Củng cố nền tảng xuất khẩu bằng chiến lược mở rộng thị trường

Khai phá các thị trường tiềm năng ngoài truyền thống

Đà phục hồi mạnh mẽ của xuất khẩu Việt Nam thể hiện rõ qua số liệu 11 tháng năm 2025, khi tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 839,75 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ. Trong đó, xuất khẩu tăng 16,1%, xuất siêu đạt 20,53 tỷ USD. Hoa Kỳ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất với 138,6 tỷ USD, trong khi Trung Quốc giữ vai trò nguồn cung chủ đạo với kim ngạch nhập khẩu 167,5 tỷ USD. Bức tranh thương mại cho thấy dư địa lớn nhưng cũng đặt ra yêu cầu cấp bách về mở rộng không gian xuất khẩu để giảm rủi ro trước biến động toàn cầu.

Xuất nhập khẩu duy trì đà tăng trưởng ổn định ở mức cao

Tăng trưởng thương mại toàn cầu được WTO dự báo chỉ đạt 0,9% trong năm 2025. Đây là mức tăng thấp hiếm thấy, cộng thêm căng thẳng thương mại và các yêu cầu xanh hóa khiến nhiều thị trường tiêu thụ truyền thống ngày càng khó tính. Từ đó, việc tìm kiếm các khu vực mới có sức mua ổn định trở thành hướng đi chiến lược của Việt Nam.

Trong số các khu vực nổi bật, Trung Đông được xem là “vùng tăng trưởng mới” với tổng giá trị nhập khẩu hơn 1.200 tỷ USD mỗi năm. Riêng các nước vùng vịnh (GCC) phụ thuộc lớn vào hàng nhập khẩu, đặc biệt là thực phẩm, nông sản, thủy sản, đồ gỗ và hàng tiêu dùng. Nhiều hệ thống bán lẻ lớn như Lulu Hypermarket, Al Othaim Markets, Choithrams hay Citi Hypermarkets thể hiện sự quan tâm mạnh mẽ tới nguồn hàng chất lượng cao của Việt Nam. Sự kiện "Vietnam International Sourcing" được tổ chức liên tục 3 năm gần đây tại TP. Hồ Chí Minh đã trở thành cầu nối quan trọng để doanh nghiệp Việt tiếp cận trực tiếp hệ thống phân phối trong khu vực, mở rộng cơ hội ký kết hợp đồng dài hạn.

Đông Âu cũng nổi lên như thị trường giàu tiềm năng, với yêu cầu tiêu chuẩn nhìn chung phù hợp năng lực sản xuất của doanh nghiệp trong nước. Tại Belarus, các nhà nhập khẩu thực phẩm, đồ gia dụng, dệt may hay hàng tiêu dùng nhanh đang tăng cường tìm kiếm nguồn cung từ Việt Nam. Lợi thế trung chuyển vào Liên minh Kinh tế Á – Âu giúp thị trường này trở thành cửa ngõ để hàng Việt thâm nhập sâu vào khu vực. Tương tự, Hungary và Bulgaria ghi nhận nhu cầu tăng đối với các sản phẩm thực phẩm, đồ uống, dinh dưỡng và gia dụng. Nếu tận dụng hiệu quả các đầu mối nhập khẩu, doanh nghiệp Việt có thể mở rộng sang thị trường Trung - Đông Âu và Balkan – nơi cạnh tranh vừa phải, biên độ giá ổn định và mức độ linh hoạt cao.

Tận dụng ưu đãi từ mạng lưới FTA và cải thiện năng lực đáp ứng

Chiến lược đa dạng hóa thị trường chỉ phát huy hiệu quả khi doanh nghiệp đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh. Theo Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương), mạng lưới 17 FTA với hơn 60 quốc gia đã tạo nền tảng vững chắc cho xuất khẩu Việt Nam. Nhờ đó, 11 tháng năm 2025, xuất khẩu tăng 17,2%, xuất siêu 20,53 tỷ USD.

Tuy nhiên, dư địa thị trường lớn vẫn đi kèm nhiều thách thức. Một số ngành chế biến, chế tạo chủ lực còn phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu, khiến khả năng đáp ứng đơn hàng lớn và yêu cầu kỹ thuật cao của doanh nghiệp bị hạn chế. Không ít ngành còn chịu sức ép từ các biện pháp phòng vệ thương mại, như thuế chống bán phá giá hay yêu cầu siết chặt quy tắc xuất xứ.

Do đó, doanh nghiệp cần đầu tư mạnh hơn vào công nghệ, chế biến sâu, cải thiện năng lực truy xuất nguồn gốc và đáp ứng tiêu chuẩn xanh. Các giải pháp như ứng dụng blockchain trong minh bạch hóa chuỗi cung ứng, phát triển sản phẩm thân thiện môi trường hay cải tiến bao bì là chìa khóa giúp hàng Việt có chỗ đứng vững hơn.

Về phía cơ quan quản lý, Bộ Công Thương đặt trọng tâm vào việc mở rộng xuất khẩu sang cac thị trường mới như Ấn Độ, Nga, Trung Đông và Mỹ Latinh… Đồng thời thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ nhằm giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu. Các sự kiện kết nối giao thương, hội chợ quốc tế và chương trình cung cấp thông tin thị trường sẽ tiếp tục được triển khai theo hướng thực chất để hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm đối tác mới. Song song đó, tăng cường năng lực dự báo, cảnh báo sớm các nguy cơ phòng vệ thương mại tại các thị trường trọng điểm nhưng cũng chứa nhiều rào cản kỹ thuật.

Về xúc tiến thương mại, ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại - Bộ Công Thương cho biết, Việt Nam đã ký kết 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), nhưng thực tế tại nhiều thị trường lớn, hàng hóa Việt vẫn chiếm tỷ trọng rất nhỏ, nên công tác xúc tiến nhằm đa dạng hóa thị trường vẫn được tiếp tục (tập trung vào Mỹ, EU, Canada, Trung Quốc, Trung Đông…), qua đó hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao hiệu quả khai thác FTA. Bên cạnh đó, tăng kết nối doanh nghiệp với các khách hàng tại thị trường mới nổi như Nam Á, UAE, châu Phi, Mexico… kết hợp củng cố mạng lưới xúc tiến thương mại quốc gia, chuẩn hóa mô hình trung tâm xúc tiến thương mại địa phương chuyên nghiệp, liên thông. Các giải pháp này được kỳ vọng giúp doanh nghiệp đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, gia tăng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa trong thời gian tới.

Bảo Ngọc