CSR - Không chỉ là tuyên bố

Kể từ năm 2012 đến nay, dự án Bữa ăn học đường của Ajinomoto Việt Nam được thực hiện ở 62/63 tỉnh, thành phố. (Nguồn Ajinomoto.com)

Công cụ quảng bá trá hình

Năm 2024, chỉ tính riêng thị trường thức ăn vặt (snack) Việt Nam đã đạt khoảng 3,9 tỷ USD. Dự báo thị trường nước ngọt có ga cũng tăng trưởng lên tới quy mô khoảng 2,5 tỷ USD đến năm 2030. Đồ ăn chế biến sẵn như mì ăn liền, thực phẩm đông lạnh, các món ăn nhanh được xem như “miếng bánh” béo bở đối với cả các tập đoàn trong nước và quốc tế. Các chiến dịch quảng cáo, tiếp thị của doanh nghiệp được triển khai rộng khắp, trên các nền tảng mạng xã hội phổ biến như YouTube hay TikTok.

Trên thực tế đã xuất hiện tình trạng, một số sản phẩm được quảng cáo với thông điệp “thổi phồng” công dụng được tung ra thị trường. Như trường hợp của sữa HIUP với lời quảng cáo sai lệch: “trong ba đến sáu tháng, trẻ sẽ tăng từ ba đến năm centimet chiều cao”, gây nhầm lẫn về chất lượng và ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định tiêu dùng của các bậc phụ huynh.

Điều đáng nói, đã có những sản phẩm gây hiểu lầm cho phụ huynh và học sinh lại được xuất hiện trong các hoạt động giáo dục dinh dưỡng tại trường học. Chỉ cần một thao tác tìm kiếm đơn giản trên Google, không khó để nhận thấy một số sản phẩm từng đồng hành với hàng loạt các chương trình hoạt động xã hội tại trường học, ở khắp các tỉnh thành phố trên cả nước, lại đang trong quá trình các cơ quan chức năng xem xét, phát hiện có những vấn đề trong công bố chất lượng sản phẩm...

Do đó, các chuyên gia giáo dục nhận định, các hoạt động tài trợ, quảng bá sản phẩm dưới lớp vỏ “giáo dục cộng đồng” hoặc “giáo dục dinh dưỡng” tạo ra một “ma trận” thông tin, nơi cả trẻ em và phụ huynh khó có thể phân biệt được đâu là quảng cáo và đâu là nội dung giáo dục dinh dưỡng thực chất. Nhiều nghiên cứu cho thấy, trẻ em ở độ tuổi tiểu học thường xuyên bị ảnh hưởng bởi những thông điệp thương mại có xu hướng tăng cường tiêu thụ các thực phẩm không lành mạnh.

Việt Nam đã có khung pháp lý khá chặt chẽ nhằm kiểm soát quảng cáo thực phẩm không lành mạnh hướng đến trẻ em, tuy nhiên việc thực thi và giám sát vẫn cần được tăng cường để hạn chế tối đa tác động tiêu cực đến sức khỏe và thói quen ăn uống của trẻ em trên mọi nền tảng truyền thông và đặc biệt trong môi trường học đường.

CSR 2.0 và vai trò xã hội của doanh nghiệp

Theo chuyên gia thương hiệu Lê Quốc Vinh: “CSR - trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp ngày nay đang chuyển dịch sang một hình thái mới mà các nhà nghiên cứu đặt cho nó một cái tên là CSR 2.0 - Corporate Social Responsiveness, sự đáp ứng vai trò xã hội của doanh nghiệp. Doanh nghiệp có một chính sách chủ động, cởi mở, chân thành, linh hoạt đối với các vấn đề xã hội mà họ có thể tham gia giải quyết một phần”.

Trong lĩnh vực dinh dưỡng, hoạt động CSR của doanh nghiệp không thể chỉ là những tuyên bố hay các hoạt động mang tính hình thức. Thay vào đó, phải được thể hiện qua những cam kết rõ ràng, minh bạch và những chương trình hành động thiết thực, hiệu quả trong việc bảo vệ sức khỏe trẻ em. Hiện đã có một số doanh nghiệp phối hợp với các trường học để xây dựng mô hình cung cấp thực phẩm an toàn, lành mạnh trực tiếp cho học sinh, qua đó góp phần nâng cao nhận thức về thực phẩm sạch và an toàn ngay tại trường học.

Đáng kể nhất phải nhắc tới Quỹ sữa “Vươn cao Việt Nam” thành lập từ năm 2008 đã trao gần hai triệu ly sữa nước cho hơn 21.000 trẻ em có hoàn cảnh khó khăn tại 727 cơ sở khắp toàn quốc. Trong nhiều năm qua, Vinamilk, đơn vị tham gia tổ chức Quỹ, đã và đang thực hiện nhiều hoạt động CSR học đường có quy mô lớn.

Một thí dụ đáng chú ý khác, đó là Dự án Bữa ăn học đường của Ajinomoto Việt Nam. Khởi động từ 2012, dự án đang được thực hiện ở 62/63 tỉnh, thành. Hàng nghìn trường tiểu học bán trú đã triển khai các nội dung của dự án gồm: cung cấp thực đơn cân bằng dinh dưỡng thông qua phần mềm; Cung cấp công cụ giáo dục kiến thức dinh dưỡng thực phẩm; Xây dựng “Bếp ăn mẫu bán trú” theo mô hình Bếp ăn một chiều của Nhật Bản. Qua đó, hơn 1,4 triệu học sinh tiểu học được sử dụng thực đơn cân bằng và được giáo dục các kiến thức về dinh dưỡng.

Để củng cố, lan tỏa những sáng kiến tích cực nói trên và khắc phục các bất cập của thị trường thực phẩm hiện nay, cần có sự phối hợp mạnh mẽ hơn từ các cơ quan quản lý và Nhà nước trong việc xây dựng và thực thi các tiêu chuẩn về việc hiển thị thông tin dinh dưỡng trên bao bì sản phẩm một cách dễ hiểu, giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định mua hàng thông minh. Ngoài ra, cần xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm quy định về an toàn thực phẩm và quảng cáo, bảo đảm tính răn đe và tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh.

Nhật Dũng