Có nên tổ chức bình chọn ở cấp xã?

Nên linh hoạt và do địa phương quyết định

Với kinh nghiệm nhiều năm là thành viên Ban Giám khảo bình chọn cấp quốc gia và khu vực, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế và Hợp tác xã Vũ Hy Thiều cho rằng, nên bỏ việc thành lập hội đồng và bình chọn cấp xã. Theo ông, chính quyền xã vốn đã gánh vác quá nhiều công việc kinh tế - xã hội, khó đảm đương thêm nhiệm vụ này. Hơn nữa, giá trị công nhận ở cấp xã không cao, hiệu quả tuyên truyền hạn chế.

Cần tăng cường hỗ trợ phát triển sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu. Ảnh: An Khang

Ông Thiều cũng nêu, hiện công tác bình chọn có 3 nhóm đối tượng tham gia gồm: chế biến nông sản thực phẩm, thủ công mỹ nghệ và cơ khí máy móc. Nếu sử dụng chung 1 bộ tiêu chí thì rất khó phù hợp. Vì vậy, cần xây dựng 3 bộ tiêu chí riêng, vừa có phần chung, vừa có phần đặc thù cho từng lĩnh vực. Ngoài ra, các tiêu chí hiện tại đang bị chia nhỏ quá nhiều, dẫn đến bất hợp lý trong chấm điểm. Do đó, nên gộp bớt các tiêu chí chi tiết, tăng tính linh hoạt cho hội đồng giám khảo.

Cùng quan điểm, bà Hà Thị Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Thủ công, Mỹ nghệ và Làng nghề Hà Nội nhấn mạnh: ở cấp xã, việc tổ chức Hội đồng giám khảo gặp nhiều khó khăn do hạn chế về trình độ và điều kiện. Theo bà, cấp xã không nên thành lập Hội đồng riêng mà chỉ nên tập hợp các hội ngành nghề, câu lạc bộ nghệ nhân để truyền thông và lựa chọn sản phẩm tiêu biểu, sau đó trình lên cấp tỉnh. Việc tổ chức Hội đồng ở cấp tỉnh sẽ hiệu quả và thuận lợi hơn.

Tuy nhiên, Phó Giám đốc Sở Công Thương Phú Thọ Nguyễn Việt Dũng lại có quan điểm khác. Ông cho rằng, khi chính quyền hai cấp đi vào hoạt động, quy mô cấp xã đã được mở rộng. Cán bộ cấp xã mới là những người nắm rõ nhất hiện trạng phát triển sản phẩm công nghiệp nông thôn, từ đó biết sản phẩm nào đủ điều kiện tham gia, sản phẩm nào tiềm năng. Vì vậy, việc tổ chức bình chọn ở cấp xã vẫn nên duy trì.

Tuy nhiên, theo ông Dũng, cần tính toán lại cơ chế. Nếu để mỗi xã thành lập một hội đồng riêng sẽ rất tốn kém. Riêng tỉnh Phú Thọ có 148 xã, chi phí có thể lên tới hàng chục tỷ đồng. Giải pháp phù hợp là giao đầu mối cho Trung tâm Khuyến công phối hợp với huyện hoặc cụm xã để tổ chức, vừa tiết kiệm, vừa hiệu quả.

Liên quan đến việc có nên quy định bình chọn cấp xã, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công Nguyễn Văn Thịnh cho biết: nội dung này nên để linh hoạt, giao cho cấp tỉnh quyết định, bảo đảm phù hợp với đặc thù từng địa phương.

Bổ sung tiêu chí đánh giá giá trị ứng dụng thực tiễn

Từ thực tế địa phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương Phú Thọ cho rằng, cơ chế hỗ trợ sản phẩm tiêu biểu hiện còn hạn chế, tính khuyến khích chưa cao. Ông đề nghị cần tăng cường hỗ trợ phát triển sản phẩm, gắn với chủ trương phát triển kinh tế tư nhân, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Đồng thời, phong trào này phải có sự tham gia của cả hệ thống chính trị để lan tỏa sâu rộng.

Nguyên Phó Viện trưởng Viện Cơ điện Nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch Nguyễn Năng Nhượng nhấn mạnh: cần bổ sung tiêu chí đánh giá giá trị ứng dụng thực tiễn của sản phẩm. Đây là yếu tố then chốt phản ánh khả năng phục vụ đời sống, sản xuất và đáp ứng nhu cầu thị trường.

Ông Nhượng cũng cho rằng tiêu chí “sáng tạo” cần được xem là điểm cộng khuyến khích, nhất là trong thiết kế sản phẩm, cải tiến máy móc, thiết bị phù hợp với điều kiện nông thôn. Các tiêu chí cần ngắn gọn, dễ hiểu, tránh dùng những cụm từ chung chung như “áp dụng khoa học công nghệ”, vốn mơ hồ và khó lượng hóa khi chấm điểm.

Về cấp tổ chức, ông Nhượng đề xuất bỏ bình chọn ở cấp xã do khó triển khai và thiếu nguồn lực, thay vào đó tập trung vào cấp khu vực và quốc gia với yêu cầu cao hơn. Cách làm này sẽ nâng tính chuyên nghiệp, tạo hiệu ứng lan tỏa và góp phần tôn vinh, khích lệ các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất đầu tư nghiêm túc vào chất lượng, đổi mới sản phẩm.

Nhiều địa phương và chuyên gia cũng đề nghị cần có phương án mở rộng nguồn kinh phí, bảo đảm đủ cho các khâu tổ chức, truyền thông và hỗ trợ cơ sở tham gia. Đồng thời, việc ứng dụng chuyển đổi số trong quá trình chấm điểm được coi là giải pháp thiết thực để tăng tính minh bạch, khách quan, thuận tiện và hiệu quả. Việc áp dụng nền tảng số không chỉ giúp chuẩn hóa quy trình bình chọn, mà còn tạo điều kiện để các địa phương triển khai đồng bộ.

Theo Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, những đề xuất này sẽ được tiếp thu, nghiên cứu và dần áp dụng khi các văn bản liên quan được ban hành và cơ sở hạ tầng đáp ứng.

Lam Ngọc