'Con dại cái mang'

App cho vay online xuất hiện ngày càng nhiều, đánh vào nhu cầu vay vốn không cần thẩm định, thủ tục đơn giản, gọn nhẹ của một số người dân -Ảnh: T.B

Những ngày Tết, trong khi các gia đình đoàn viên sum họp thì bà Lê Thị C. ở xã Vĩnh Thủy, huyện Vĩnh Linh, phải tạm lánh ở nhà người thân để trốn nợ. Khổ nỗi khoản nợ đó không phải do bà vay mà của cậu con trai năm nay đã ngoài 25 tuổi vay trên app. Về mặt pháp lý, bà C. không có nghĩa vụ phải gánh khoản nợ đó của con nhưng vì bị đòi riết quá, bà không còn cách nào khác là phải tạm lánh ở nhà người thân cho yên ổn mấy ngày Tết.

Trước đây, khi có nhu cầu đổi xe máy, con trai bà C. nhờ mẹ vay tiền ở ngân hàng nhưng vì trước đó còn món vay làm nhà chưa trả xong nên bà C. không thể tiếp tục vay thêm. Vì thế, bà khuyên con không nên đổi xe, khi nào tích lũy đủ tiền hoặc trả hết khoản vay cũ rồi mua cũng chưa muộn. Vậy nhưng do đua đòi với bạn bè, con trai bà đã tìm mọi cách để vay mượn tiền mua xe.

Được người bạn giới thiệu một app cho vay online với dòng quảng cáo hấp dẫn: lãi suất thấp, không cần thẩm định, thủ tục nhanh chóng, gọn nhẹ nên con trai bà C. ký hợp đồng vay tiền không chút đắn đo. Ở thế đã rồi, hằng tháng bà C. phải tằn tiện để phụ giúp con trả nợ dần. Vậy nhưng chỉ với vài chục triệu đồng tiền vay ban đầu mà cả hai mẹ con bà trả mãi không xong.

Lúc hiểu ra mới biết tiền lãi 500.000 đồng/năm bên cho vay đưa ra chỉ là chiêu trò để dẫn dụ khách hàng sập bẫy. Sau khi ký vào hợp đồng vay đã phát sinh thêm rất nhiều quy định khác dẫn đến lãi suất cao vọt. Con trai bà sinh ra và lớn lên ở nông thôn, ít đi đây đó nên không biết bị lừa, cứ nghĩ mình đang được tạo điều kiện cho vay với thủ tục gọn nhẹ. Tuy hằng tháng vẫn trả tiền lãi đều đặn nhưng tháng nào chỉ cần trả chậm một vài ngày thì bên cho vay đòi ráo riết; lên mạng bêu rếu và dùng lời lẽ đe dọa con bà.

Dịp cuối năm, do nhiều khoản cần chi tiêu nên bà không thể phụ giúp con, dẫn đến khoản gốc và lãi đến hạn chưa kịp thanh toán. Vì vậy, các đối tượng đã thuê người về tận nhà bà để đòi nợ. Cực chẳng đã, bà C. phải đi mượn người thân để trả bớt, còn 10 triệu đồng hứa qua tết sẽ trả nhưng không ngày nào bà được yên. Con trai bà bỏ vào nhà bạn ở Tây Nguyên nên bà ở quê lãnh đủ mọi chiêu trò của những đối tượng đòi nợ thuê.

Cùng chung cảnh ngộ, tết năm nay vợ chồng bà Hạnh (tên nhân vật được thay đổi) ở thị xã Quảng Trị cũng phải tạm lánh vào Đà Nẵng để trốn cảnh đòi nợ. Khoản nợ này do con trai bà là sinh viên một trường cao đẳng ở Huế gây ra. Mặc dù được ba mẹ chu cấp tiền học phí và sinh hoạt đầy đủ nhưng không hiểu sao con trai bà lại vay tiền qua app để tiêu xài, dẫn đến không có khả năng trả nợ. Vợ chồng bà và con gái đầu cũng đã phụ giúp trả nợ nhưng càng trả thì càng lòi ra những khoản khác.

Thời điểm gần Tết, các đối tượng cho vay càng đòi ráo riết kèm theo những lời đe dọa khiến ông bà phải rời khỏi ngôi nhà mình đang sinh sống vào Đà Nẵng. Tuy nhiên, việc lánh nạn này chỉ là tạm thời vì khoản nợ của con trai ông bà vẫn chưa trả xong, trong khi cậu con trai lại không công khai cho ba mẹ biết chính xác khoản tiền mình vay trên app là bao nhiêu. Chỉ cần trả chậm là hình ảnh con trai và gia đình bà bị tung lên mạng xã hội khiến con bà phải khóa tài khoản facebook, zalo và sim điện thoại.

Theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015, có 3 trường hợp mà chủ nợ có quyền yêu cầu ba mẹ của người vay trả nợ thay và ba mẹ người vay buộc phải thực hiện nghĩa vụ đó. Nếu đó là nợ phát sinh từ bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, ba mẹ phải trả nợ thay con khi con chưa đủ mười tám tuổi gây thiệt hại mà còn ba mẹ.

Nếu đó là nợ tiền do thực hiện các giao dịch, ba mẹ phải thực hiện nghĩa vụ thay con trong trường hợp bảo lãnh cho con khi con xác lập, thực hiện giao dịch mà pháp luật quy định được tự mình thực hiện. Trong trường hợp được hưởng thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do con để lại thì ba mẹ cũng phải có nghĩa vụ trả nợ thay con.

Ngoài các trường hợp được pháp luật quy định trên, khi con cái đã ngoài 18 tuổi, ba mẹ không có nghĩa vụ phải gánh các khoản nợ do con mình gây ra. Vậy nhưng trên thực tế, nhiều người bị các đối tượng cho vay đòi nợ riết ráo về khoản vay không do mình thực hiện. Nhiều người phần thương con, phần bị đe dọa nên cố gắng gồng lưng giúp con trả nợ. Lợi dụng điều đó, các đối tượng mỗi khi không đòi nợ được người vay sẽ quay sang đòi người thân của họ để đạt được mục đích cuối cùng là thu hồi nợ gốc và lãi cao nhất có thể.

“Các app cho vay không chịu sự quản lý của Ngân hàng nhà nước nên đối tượng đòi nợ có thể dùng nhiều thủ đoạn khác nhau chỉ với mục đích thu hồi lại tiền. Vì thế, người vay nếu chậm hoặc trốn tránh nghĩa vụ trả nợ không chỉ gây rắc rối cho bản thân mà còn liên lụy đến gia đình, người thân”, chị Tống Thị Khanh, cán bộ ngân hàng ở TP. Đông Hà cho hay.

Hiện thị trường tín dụng đen có rất nhiều app cho vay tồn tại. Điều đáng nói là các app này thường quảng cáo trực tiếp đến đúng đối tượng đang cần tiền, điều kiện vay cũng hết sức lỏng lẻo, chỉ cần có số điện thoại và chứng minh nhân dân/căn cước công dân. Có những app chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn, sau đó chuyển sang tên mới vì bị tố đòi nợ kiểu xã hội đen.

Có những app chuyên cho vay đối với sinh viên, người đi làm và hộ kinh doanh, mức giải ngân lên đến 100 triệu đồng. Hoặc một số đối tượng lợi dụng thương hiệu của app cho vay có uy tín để tạo các ứng dụng gây nhầm lẫn nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản của người vay. Những lời mời gọi cho vay xuất hiện nhan nhãn trên mạng với mức lãi suất hấp dẫn, cam kết không thẩm định, kể cả nợ xấu lớn đến mức nào cũng vẫn được giải ngân... dễ khiến người đang có nhu cầu nhấn nút vay không chút đắn đo.

Để nâng cao sự lành mạnh của thị trường tín dụng tiêu dùng, người dân cần cân nhắc thật kỹ trước khi vay tiền qua các app tài chính, không để các đối tượng lợi dụng, lôi kéo tham gia các hoạt động vay app bất hợp pháp. Bên cạnh đó, các ngân hàng, công ty tài chính cần cải tiến thủ tục vay vốn theo hướng đơn giản, gọn nhẹ hơn để người dân dễ dàng tiếp cận với các nguồn tín dụng chính thống.

Thủy Ba