Công nghệ số - Chìa khóa vạn năng của phóng viên

Ðối với phóng viên - những người trực tiếp sản xuất nội dung - việc ứng dụng công nghệ mới vừa là thách thức, vừa là chìa khóa để khẳng định bản lĩnh, phát huy được những giá trị của nghề báo và đáp ứng xu hướng làm báo hiện đại. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, công nghệ số cũng đặt ra nhiều thách thức. Trong bài tham luận này, tôi xin trình bày những kết quả đạt được, khó khăn và giải pháp để tôi cũng như các đồng nghiệp có thể tham khảo trong tác nghiệp.

Báo Cà Mau là một trong những tờ báo Ðảng tiên phong của khu vực đồng bằng sông Cửu Long trong việc xây dựng, đẩy mạnh hiện đại hóa báo chí, xây dựng tòa soạn báo chí hội tụ trên nền tảng truyền thông đa phương tiện, tích hợp các loại hình báo chí mới, các kênh tiếp cận, tương tác mới với độc giả. Hiện nay, báo Cà Mau Online đã xây dựng được diện mạo của tờ báo điện tử tích hợp nhiều loại hình báo chí mới, nhất là các video clip để phục vụ nhiệm vụ thông tin, truyền thông. Các sản phẩm báo chí đa phương tiện phong phú hơn, hấp dẫn hơn như: Podcast, Mega Story, Infographic, video clip... được độc giả đón nhận, phản hồi tích cực, lan tỏa không chỉ trên địa chỉ chính thống mà còn thông qua các nền tảng mạng xã hội như: Facebook, YouTube, TikTok..., mang lại những trải nghiệm mới, với sự tiếp cận và tương tác nhanh chóng, tiện lợi hơn.

Việc nghiên cứu và thử nghiệm ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc phát triển nội dung báo điện tử, nhằm tối ưu hóa quy trình sản xuất tin, bài. Ảnh: MỸ LINH

Bản thân là một phóng viên, việc tiếp cận, học hỏi, ứng dụng công nghệ số luôn được thực hiện hằng ngày. Công nghệ số trở thành cánh tay đắc lực trong tác nghiệp, cụ thể là tiếp cận và thu thập thông tin nhanh, chính xác, thông qua trí tuệ nhân tạo (AI) Google News AI, Chat GPT giúp hỗ trợ phân tích dữ liệu, nhận diện xu hướng, thậm chí tự động viết tin ngắn.

Tôi còn sử dụng công cụ tìm kiếm nâng cao như Google Alerts, Fact Check Tools giúp xác minh tin tức. Các thiết bị di động: điện thoại thông minh, máy ảnh, máy quay mini... hỗ trợ ghi âm, quay video, truyền tin tức... Có thể thấy, so với cách làm báo truyền thống trước đây, khi ứng dụng công nghệ số, phóng viên có thể tận dụng nhiều công cụ số để tác nghiệp nhanh chóng, mọi lúc, mọi nơi, nâng chất lượng tác phẩm báo chí.

Phóng viên tác nghiệp tại Ngày hội Bánh dân gian Nam Bộ TP Cà Mau lần thứ III năm 2023. Ảnh: PHÚC AN

Song song đó, tôi còn có thể tối ưu hóa quá trình sản xuất tin tức nhờ công nghệ. Chẳng hạn như dùng các công cụ chỉnh sửa hình ảnh, video: Adobe Premiere, CapCut, Canva... giúp tạo nội dung đa phương tiện chất lượng cao; ứng dụng phần mềm hỗ trợ viết lách: Grammarly, Hemingway giúp cải thiện ngôn ngữ và phong cách viết. AI giúp hỗ trợ biên tập, giúp gợi ý tiêu đề, kiểm tra lỗi và tối ưu nội dung. Ngoài ra, còn có công cụ chuyển giọng nói thành văn bản hỗ trợ tốc ký phỏng vấn nhanh chóng. Nhờ vậy, ngay tại thời điểm Báo Cà Mau ra mắt giao diện mới với nhiều tính năng mới, tiện ích, hiện đại, dễ tiếp cận hơn, tôi đã phối hợp cùng đồng nghiệp tiên phong thực hiện nhiều tác phẩm báo chí đa phương tiện với sự kết hợp của nội dung, hình ảnh, âm thanh, video, đồ họa tương tác để tạo những sản phẩm lôi cuốn như: Podcast, Longform, eMagazine, Infographics... Những tác phẩm báo chí đa phương tiện này đã đón nhận sự phản hồi tích cực từ độc giả và đạt nhiều giải thưởng báo chí truyền thống của tỉnh, đặc biệt là giải thưởng báo chí quốc gia.

Công tác chuẩn bị vận hành Tòa soạn điện tử hội tụ và ra mắt giao diện mới Cà Mau Online vào tháng 9/2023. Ảnh: BĂNG THANH

Hiện nay, cùng với các báo điện tử, Báo Cà Mau đã xem Facebook là một môi trường tương tác chính với độc giả, qua đó giữ bạn đọc lại trong dòng thông tin chính thống, góp phần giảm nhiễu với “biển” thông tin xô bồ trong thế giới mạng... Fanpage chính thức của Báo Cà Mau được thành lập từ tháng 12/2015, hiện đã có hơn 31 ngàn lượt thích và hơn 101 ngàn lượt theo dõi.

Các sản phẩm báo chí đa phương tiện của Báo Cà Mau phong phú hơn, hấp dẫn hơn như: Podcast, Mega Story, Infographic, video clip... được độc giả đón nhận, phản hồi tích cực. Ảnh: L.TUẤN

Là phóng viên được phân công phụ trách quản trị viên trang Fanpage, nên đã tiếp cận sâu rộng tới công chúng, nhất là công chúng trẻ. Nhiều bình luận của độc giả trên Fanpage trở thành nguồn cung cấp đề tài, dữ liệu cho riêng tôi và phóng viên Báo Cà Mau. Tôi còn kết nối với các trang Fanpage có nhiều lượt tương tác, theo dõi để khai thác được rất nhiều nguồn tin hữu ích, đáng tin cậy để tạo ra những tác phẩm báo chí chất lượng. Bên cạnh đó, việc tăng tương tác đồng thời với các nền tảng mạng xã hội chính thống khác của báo: YouTube, TikTok để chia sẻ bài viết, clip, video, tạo sự hiện diện mạnh mẽ trên không gian mạng. Việc này không chỉ giúp lan tỏa tin tức nhanh chóng mà còn thu hút người đọc truy cập trực tiếp vào trang báo điện tử để đọc chi tiết hơn, với trung bình mỗi ngày khoảng hơn 6.000 lượt truy cập. Hiện YouTube Báo Cà Mau có hơn 46 triệu người theo dõi; TikTok một năm hơn 7,5 triệu người theo dõi. Hơn hết, việc đa dạng hóa và khai thác tối đa các hình thức tương tác trên Fanpage còn giúp thảo luận, giải đáp thắc mắc, thu thập phản hồi từ độc giả để nâng cao chất lượng nội dung các tác phẩm báo chí và việc tương tác tốt với độc giả còn giúp Báo Cà Mau có được doanh thu lớn từ quảng cáo cũng như một số nguồn thu khác.

Chương trình Podcast do chính tôi thực hiện. Ảnh: LÊ TUẤN

Với riêng tôi, mạng xã hội cung cấp nguồn tin phong phú nhưng đòi hỏi kỹ năng kiểm chứng để tránh tin giả. Tôi sở hữu trang Facebook cá nhân với gần 5.000 bạn bè và hơn 7,2 ngàn lượt theo dõi, đã trở thành kênh thu thập thông tin nhanh chóng. Bởi, mạng xã hội là nơi cập nhật liên tục các sự kiện, ý kiến công chúng và xu hướng dư luận. Tôi đã và đang theo dõi các tài khoản chính thống, chuyên gia, kể cả những KOLs, đồng nghiệp làm báo khắp nơi trong và ngoài nước... để có nguồn tin đa dạng. Ðặc biệt là xây dựng thương hiệu cá nhân giúp tôi, phóng viên một tờ báo Ðảng địa phương, định vị bản thân, tạo uy tín thông qua những bài viết, phân tích chuyên sâu và chia sẻ thông tin hữu ích.

Tác nghiệp. Ảnh: HUỲNH LÂM

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, phóng viên cũng đối mặt với nhiều thách thức khi sử dụng công nghệ số: tin giả và thông tin sai lệch, do đó, phóng viên cần có kỹ năng xác minh tin tức, sử dụng các công cụ fact-checking. Áp lực tốc độ, chất lượng, bởi trong môi trường tin tức 24/7, việc cân bằng giữa tốc độ và độ chính xác là một thách thức lớn. Việc bảo mật và quyền riêng tư phóng viên cần trang bị kiến thức để tránh nguy cơ bị đánh cắp thông tin hoặc xâm phạm quyền riêng tư.

Việc tiếp cận, học hỏi, ứng dụng công nghệ số luôn được phóng viên thực hiện hằng ngày. (Trong ảnh: Phóng viên Trần Kim Cương sáng tạo tác phẩm báo chí đa phương tiện). Ảnh: L.TUẤN

Công nghệ số là chìa khóa vạn năng giúp phóng viên làm báo hiệu quả hơn, tiếp cận thông tin nhanh hơn và tương tác với độc giả tốt hơn, do đó, đòi hỏi phóng viên cần không ngừng học hỏi, nâng cao kỹ năng và thích nghi với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ. Song, việc ứng dụng công nghệ cần đi kèm với đạo đức nghề nghiệp, trách nhiệm xã hội và tư duy phản biện để mang đến những thông tin chính xác, khách quan và giá trị. Tôi xin đề xuất một số giải pháp nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ số trong báo chí đối với phóng viên: cần được đào tạo bài bản về các công cụ kỹ thuật số như trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu, sản xuất nội dung đa phương tiện nhằm đáp ứng yêu cầu làm báo hiện đại; ứng dụng công nghệ còn giúp hỗ trợ kiểm chứng tin tức bằng các phần mềm AI để phát hiện tin giả, xác minh hình ảnh và phân tích dữ liệu để đảm bảo tính chính xác của thông tin. Ðồng thời cần nâng cao nhận thức cho phóng viên về an toàn mạng, bảo vệ dữ liệu cá nhân và sử dụng các công cụ mã hóa để đảm bảo an toàn cho nguồn tin và tác phẩm báo chí... Quan trọng hơn hết là mỗi phóng viên phải phá bỏ "sức ì” để không bị bỏ lại phía sau.

Chuyển đổi số là xu hướng tất yếu của báo chí hiện đại. Phóng viên ngày nay không chỉ đơn thuần là người đưa tin kiểu truyền thống mà cần phải là nhà báo đa phương tiện. Ðể làm được điều đó, mỗi phóng viên cần không ngừng học hỏi, thích nghi và đổi mới để nâng cao chất lượng nội dung, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của công chúng./.

Phạm Băng Thanh