Công nghiệp thế hệ mới: Trụ cột dẫn dắt TP. Hồ Chí Minh bước vào kỷ nguyên phát triển mới

Việc hợp nhất TP. Hồ Chí Minh với hai địa phương công nghiệp trọng điểm là Bình Dương và Bà Rịa -Vũng Tàu đánh dấu bước ngoặt chiến lược trong việc tái cấu trúc không gian phát triển vùng Đông Nam Bộ. (Ảnh: Gia Thành)

Trước hợp nhất, TP. Hồ Chí Minh là địa phương có truyền thống phát triển các khu công nghiệp từ rất sớm, với nhiều khu tập trung tại các quận Thủ Đức, Bình Tân, Tân Phú và Bình Chánh. Hệ thống khu công nghiệp của TP. Hồ Chí Minh cũ chủ yếu định hướng hiện đại hóa sang công nghiệp sạch, công nghiệp nhẹ và công nghệ cao.

Trong khi đó, Bình Dương được xem là đầu tàu về phát triển công nghiệp chế biến - chế tạo và logistics, nổi bật với các khu công nghiệp như VSIP, Sóng Thần, Mỹ Phước.

Riêng Bà Rịa - Vũng Tàu có lợi thế vượt trội về cảng biển và hạ tầng năng lượng, là điểm đến chính cho các ngành công nghiệp nặng, hóa dầu và logistics hàng hóa quy mô lớn.

Theo nhận định của nhóm chuyên gia kinh tế thuộc Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, trước hợp nhất, cơ cấu ngành công nghiệp ở từng địa phương mang tính cục bộ và đơn lẻ.

Cụ thể, TP. Hồ Chí Minh chủ yếu phát triển công nghiệp nhẹ, công nghệ cao và dịch vụ logistics; Bình Dương dẫn đầu cả nước về sản xuất chế biến - chế tạo và công nghiệp hỗ trợ; trong khi Bà Rịa–Vũng Tàu nổi bật với công nghiệp nặng, hóa dầu và khai thác lợi thế cảng biển.

Sự phân mảnh này tuy tạo ra lợi thế chuyên môn hóa riêng rẽ nhưng chưa đạt được hiệu ứng tổng lực vùng do thiếu liên kết và điều phối chiến lược.

Sau hợp nhất, thành phố mang tên Bác trở thành vùng kinh tế công nghiệp tích hợp lớn nhất cả nước với tổng cộng 61 khu công nghiệp, khu chế xuất và cụm công nghiệp, phân bố tại ba khu vực chính là TP. Hồ Chí Minh cũ, Bình Dương cũ và Bà Rịa - Vũng Tàu cũ.

Cấu trúc này tạo nên mạng lưới không gian công nghiệp đa dạng cả về quy mô, chức năng và vị trí chiến lược.

Sản lượng công nghiệp chế biến - chế tạo của TP. Hồ Chí Minh sau hợp nhất chiếm hơn 30% toàn quốc, sản lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng biển đạt trên 250 triệu tấn/năm, tăng trưởng bình quân 8%/năm giai đoạn 2020-2024.

Tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) lũy kế tại khu vực này vượt 90 tỷ USD, chiếm khoảng 50% tổng vốn FDI cả nước.

Việc hợp nhất TP. Hồ Chí Minh với hai địa phương công nghiệp trọng điểm là Bình Dương và Bà Rịa -Vũng Tàu đánh dấu bước ngoặt chiến lược trong việc tái cấu trúc không gian phát triển vùng Đông Nam Bộ.

Theo chuyên gia Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, để trở thành vùng động lực công nghiệp trọng điểm phía Nam, TP. Hồ Chí Minh thì cần có sự phân công chức năng rõ ràng giữa ba khu vực.

Khu vực TP. Hồ Chí Minh (cũ) là trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghiệp, đổi mới sáng tạo và thương mại hóa công nghệ, nơi đặt các viện nghiên cứu, startup công nghệ, phòng thí nghiệm công nghiệp và trung tâm dữ liệu lớn.

Khu vực Bình Dương (cũ) là vành đai sản xuất thông minh, tập trung phát triển khu công nghiệp thế hệ mới, công nghiệp hỗ trợ, sản xuất bán dẫn, cơ khí chính xác và tự động hóa.

Khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) giữ vai trò trung tâm hậu cần, công nghiệp nặng và năng lượng sạch, với cụm cảng biển nước sâu, nhà máy điện khí, hóa chất cơ bản và dịch vụ logistics quốc tế

Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Lộc Hà cho rằng công nghiệp hiện đại, đổi mới sáng tạo, công nghiệp thế hệ mới phải là trụ cột dẫn dắt TP. Hồ Chí Minh bước vào kỷ nguyên phát triển mới.

Để sớm giải quyết được những hạn chế, thách thức và biến tiềm năng thành hiện thực, TP. Hồ Chí Minh cần tiếp tục phát huy vai trò liên kết “ba nhà” - nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp để tạo động lực đột phá.

Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Lộc Hà nhấn mạnh: "Trước bối cảnh mới, TP. Hồ Chí Minh đề xuất định hướng chuyển đổi mô hình phát triển công nghiệp thế hệ mới theo hướng ứng dụng công nghệ cao, sản xuất thông minh, phát triển công nghiệp xanh và kinh tế tuần hoàn, nâng cấp chuỗi giá trị và xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo gắn với liên kết vùng".

(theo TTXVN)