'Cô dâu Điện Biên' thăm lại hôn trường

“Cô dâu Điện Biên” Nguyễn Thị Ngọc Toản nay tóc đã bạc trắng, phải dùng xe lăn để làm phương tiện chính trong chuyến hành trình dài từ TP Hồ Chí Minh về với Điện Biên Phủ. Trong cái nắng hanh hao những ngày đầu tháng Ba của vùng Tây Bắc, bà Toản vẫn cố gắng cùng con cháu thăm lại các địa danh năm xưa.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Toản thăm Di tích Hầm Đờ Cát, nơi tổ chức lễ thành hôn của mình năm xưa.

Vợ chồng bà Nguyễn Thị Ngọc Toản và ông Cao Văn Khánh. Ảnh tư liệu

Bà Nguyễn Thị Ngọc Toản chụp ảnh cùng hướng dẫn viên trong Hầm Đờ Cát - "hôn trường" ngay tại mặt trận năm xưa. Ảnh: NGÔ LAI

Ngay khi vừa đặt chân xuống sân bay Điện Biên Phủ, nguyện vọng đầu tiên của bà Toản là được đến thăm đồng đội đang yên nghỉ tại các nghĩa trang liệt sĩ trên địa bàn. Dừng bước trước lối vào khuôn viên bên trong Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia A1, bà Toản nhất quyết vịn xe đứng lên, tự mình bước vào thắp hương cho các đồng đội dưới sự dìu đỡ của mọi người xung quanh.

Thay vì ngồi xe lăn, bà Toản cố gắng tự mình đi vào Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia A1 để thắp hương cho đồng đội với sự dìu đỡ của mọi người xung quanh.

Trầm ngâm hồi lâu, trong lòng rưng rưng, xen lẫn nỗi xót xa, nhớ thương... bà chậm rãi thắp hương cho các liệt sĩ. “Thăm lại chiến trường xưa, tôi rất xúc động khi nhớ lại bao nhiêu đồng chí đã hy sinh ở Điện Biên Phủ, vô cùng thương nhớ!” - bà Toản xúc động, chia sẻ.

Ông Cao Quý Bảo, con trai Giáo sư, bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc Toản, cho biết: “Dù sức khỏe đã yếu, nhưng mẹ tôi luôn ước muốn được một lần nữa trở lại Điện Biên. Vậy nên trong dịp đặc biệt chuẩn bị kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, gia đình đã cố gắng thực hiện mong muốn của mẹ. Ý nghĩa hơn nữa là mẹ tôi trở lại thăm chiến trường xưa đúng ngày sinh nhật 94 tuổi, nên bà càng vui và xúc động”.

Rời Nghĩa trang Liệt sĩ Quốc gia A1, bà Toản cùng gia đình đến thăm lại “hôn trường” xưa của mình - Hầm Đờ Cát. Tại đây, gần 70 năm trước, ngày 22-5-1954, ngay tại Hầm Đờ Cát chưa hết mùi thuốc súng đã diễn ra đám cưới giữa nữ quân y Nguyễn Thị Ngọc Toản với Đại đoàn phó Đại đoàn Quân Tiên Phong Cao Văn Khánh (sau này ông là Trung tướng, Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam).

Ngày ấy, bà và ông đã quen và yêu nhau từ trước chiến dịch, cùng được điều động lên phục vụ và chiến đấu tại chiến trường Điện Biên Phủ. Ông trực tiếp chỉ huy Đại đoàn Quân Tiên Phong (Đại đoàn 308), còn bà làm công tác cứu chữa cho thương binh tại khu trọng thương ở Tuần Giáo. Hai người hẹn ước sau Chiến dịch sẽ về Chiến khu Việt Bắc báo cáo gia đình để làm lễ cưới.

Tuy nhiên, sau khi thắng trận, Đại đoàn phó Cao Văn Khánh bộn bề công việc cần giải quyết những vấn đề sau chiến tranh. Bà Toản cũng tiếp tục làm nhiệm vụ cứu chữa thương binh. Ý định về Chiến khu Việt Bắc tổ chức đám cưới đã không thành. Lúc này, được nhiều đồng đội và cán bộ cấp trên gợi ý, tác thành, nên ông bà đã xin phép Đại tướng Võ Nguyên Giáp, tổ chức lễ cưới ngay tại Hầm Đờ Cát.

Nữ quân y năm xưa tham quan mô hình tái hiện công tác chăm sóc, cứu chữa thương binh tại Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.

Bà Toản kể lại, gọi là lễ cưới, nhưng bà hầu như không chuẩn bị được gì. Chú rể vẫn mặc nguyên bộ quân phục, cô dâu vuốt lại mái tóc cho gọn gàng. Vậy là trên chiến trường vừa dứt tiếng bom đạn, vẫn vương mùi thuốc súng và tàn tích chiến tranh, một lễ cưới đầm ấm, giản dị đã diễn ra như một minh chứng cho sự khởi đầu mới của hòa bình, hạnh phúc.

Căn hầm dưới lòng đất của tướng Đờ Cát được trang hoàng bằng các loại dù chiến lợi phẩm đủ màu sắc. Bàn ghế tận dụng tại chỗ đủ cho khoảng 40 đến 50 khách mời. Phía trước căn hầm được căng một tấm dù đỏ, đính dòng chữ cắt bằng giấy bản đồ rách địch bỏ lại: “Vui duyên mới không quên nhiệm vụ - 22-5-1954”. Phần tiệc là sâm panh và bánh kẹo - chiến lợi phẩm thu được khi Pháp thả dù xuống. Bên nhà gái là các cán bộ quân y, bên nhà trai là cán bộ Đại đoàn 308 và cán bộ chiến sĩ ở lại thu dọn chiến trường. Mặc dù giản đơn, nhưng đám cưới ngập tràn những nụ cười và lời chúc phúc trong niềm vui chung thắng trận vẫn lâng lâng.

Ngay sau lễ cưới, cô dâu và chú rể đứng trên tháp pháo xe tăng chụp ảnh, nhìn về bản làng, rừng núi với niềm tin cuộc sống hồi sinh sau chiến tranh. Bức ảnh này không chỉ là kỷ niệm riêng của ông bà mà đã trở thành “chứng nhân” lịch sử. Trở lại Điện Biên lần này, gia đình bà cũng mang theo bức ảnh, trao tặng Ban Quản lý di tích tỉnh Điện Biên.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Toản tham quan Bảo tàng Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.

Bà Phạm Thị Thảo, Phó giám đốc Ban Quản lý di tích tỉnh Điện Biên, tâm sự: “Câu chuyện tình yêu và đám cưới tại Hầm chỉ huy tướng Đờ Cát của nữ quân y Nguyễn Thị Ngọc Toản và Đại đoàn phó Cao Văn Khánh được cán bộ, hướng dẫn viên, thuyết minh viên của Ban tìm hiểu, biết đến từ lâu và thường ngày vẫn giới thiệu cho du khách…”.

Theo bà Thảo, cán bộ, nhân viên của Ban Quản lý di tích tỉnh Điện Biên, chưa ai được gặp bà Nguyễn Thị Ngọc Toản trước đó. Lần này, được gặp bà Nguyễn Thị Ngọc Toản trong chuyến trở lại thăm chiến trường xưa, ngay tại Hầm Đờ Cát, khiến cho cán bộ, nhân viên Ban Quản lý di tích tỉnh Điện Biên rất xúc động, bởi được truyền cảm hứng, có thêm tư liệu, câu chuyện thực tế để giới thiệu đến du khách trong nước và quốc tế...

Bài, ảnh: THÙY BIÊN - NGUYỄN HIỀN