Cuộc cách mạng sắp xếp bộ máy: Kỳ vọng mở ra không gian phát triển mới

Thảo luận sáng 17/6 tại Quốc hội, nhiều đại biểu đánh giá cao các kết quả ấn tượng về phát triển kinh tế xã hội thời gian qua, đồng thời cũng phân tích sâu sắc những thách thức đặt ra trong bối cảnh đất nước đang thực hiện cuộc cách mạng lớn về sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính.

Các Lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham dự phiên họp Quốc hội sáng 17/6.

Tinh gọn bộ máy phải đi đôi với nâng cao chất lượng cán bộ

Theo đại biểu Nguyễn Thị Yến (đoàn Bà Rịa – Vũng Tàu), kết quả phát triển kinh tế xã hội năm 2024 và các tháng đầu năm 2025 là rất đáng ghi nhận. GDP năm 2024 đạt 7,09%, cao nhất khu vực, quy mô nền kinh tế đạt 476,3 tỷ USD, đứng thứ 32 toàn cầu. Lần đầu tiên sau nhiều năm, toàn bộ 15/15 chỉ tiêu kinh tế xã hội đều đạt và vượt, tạo nền tảng quan trọng cho mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 ở mức 8% trở lên.

Bên cạnh các thành tựu kinh tế, các đại biểu đều nhấn mạnh ý nghĩa trọng đại của cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy đang được triển khai đồng loạt trên toàn quốc. Việc hoàn thiện thể chế để vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7/2025 không chỉ là thay đổi cơ học mà là thay đổi tư duy và cách thức tổ chức quyền lực hành chính.

Tuy vậy, quá trình này cũng đang đặt ra nhiều thách thức. Đại biểu Hoàng Ngọc Định (đoàn Hà Giang) bày tỏ sự đồng thuận với chủ trương sáp nhập các tỉnh, coi đó là “quyết sách chiến lược” để mở ra không gian phát triển mới. Song đại biểu cũng chia sẻ những trăn trở từ thực tiễn địa phương. “Người dân vùng cao lo ngại khoảng cách địa lý xa xôi, giao thông cách trở, ảnh hưởng đến sinh hoạt, công việc, tiếp cận dịch vụ công. Khi có cháy rừng, thiên tai, hay vấn đề về an ninh trật tự, ai sẽ ứng cứu, ai sẽ chịu trách nhiệm?”, đại biểu nêu câu hỏi.

Để cuộc cải cách đi vào thực chất, đại biểu đoàn Hà Giang kiến nghị phải hoàn thiện hệ thống quản lý nhà nước một cách đồng bộ, đầu tư hạ tầng mạnh mẽ, đặc biệt là giao thông vùng cao, đồng thời nâng cao chất lượng cán bộ cấp xã, nơi sẽ gánh vác phần lớn công việc sau sáp nhập.

“Tinh gọn bộ máy phải đi đôi với nâng cao chất lượng cán bộ, đặc biệt là ở cấp xã. Khi bỏ cấp huyện, lượng công việc sẽ dồn về xã rất lớn. Trong khi đó xã hiện đang gánh trên 1.000 đầu việc quản lý nhà nước từ dân cư, tư pháp, y tế, giáo dục, môi trường, quốc phòng, an ninh đến tôn giáo, dân tộc”, đại biểu nói.

Trong đó, đại biểu đặc biệt là vai trò của cán bộ là người địa phương, người dân tộc thiểu số, những người hiểu phong tục, ngôn ngữ, đời sống bà con họ là lực lượng dân vận hiệu quả nhất, là người gần dân, sát dân nhất. Chính họ sẽ giúp chính sách đi vào cuộc sống, tháo gỡ khó khăn từ cơ sở.

Đại biểu Hoàng Ngọc Định (đoàn Hà Giang)

Từ góc độ tổ chức bộ máy, đại biểu Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) cảnh báo về hiện tượng một bộ phận cán bộ giỏi xin nghỉ việc khi sắp xếp lại địa phương. Việc mất đi nguồn nhân lực có trình độ cao và giàu kinh nghiệm sẽ khiến bộ máy khó đạt được mục tiêu theo đúng định hướng cải cách. Do đó, đại biểu đề xuất loạt giải pháp về cải cách chính sách tiền lương, tạo môi trường làm việc sáng tạo, xây dựng cơ chế thu hút chuyên gia…

Trong quá trình sáp nhập các đơn vị hành chính, chú ý tới việc đánh giá, sắp xếp cán bộ, công chức phải hài hòa, công tâm, khách quan, phải căn cứ vào chất lượng, hiệu quả công việc thực tế. Đặc biệt là có chính sách thống nhất toàn quốc về nhà ở, phương tiện đi lại cho cán bộ phải công tác xa nhà.

“Nhiều gia đình cán bộ, công chức sẽ phải sống trong trạng thái đặc biệt, phải làm việc xa nhà, sống cách xa nhau hàng trăm cây số, con cái phải gửi cho ông bà hoặc người thân chăm sóc mà không phải ai cũng có điều kiện như vậy. Nhà trọ, nhà công vụ đang chờ đợi họ trong sự trăn trở, cơm áo gạo, tiền và những xáo trộn khó khăn khác. Đó là những tổn thương âm thầm nhưng không kém bất cứ sự hy sinh nào, rất cần được ghi nhận và trân trọng”, đại biểu chia sẻ.

Từ những vấn đề này, đại biểu cho rằng, nếu không có những giải pháp kịp thời, nguy cơ suy yếu bộ máy từ bên trong là điều có thể xảy ra.

Cuộc cách mạng nào cũng có những hy sinh, mất mát

Cùng chia sẻ những băn khoăn của các đại biểu, đại biểu Trần Hữu Hậu (đoàn Tây Ninh) phát biểu: “Tôi hiểu rằng cuộc cách mạng nào cũng sẽ có những hy sinh, mất mát. Ngay trong hội trường này, có lẽ không ít vì khi bấm nút thông qua luật và nghị quyết liên quan sẽ không tránh khỏi một thoáng bâng khuâng, một chút buồn vì gia đình mình chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn. Địa phương mình có thể mai một trong hiểu biết của thế hệ sau này. Thế nhưng tôi tin tưởng rằng, chúng ta nghĩ đúng quy luật của sự phát triển, đồng thời ý Đảng hợp với lòng dân. Nếu chúng ta có phương thức tổ chức thực hiện đúng thì cuộc cách mạng này chắc chắn thành công”.

Đại biểu Trần Hữu Hậu (đoàn Tây Ninh)

Sự tin tưởng, ủng hộ này, theo đại biểu, không phải dựa trên cảm tính mà bởi cuộc cách mạng này xuất phát từ thực tiễn của đất nước và đang thực hiện đúng quy luật, nguyên tắc của sự phát triển. Đó là, khi bộ máy xuất hiện tính lỗi mang tính hệ thống, việc điều chỉnh, khắc phục đã nỗ lực nhiều mà không hiệu quả thì phải tổ chức lại bộ máy và phương thức vận hành của nó, đại biểu phân tích.

Tuy nhiên, đại biểu cũng chia sẻ, “trong đêm trước của ngày cách mạng bùng nổ này”, còn rất nhiều nghịch lý, cả về vĩ mô cho đến vi mô, mà nhân dân mong muốn, qua cuộc cách mạng này phải được giải quyết. Đó là những bất cập trong huy động nguồn lực cho phát triển đất nước, từ nguồn lực tư cho đến nguồn lực công.

Với nguồn lực tư, kinh tế tư nhân đã được xác định là động lực tăng trưởng quan trọng hàng đầu với hàng loạt chính sách cụ thể. Tuy nhiên, với nguồn lực công, tình trạng giải ngân chậm vẫn là điểm nghẽn với sự phát triển nhiều năm nay. Từ đó, khó có thể tạo nên sự thông thoáng, thuận lợi cho đầu tư từ khu vực tư nhân và nước ngoài.

Tại kỳ họp này, Quốc hội xem xét thông qua nhiều luật và nghị quyết để trực tiếp và gián tiếp tháo gỡ ách tắc trong đầu tư công. Đại biểu kỳ vọng nguồn lực đặc biệt quan trọng này sẽ được khai thông, kéo theo sự khai thông cho các nguồn lực khác, tạo sức bật cho sự phát triển của đất nước.

Hoàng Yến