Club World Cup là phép thử để rút kinh nghiệm cho World Cup 2026

Club World Cup 2025 đóng vai trò thử nghiệm trước thềm World Cup. (Ảnh: CWC)

Khi các cầu thủ "kêu cứu"

"Cái nóng thật kinh khủng. Hôm trước, tôi thấy chóng mặt và phải nằm xuống sân. Thành thật mà nói, thi đấu vào thời điểm ấy rất nguy hiểm", Enzo Fernandez, tiền vệ 24 tuổi của Chelsea và đội tuyển Argentina, không giấu sự lo lắng trước thềm trận chung kết .

Sau gần một tháng thi đấu dưới cái nóng như lửa đốt tại các sân vận động trên khắp nước Mỹ, cuộc chạm trán cuối cùng sẽ diễn ra vào hai giờ sáng ngày 14/7 (theo giờ Việt Nam) tại "chảo lửa" MetLife. Vấn đề cốt lõi là lịch đấu được xếp vào khung giờ có nhiệt độ đỉnh điểm (15 giờ theo giờ địa phương) không chỉ gây gián đoạn chuyên môn mà còn đe dọa sức khỏe lâu dài của cầu thủ.

Dù các máy đo ghi nhận nền nhiệt 36 độ C, chỉ số nhiệt cảm nhận (Heat Index) tại các sân bóng thường lên tới hơn 41 độ. Điều này khiến các pha bứt tốc hay rê bóng trở nên nguy hiểm. Thách thức lớn nhất lúc ấy không còn là đối thủ trên sân, mà chính là khả năng tự điều tiết nhịp thở dưới bầu không khí khô nóng.

Các cầu thủ dự bị Borussia Dortmund phải xuống phòng thay đồ có điều hòa để theo dõi hiệp 1 cuộc chạm trán Mamelodi Sundowns. Harry Kane thậm chí còn phải nhúng đầu vào xô nước đá trong quãng nghỉ giữa hiệp 2 trước đối thủ Benfica. Dù ban tổ chức áp dụng nghỉ giải lao giữa hiệp, những khoảng thời gian ngắn ngủi ấy vẫn là không đủ để các cầu thủ thi đấu an toàn.

Rodrigo Mora (Porto) tìm cách giải nhiệt sau trận đấu với Al Ahly. (Ảnh: CWC)

Huấn luyện viên Enzo Maresca của Chelsea tiết lộ rằng buổi tập sáng của đội bóng áo xanh thường xuyên phải rút ngắn xuống còn 20 phút để tránh gây mệt mỏi. Nhưng với lịch thi đấu thay đổi từ vòng knock-out, các cầu thủ đã phải làm quen dần với khung giờ tập vào sát giờ trưa để thích nghi với điều kiện thời tiết.

Áp lực phát sóng thương mại

Khi Club World Cup diễn ra, các chuyên gia y tế đã cảnh báo các trận đấu nên diễn ra vào sáng sớm hoặc buổi tối, nhưng sức ép từ lịch phát sóng khiến khuyến nghị này khó có cơ hội thực hiện. Áp lực từ các chủ sở hữu bản quyền truyền hình, với lợi ích hàng tỷ USD khiến ban tổ chức giữ nguyên quyết định thi đấu trong khung 15 giờ.

Bên cạnh đó, sân vận động MetLife ở New Jersey là một trong tám địa điểm đăng cai World Cup 2026. Bởi vậy, nơi đây cũng đóng vai trò thí điểm nhằm thu nhận những số liệu thực tế, khi bốn trận bán kết và chung kết diễn ra vào quãng thời gian mặt trời chiếu gay gắt nhất.

Thống đốc bang New Jersey Phil Murphy thừa nhận: ông đã theo dõi bản tin dự báo thời tiết như một chuyên gia khí tượng học, cố gắng cân nhắc giữa lợi ích thương mại và sức khỏe công chúng. Song, FIFA đang nghiêng về phương án tổ chức chung kết World Cup 2026 vào 15 giờ ngày 19/7/2026, bất chấp cảnh báo về mức độ rủi ro cao từ Hiệp hội cầu thủ chuyên nghiệp toàn cầu (FIFPRO).

FIFPRO khẳng định MetLife và ba thành phố khác thuộc nhóm "rủi ro cực cao", cần xem xét khung giờ sớm hơn hoặc muộn hơn để tránh nhiệt độ đỉnh điểm. Tuy nhiên, thương mại và thói quen của khán giả truyền hình tại châu Âu, châu Á đặt ra bài toán cân bằng cực kỳ khó. Nếu thay đổi khung giờ, lượng khán giả toàn cầu có thể sụt giảm, nghĩa là doanh thu quảng cáo và bản quyền truyền hình cũng rơi theo.

Sân vận động MetLife ở New Jersey là địa điểm diễn ra trận chung kết Club World Cup. (Ảnh: CWC)

Bốn trận đầu tiên tại MetLife chứng kiến các khán đài chỉ được lấp đầy khoảng 50% công suất. Dù giá vé nằm ở mức khởi điểm 128 USD và giảm còn 107 USD, đây vẫn được xem là con số quá cao, bởi không phải ai cũng sẵn sàng chịu đựng thời tiết khắc nghiệt như vậy.

Dù vậy, cảnh tượng trên sân vẫn là một bức tranh rực rỡ với tiếng reo hò, cờ hoa và âm nhạc. Sự phấn khích có thể xóa nhòa cảm giác mệt mỏi tạm thời, nhưng không thể xóa nhòa đi ẩn họa từ nền nhiệt cao báo động. Các phương án tình thế, như bình phun sương, nghỉ giải lao giữa hiệp hay các bệnh viện dã chiến và xe cứu thương luôn sẵn sàng bên ngoài sân vận động chỉ giải quyết phần ngọn của vấn đề.

Và nếu trận chung kết World Cup 2026 vẫn diễn ra ở khung giờ này, hàng triệu cầu thủ, người hâm mộ và nhân viên sân vận động sẽ tiếp tục phải đối mặt với áp lực nhiệt độ cao.

Kinh nghiệm cho kỳ World Cup 2026

Nhìn vào dữ liệu sinh lý, có thể khẳng định Club World Cup 2025 đã trở thành sự kiện thể thao nơi các cầu thủ phải nỗ lực thích nghi với điều kiện khí hậu.

Theo Tiến sĩ Chris Tyler - nhà sinh lý học môi trường (Đại học Roehampton, London, Anh), nhiệt độ cơ thể con người khi nghỉ ngơi giữ ở mức 37°C và phần lớn sẽ gặp rắc rối nếu thân nhiệt tăng lên chỉ khoảng hai đến ba độ. Rất khó để cơ thể nóng đến mức ấy, nhưng việc di chuyển thật nhanh trong điều kiện nắng nóng là một trong những cách gia tăng nguy cơ.

Khi nhiệt độ môi trường lên tới 35–40°C kèm độ ẩm cao, cơ thể tự động điều tiết bằng cách đổ mồ hôi nhiều hơn để làm mát. Trong điều kiện thời tiết mát mẻ, cầu thủ Ngoại hạng Anh mất tối thiểu hai lít nước mỗi trận, nhưng khi nhiệt độ chạm ngưỡng 35°C kèm độ ẩm 60%, số lít nước bị mất sẽ tăng lên rất nhiều.

Tuy nhiên, quá trình bay hơi mồ hôi bị kìm nén bởi độ ẩm, khiến mồ hôi chỉ chảy xuống tạo cảm giác trơn trượt trên da mà không mang nhiệt lượng ra khỏi cơ thể. Nhiệt độ cơ thể tăng cao không được kiểm soát sẽ dẫn đến hiện tượng say nắng. Mất nước là một phần, mất điện giải chính như natri, kali, clo còn ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng cơ bắp và dây thần kinh vận động.

Thời gian nghỉ tiếp nước dường như là không đủ với các cầu thủ. (Ảnh: CWC)

Để đối phó, một số đội như Manchester City, Juventus đã tổ chức chương trình tập huấn mô phỏng điều kiện khắc nghiệt. Man City từng tập luyện vào giữa trưa tại Boca Raton, nơi nhiệt độ cao nhất có thể đạt 38°C, nhằm tăng khả năng chịu nhiệt của cầu thủ. Juventus lại thực hiện buổi tập vào khung giờ sáng và chiều - trùng với giờ thi đấu thực tế.

Thế nhưng, các chuyên gia lưu ý rằng cơ thể cần ít nhất hai tuần để bắt đầu thích nghi sinh lý, còn tối ưu hóa các cơ chế như mở rộng thể tích huyết tương hay thay đổi thành phần mồ hôi để giữ điện giải có thể mất đến ba tuần hoặc hơn. Trái lại, hầu hết các câu lạc bộ chỉ có khoảng 10-14 ngày chuẩn bị sau khi mùa giải châu Âu kết thúc.

Nhận thấy điều kiện khắc nghiệt, Đội tuyển Anh đã sử dụng cách tiếp cận mới tại trại huấn luyện của họ trong lần tập trung quốc tế tháng 6. Với mục tiêu tham dự World Cup vào mùa hè năm sau, các cầu thủ được yêu cầu trải qua các bài kiểm tra thể lực bên trong lều sưởi ấm, cho phép đội ngũ chuyên gia phân tích phản ứng của từng cầu thủ với những điều kiện đó, bao gồm phân tích tốc độ đổ mồ hôi và thành phần mồ hôi của họ.

Việc ứng dụng lều nhiệt nhằm mô phỏng điều kiện thời tiết mà người chơi sẽ phải đối mặt. Đèn nhiệt được sử dụng bên trong lều để tái tạo cảm giác như ánh nắng mặt trời. Nhiệt độ trong lều có thể dao động từ 35-50°C và độ ẩm tăng từ khoảng 30% đến 80% vào cuối mỗi buổi tập.

Đội tuyển Anh đã sử dụng lều nhiệt nhằm mô phỏng điều kiện thời tiết khắc nghiệt ở Mỹ. (Ảnh: CWC)

World Cup 2026 sắp tới sẽ được tổ chức ở ba quốc gia gồm Mỹ, Mexico và Canada. Tương ứng, thách thức thực tế sẽ nhân lên gấp ba lần với những vấn đề xoay quanh khí hậu, hạ tầng và y tế. FIFA chắc chắn sẽ phải cân nhắc rất nhiều giữ việc thu hút khán giả, cân đối thời gian phát sóng cũng như những nỗ lực nhằm bảo vệ cầu thủ.

MINH PHÚ