửa hàng tại 77 quốc gia, đem lại doanh thu ròng khoảng 22.4 tỷ USD chỉ tính riêng năm 2017, giá trị thương hiệu lên đến gần 100 tỷ USD.

Đặc biệt, toàn thể nhân viên của Starbucks đều được đối xử như những “nhà hợp tác”. Trong suốt sự nghiệp của mình, ưu tiên hàng đầu của vị CEO này là sức khỏe, chế độ của nhân viên, một phần cũng là vì ám ảnh về người cha ra đi chỉ bởi không có một khoản trợ cấp nào. Kể cả nhân viên bán thời gian của Starbucks cũng được ông mua bảo hiểm lao động đầy đủ, đảm bảo mọi điều kiện phúc lợi lao động. Howard Schultz đã từng chấp nhận đóng cửa 7.100 cửa hàng (năm 2008) để đào tạo lại nhân viên pha chế để đạt được thức uống Espresso hoàn hảo nhất.

Tuy mô hình kinh doanh của Starbucks không hẳn là tốt nhất nhưng thái độ tôn trọng dành cho nhân viên và sức mạnh đoàn kết họ có được trên toàn cầu là một giá trị không gì có thể thay thế. 26 năm trước, Howard Schultz đã đề nghị hội đồng chủ tịch mở rộng phạm vi bảo hiểm y tế cho nhân viên. Kết quả là mỗi nhân viên đều được Starbucks chi trả 75% bảo hiểm y tế. Họ còn được mua cổ phiếu công ty, điều này khiến giá cổ phiếu của Starbucks đã tăng gấp 50 lần so với hơn 20 năm trước.

Schultz đã đi một chặng đường dài từ cậu bé thuộc tầng lớp lao động nghèo ở Brooklyn để trở thành nhà điều hành doanh nghiệp lớn tầm cỡ thế giới. "Tôi đã luôn khao khát theo đuổi mục tiêu của mình. Tôi đã luôn hành động để đạt được những điều mà bản thân mong muốn, có thể chưa ai thấy. Những người thành công không bao giờ cảm thấy thỏa mãn với những giá trị đích thực", Howard Schultz chia sẻ trong cuốn tự truyện "Pour Your Heart Into It".

Chủ tịch Starbucks chính là nhân vật đã truyền cảm hứng cho những người có khát vọng vươn lên từ nghèo khó. Đối với Howard Schultz, cuộc cách mạng cà phê với Starbucks có thể chỉ là bước khởi đầu cho những giấc mơ tiếp nối. Và đúng như thế, tháng 12/2017, ông từ chức CEO Starbucks, và tuyên bố chuẩn bị để tham gia tranh cử Tổng thống Mỹ vào năm 2020. Tuy từ chức nhưng ông sẽ không rời xa công ty, ông vẫn luôn ở đó, tìm cách phát triển công ty và tạo cảm hứng cho hàng nghìn nhân viên mỗi ngày.

Theo Diễn đàn doanh nghiệp