Còn mãi khúc tráng ca

Du khách tham quan khu trưng bày các hiện vật lịch sử của Đại đội TNXP 915.

Chí anh hùng vạn thuở lưu danh

Bước vào khuôn viên Khu di tích, giữa không gian linh thiêng chúng tôi cảm giác gần gũi vô cùng. Công trình tưởng niệm được xây dựng đúng trên vị trí căn hầm, nơi 60 đội viên TNXP đã hy sinh khi đang giải tỏa hàng hóa chi viện cho chiến trường miền Nam. Mỗi bước chân của các đoàn du khách đến đây là một bước chạm vào lịch sử.

Dọc hai bên lối vào là 63 cây chò chỉ vươn thẳng tắp, tượng trưng cho 63 liệt sĩ được thờ phụng tại Di tích. Những thân cây mạnh mẽ như những người con kiên trung của dân tộc, trụ lại cùng đất trời hơn nửa thế kỷ sau ngày bom đạn.

Chiếc cầu nhỏ bắc qua hai hồ vuông dẫn vào khu trung tâm gợi cảm giác phân định cõi trần và cõi thiêng. Mặt nước trong phẳng lặng phản chiếu mái ngói, hàng cây, như một nghi lễ tẩy rửa bụi trần. Nhà tưởng niệm được dựng theo lối kiến trúc truyền thống đình - đền - chùa, mái ngói vảy rồng đỏ au dưới dáng ánh hoàng hôn. Bộ lưỡng long chầu đá mở ra “trục thần đạo” dẫn thẳng vào chính điện, tạo vẻ uy nghiêm và khoáng đạt.

Bước qua Tam quan - biểu tượng của hành trình từ phàm tục đến thanh tịnh - người viếng như được dẫn vào cõi thiêng. Bên phải chính điện là ban thờ thần linh, thổ địa, ở giữa là 60 bài vị liệt sĩ với hình lá bồ đề, bát hương lớn kích thước 60x60cm tượng trưng cho 60 anh linh liệt sĩ. Ba bài vị phía trái là của những liệt sĩ hy sinh cùng thời kỳ, tạo nên con số 63, trùng khớp với 63 cây chò chỉ được trồng trong khuôn viên.

Trên cao là bức đại tự “Kiên trung bất khuất”, hai bên là câu đối của GS. Vũ Khiêu: Gương liệt sĩ muôn đời bất tử/ Chí anh hùng vạn thuở lưu danh. Những họa tiết tùng, trúc, cúc, mai trang trí trong điện gợi bốn mùa bền bỉ của dân tộc.

Trong không gian ấy, tiếng chuông, tiếng khánh ngân dài khiến thời gian chậm lại. Bất cứ ai bước tới đây có lẽ cùng chung cảm giác các anh, chị năm nào lúc ngã xuống nhiều người còn chưa kịp ăn bữa cơm cuối cùng đang đâu đây, lặng lẽ dõi theo những đoàn người đến tri ân.

Lời nhắc nhớ gửi lại mai sau

Lịch sử còn ghi, đêm 24/12/1972, khi khắp nơi chờ đón Giáng sinh, pháo đài bay B52 đánh phá ác liệt ga Lưu Xá. Lúc này, các cán bộ, đội viên Đại đội 915 làm nhiệm vụ giải tỏa hàng hóa quốc phòng còn tồn đọng trên sân ga. Họ đã kịp chuyển được toàn bộ số hàng ra khỏi vùng nguy hiểm, nhưng trước khi kịp ăn bữa cơm chiều, trận bom bất ngờ đã cướp đi 60 sinh mạng.

Tại gian trưng bày trong Nhà tưởng niệm, những di ảnh, bộ quần áo vá, chiếc bát ăn cơm, đôi dép cũ, chiếc xe đạp… là những lát cắt chân thực về một thời thanh xuân kham khổ mà kiên cường của các TNXP. Mỗi kỷ vật là một câu chuyện riêng, nhưng là nỗi đau chung, là niềm tự hào của quê hương Thái Nguyên.

Loài hoa trắng mang tên én bạc được trồng rất nhiều trong Khu di tích.

Cụm tượng “Ngọn lửa Đại đội 915 cháy mãi” đặt trang trọng tại gian khánh tiết là điểm nhấn của toàn bộ quần thể. Ngọn lửa đỏ rực của tượng đài không chỉ tượng trưng cho sự hy sinh, mà còn là lời nhắc nhở rằng độc lập hôm nay được đánh đổi bằng máu xương của cha anh ngày trước.

Trong số 60 liệt sĩ có 37 nữ, phần lớn chưa lập gia đình. Bởi vậy, quanh Nhà tưởng niệm trồng rất nhiều hoa én bạc với sắc trắng tinh khiết. Phía sau Nhà tưởng niệm là 63 cây bưởi do Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên cung tiến. Hoa bưởi trắng trong, thơm dìu dịu như nỗi nhớ mối tình đầu của các anh, các chị khiến khuôn viên thêm phần da diết.

Sự tận tâm của đội ngũ thuyết minh nơi đây góp phần gìn giữ ký ức bằng cách kể chuyện từ trái tim. Không ít du khách rưng rưng khi nghe những câu chuyện phía sau từng kỷ vật. Một bạn trẻ thì thầm với tôi: Những hiện vật và câu chuyện nơi đây khiến chúng tôi xúc động và biết ơn vô hạn đối với sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ.

Cùng trong đoàn du khách tham quan, PGS, TS. Nguyễn Văn Bình, Phó Hiệu trưởng, Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Thái Nguyên nhẹ giọng: Hằng năm nhà trường đều tổ chức cho sinh viên khóa mới và những sinh viên ưu tú tới dâng hương tưởng niệm tại Khu di tích 915. Chúng tôi coi đây là một hoạt động, sinh hoạt chính trị để giáo dục truyền thống yêu nước và khơi dậy niềm tự hào dân tộc với thế hệ trẻ. Mỗi khi trở lại nơi này, ai cũng xúc động. Riêng tôi, đã nhiều lần tới khu di tích nhưng các kỷ vật tại gian trưng bày với tôi đều khơi lên những suy nghĩ mới. Những kỷ vật tuy nhỏ bé nhưng đều là những câu truyện thực tế gắn với cuộc đời giản dị mà bất khuất của các anh, các chị thanh niên xung phong.

Minh chứng cho điều PGS, TS. Nguyễn Văn Bình chia sẻ là nhiều năm qua, Di tích trở thành “địa chỉ đỏ” trong giáo dục truyền thống. Chỉ tính riêng từ đầu năm nay đến 3/12/2025, nơi đây đã đón 738 đoàn với hơn 130.700 lượt khách. Trong các lượt khách tới tham quan có gần 40 đoàn tổ chức sinh hoạt chính trị tại nơi này.

Rời Khu di tích, chúng tôi cùng nhìn lại hàng chò chỉ đung đưa trong gió, lặng nghe tiếng chuông ngân dài và hiểu rằng công trình này không chỉ là nơi tưởng niệm mà còn là một lời nhắc: Thế hệ hôm nay hãy sống sao cho xứng đáng với sự hy sinh của cha, anh ngày trước.

Quang Khải