Công trình trọng điểm thành điểm nghẽn

Chậm tiến độ cả ngàn ngày

Dự án đường Đạo Nghĩa - Quảng Khê được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư vào tháng 6/2010. 2 tháng sau đó, UBND tỉnh Đắk Nông (nay là tỉnh Lâm Đồng) đã phê duyệt dự án với tổng mức đầu tư ban đầu là hơn 712 tỷ đồng.

Dự án đường Đạo Nghĩa - Quảng Khê giai đoạn 2 chậm tiến độ

Trong quá trình thực hiện từ năm 2014 đến nay, dự án này đã có 5 lần thay đổi chủ đầu tư gồm: Sở Giao thông Vận tải (2014 - 2015); Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh (2015 - 2020); Ban Quản lý dự án giao thông, dân dụng và công nghiệp tỉnh (2020 - 2022); Ban Quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh (2022 - 2025) và Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng số 3 tỉnh Lâm Đồng (từ tháng 8/2025 tới nay).

Theo phương án phân kỳ đầu tư, dự án được chia làm 2 giai đoạn, trong đó giai đoạn 1 có chiều dài khoảng 21 km, tổng mức đầu tư 320 tỷ đồng; giai đoạn 2 đầu tư, hoàn thiện các hạng mục còn lại, tổng mức đầu tư là hơn 1.070 tỷ đồng. Ở giai đoạn 2, dự án được điều chỉnh lần cuối vào năm 2021, với tổng mức đầu tư là 830 tỷ đồng; thời gian thực hiện 2022 -2025. Tính đến tháng 7/2025, dự án này mới giải ngân được 251 tỷ đồng trong tổng số vốn 750 tỷ đồng được giao.

Theo Thanh tra tỉnh, dù là công trình giao thông trọng điểm nhưng tiến độ thực hiện dự án chậm, phát sinh nhiều sai phạm, bất cập. Giai đoạn chuẩn bị đầu tư dự án, chủ đầu tư và đơn vị tư vấn khảo sát thiết kế chưa thực hiện đầy đủ, chưa đánh giá đúng hiện trạng và quy hoạch dẫn đến dự án còn chồng lấn trên đoạn tuyến, đi qua khu vực một số mỏ đá. Việc này làm phát sinh thêm 2 gói thầu, là nguyên nhân chính dẫn đến tiến độ thực hiện dự án kéo dài 40 tháng.

Năm 2011, Chính phủ ban hành Nghị định số 29/2011/NĐ-CP, quy định công tác đánh giá tác động môi trường phải được thực hiện trước khi phê duyệt đầu tư xây dựng.

Do vướng mắc trong lựa chọn và tổ chức đánh giá tác động môi trường, thời điểm đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư đã đề nghị UBND tỉnh cho phép thực hiện công tác đánh giá tác động môi trường song song với việc điều chỉnh dự án; đồng thời yêu cầu hoàn thành trước khi phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công và dự toán.

Tuy nhiên, chủ đầu tư không chấp hành, vẫn trình phê duyệt hồ sơ khi chưa hoàn thành đánh giá tác động môi trường. Đến cuối năm 2022, chủ đầu tư mới đăng ký kế hoạch bảo vệ môi trường. Ngoài ra, trong quá trình triển khai, để phù hợp với tổng mức vốn, chủ đầu tư đã điều chỉnh cục bộ tuyến, làm tăng thêm diện tích đất thu hồi so với nghị quyết trước đó của HĐND tỉnh. Thế nhưng do phần diện tích tăng thêm này chưa có trong danh mục thu hồi đất nên UBND TP Gia Nghĩa (cũ) chưa có cơ sở lập dự toán tư vấn xác định giá đất cụ thể.

Bên cạnh những nguyên nhân kể trên, dự án đường Đạo Nghĩa - Quảng Khê chậm còn do tiến độ thực hiện gói thầu di dời hạ tầng kỹ thuật và thi công xây lắp.

Trong đó, việc thực hiện gói thầu thi công số 12 di dời hạ tầng kỹ thuật chưa bảo đảm tiến độ. Gói thầu xây lắp số 16, 17, 18 có thời hạn thực hiện thi công là 36 tháng kể từ ngày khởi công nhưng tại thời điểm thanh tra đều chậm từ 8 ngày đến gần 1.000 ngày so với hợp đồng.

Ngoài 2 nguyên nhân nêu trên, vướng mắc về chồng lấn, trùng với quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản bô xít; một số cơ chế, chính sách về đất đai thay đổi; quy hoạch chung đô thị Gia Nghĩa với các quy hoạch khác… phần nào ảnh hưởng tới thời gian thực hiện dự án.

Dự án vẫn còn dang dở, có nguy cơ “lỡ hẹn” về đích cuối năm 2025

Ai chịu trách nhiệm ?

Thanh tra tỉnh cho biết, từ khi chuẩn bị đầu tư dự án đến quá trình thi công có nhiều tồn tại, hạn chế và khuyết điểm. Bên cạnh nguyên nhân khách quan khiến dự án phải điều chỉnh một số đoạn tuyến hoặc thay đổi chính sách pháp luật về đất đai, thì dự án chậm tiến độ phần lớn xuất phát từ nguyên nhân chủ quan.

Cụ thể, chủ đầu tư dự án không chấp hành thực hiện công tác đánh giá tác động môi trường dẫn đến kéo dài qua nhiều năm. Chủ đầu tư đề xuất thực hiện dự án khi chưa phù hợp với quy hoạch chung của đô thị Gia Nghĩa và chưa thực sự quyết liệt thực hiện yêu cầu của UBND tỉnh… Các xã Nhân Cơ, Kiến Thành (huyện Đắk Rlấp cũ), xã Đắk Nia (TP Gia Nghĩa cũ); phòng tài nguyên và môi trường các huyện, thành phố… cũng có trách nhiệm trong việc thực hiện dự án.

Các đơn vị này được xác định chưa có biện pháp hữu hiệu, quyết liệt để tháo gỡ khó khăn; việc phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị chưa kịp thời, đồng bộ; việc thực hiện công tác tuyên truyền, vận động người dân chưa thường xuyên, chưa đạt hiệu quả dẫn đến kết quả đền bù, giải phóng mặt bằng còn chậm…

Để đẩy nhanh tiến độ dự án sớm hoàn thành, Thanh tra tỉnh kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo chủ đầu tư phối hợp với cơ quan, đơn vị, chính quyền các địa phương liên quan, khẩn trương tháo gỡ khó khăn, vướng mắc còn lại để hoàn thành việc thi công, xây dựng, giải ngân vốn đầu tư.

Cơ quan thanh tra cũng kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan liên quan chấn chỉnh, khắc phục tồn tại, khuyết điểm, hạn chế đã nêu; đồng thời tổ chức kiểm điểm, xử lý phù hợp đối với tập thể và 27 cá nhân trước hàng loạt sai phạm xảy ra tại dự án đường Đạo Nghĩa - Quảng Khê.

Dự án đường Đạo Nghĩa - Quảng Khê có chiều dài 46 km, là tuyến đường quan trọng, kết nối các địa phương khu vực phía Tây tỉnh Lâm Đồng. Theo kế hoạch ban đầu, dự án sẽ hoàn thành vào cuối năm 2025 nhưng quá trình thi công đang gặp nhiều khó khăn, nhất là khâu giải phóng mặt bằng. Quá trình điều tra, xác định chủ đất, nguồn gốc sử dụng đất có nhiều trường hợp không có giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất. Bên cạnh đó, nhiều thửa đất chưa xác minh được nguồn gốc và vắng chủ sở hữu. Một số thửa đất đang tranh chấp khiến công tác giải phóng mặt bằng của dự án bị kéo dài.

Đặng Dương .