Củ nén - gia vị không thể thiếu làm nên các món đặc sản

Củ nén là một loại gia vị quen thuộc và được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực, nếu thiếu nó thì người miền Trung khó có thể có làm nên những món ngon nức tiếng như cháo lươn, súp lươn, gà xáo, mì Quảng, bánh canh, và nhiều món khác. Ngoài vai trò là một loại cây gia vị, củ nén còn được biết đến với nhiều tác dụng chữa bệnh trong Đông y, được coi như một loại dược liệu. Mặc dù kích thước của củ nén nhỏ nhưng chứa nhiều khoáng chất có lợi cho sức khỏe.

Theo một số công trình nghiên cứu, củ nén cung cấp các chất chống oxy hóa như Lutein và Zeaxathin. Hai chất này có tác dụng bảo vệ cơ thể chống lại các gốc tự do. Việc dư thừa các gốc tự do có thể làm tăng nguy cơ tim mạch, ung thư, bệnh tiểu đường và bệnh Alzheimer. Một phân tích tổng hợp đã cho thấy, các hợp chất trong củ nén giúp làm giảm Cholesterol toàn phần và Cholesterol xấu khi dùng trong thời gian dài.

Gia vị không thể thiếu

Cháo lươn và súp lươn là hai món ăn đặc trưng nổi tiếng của Nghệ An. Cháo lươn có vị ngọt của lươn, thơm của gạo và các loại gia vị, thường được ăn kèm với rau răm, hành lá, tiêu. Súp lươn có nước dùng đậm đà, nóng hổi, thường ăn kèm bánh mì hoặc bánh mướt. Một trong những gia vị để làm nên hương vị đặc trưng của món ăn nổi tiếng này là củ nén. Cũng có nhiều người đã thử, thay củ nén bằng hành tím khô, nhưng kết quả không thành. Nghĩa là, nhất định phải có hành tăm mới được.

Trong mì Quảng, củ nén cũng là một nguyên liệu rất quan trọng và thường được sử dụng để tạo nên hương vị đặc trưng của món ăn này, đặc biệt là ở Đà Nẵng. Mặc dù không phải tất cả các công thức mì Quảng đều yêu cầu củ nén, nhưng việc sử dụng củ nén sẽ giúp món mì Quảng có hương vị thơm ngon, đậm đà hơn và chuẩn vị truyền thống. Ở món ăn này, củ nén thường được giã nhuyễn, phi thơm để tạo nên phần nước dùng. Nó cũng có thể được ướp chung với thịt, tôm để tăng thêm hương vị. Tất nhiên, nếu không có củ nén, bạn có thể thay thế bằng hành tím hoặc tỏi, nhưng hương vị sẽ không được như ý muốn. Ngoài ra, các món cá kho, nhất là cá biển, khi kho với củ nén cho hương vị đặc biệt và hấp dẫn.

Cách làm món gà nấu xáo

Món gà nấu xáo nóng hổi, thơm lừng là món ăn gây thương nhớ của những người miền Trung, đặc biệt là ăn cùng bánh mướt. Bánh mướt tương tự như bánh cuốn của miền Bắc, nhưng không có nhân. Bánh làm bằng bột gạo, tráng mỏng, trông rất hấp dẫn. Bánh mướt có thể ăn kèm với gà nấu xáo, hoặc súp lươn vô cùng hợp vị.

Nguyên liệu của món này bao gồm thịt gà (nên sử dụng gà mái, thịt mềm, xương nhỏ), lá chanh, củ nén, gừng, nghệ, ớt, muối, mắm, mì chính... Ở các chợ Hà Nội rất hiếm khi bán củ nén do nó không phải gia vị truyền thống của người Bắc, tuy nhiên ở một vài siêu thị lớn vẫn bày bán thường xuyên. Hoặc cũng có thể mua hàng online, rất thuận tiện.

Để sơ chế, gà mua về phải được rửa sạch với muối, đợi ráo nước rồi chặt miếng nhỏ vừa ăn. Lá chanh rửa sạch, thái chỉ. Gừng cạo bỏ lớp vỏ bên ngoài và thái lát mỏng. Hành tăm bóc vỏ, rửa sạch, đập dập, băm nhỏ rồi chia làm 3 phần. Cho gà đã rửa sạch, chặt miếng vừa ăn rồi ướp gia vị, mắm, muối, hành tăm đập dập băm nhỏ, cùng chút xíu bột nghệ, để chừng 15-30p cho ngấm mắm muối. Sau đó, bắc xoong lên bếp thêm vào 1 muỗng dầu ăn, đợi dầu nóng thì cho 1 phần hành tăm vào phi thơm. Tiếp đó, cho gà đã ướp vào, thêm gừng thái lát và xào cho săn thịt lại. Đổ nước xâm xấp mặt thịt và nấu với lửa lớn. Khi nước sôi thì giảm nhỏ lửa và nấu thêm khoảng 20 phút đến khi gà chín mềm. Nêm nếm gia vị cho phù hợp rồi cho một phần hành tăm đã băm nhỏ cùng lá chanh vào đảo đều, nêm nếm lại gia vị cho phù hợp với khẩu vị của mình rồi tắt bếp.

Múc món gà xáo ra tô, bỏ thêm 4 trái ớt nhỏ, rắc chút lá chanh thái sợi vào cho đẹp mắt và thưởng thức ngay hương vị thơm ngon, hấp dẫn của món ăn. Món này có thể ăn cùng cơm nóng cũng rất hợp, không nhất thiết cứ phải ăn cùng bánh mướt.

Thiên An