Công nghệ trở thành tài sản có thể thương mại hóa, góp vốn dự án

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ được Quốc hội thông qua ngày 10/12. Ảnh: Media Quốc hội.

Với 421/427 đại biểu có mặt biểu quyết tán thành, chiều ngày 10/12, Quốc hội đã chính thức thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.

Dự thảo Luật Chuyển giao công nghệ lần này hướng tới mục tiêu xây dựng thị trường công nghệ hiện đại, minh bạch và hiệu quả, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực công nghệ và tăng sức cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số.

Đối tượng công nghệ được mở rộng, không chỉ giới hạn trong máy móc, thiết bị mà còn bao gồm tri thức, dữ liệu, thiết kế, mô hình, thuật toán, phần mềm và trí tuệ nhân tạo, coi tất cả là đối tượng công nghệ theo nghĩa đầy đủ.

Về quyền sở hữu và sử dụng công nghệ, dự thảo hoàn thiện các quy định xác lập và bảo vệ quyền theo pháp luật về sở hữu trí tuệ, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, quản lý tài sản công, luật dân sự, các luật liên quan và điều ước quốc tế.

Luật sửa đổi đã tạo ra cơ chế để công nghệ không chỉ là công cụ sản xuất mà còn được coi là tài sản có giá trị, có thể định giá, thương mại hóa, góp vốn vào các dự án đầu tư hoặc doanh nghiệp và được phân chia lợi nhuận minh bạch.

Tổ chức, cá nhân có quyền sở hữu hoặc sử dụng công nghệ hợp pháp được thương mại hóa công nghệ hoặc góp vốn bằng công nghệ vào dự án đầu tư hoặc doanh nghiệp.

Các quy định liên quan đến định giá công nghệ, góp vốn bằng công nghệ, cơ chế chia sẻ rủi ro trong hợp tác nghiên cứu và phát triển (R&D) được làm rõ, tạo cơ sở cho thị trường công nghệ phát triển lành mạnh và thực chất.

Tổ chức trung gian đóng vai trò then chốt trong thị trường

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ đã làm rõ các khái niệm, mở rộng phạm vi điều chỉnh và tăng cường sự minh bạch trong các giao dịch công nghệ; đặt ra mục tiêu giải quyết các vướng mắc trong việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu, kết nối cung - cầu công nghệ và mở rộng hợp tác trong và ngoài nước.

Điểm nổi bật của Luật là sự chú trọng phát triển các tổ chức trung gian, yếu tố then chốt của thị trường công nghệ.

Các tổ chức môi giới, tư vấn, đánh giá, thẩm định giá và kết nối cung - cầu trong lĩnh vực công nghệ sẽ được phát triển một cách chuyên nghiệp và minh bạch hơn. Việc xây dựng các sàn giao dịch công nghệ, cơ chế hỗ trợ đổi mới sẽ khắc phục điểm yếu trong hệ sinh thái trung gian, tạo nền tảng vận hành thông suốt cho thị trường công nghệ.

Bên cạnh đó, chuyển hướng tiếp cận từ việc “kiểm soát” sang “thúc đẩy đổi mới sáng tạo” cũng là thay đổi quan trọng, tạo môi trường pháp lý linh hoạt, cởi mở hơn cho các hoạt động chuyển giao công nghệ.

Về quản lý rủi ro và thẩm định công nghệ, Luật quy định rằng thẩm định chỉ áp dụng cho các dự án sử dụng công nghệ hạn chế chuyển giao hoặc có nguy cơ tác động xấu đến môi trường, giúp phòng ngừa rủi ro ngay từ đầu.

Điều này hoàn toàn phù hợp với nguyên tắc bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng, bởi hậu quả nếu không kiểm soát sớm sẽ rất khó khắc phục và chi phí sẽ rất cao.

Đây cũng là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm. Luật quy định thẩm định công nghệ chỉ áp dụng cho dự án sử dụng công nghệ hạn chế chuyển giao hoặc có nguy cơ tác động xấu đến môi trường, nhằm phòng ngừa rủi ro ngay từ đầu.

Điều này phù hợp với nguyên tắc bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, nhằm hạn chế các hậu quả khó khắc phục và chi phí cao hơn nhiều so với kiểm soát sớm.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/4/2026, riêng các quy định về trình tự thủ tục chấp thuận cấp giấy phép chuyển giao công nghệ sẽ có hiệu lực thi hành ngay từ ngày luật được thông qua.

Kiều Chinh