Cuộc gặp đầu tiên giữa 2 bộ trưởng quốc phòng Mỹ-Trung: Mong đợi điều gì?

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cho biết ông rất mong được gặp người đồng cấp Trung Quốc (TQ) lần đầu tiên tại hội nghị thượng đỉnh an ninh châu Á “Đối thoại Shangri-La” vào tháng tới để thúc đẩy an ninh và ổn định khu vực, tờ South China Morning Post đưa tin.

Mong muốn hợp tác thúc đẩy an ninh và ổn định khu vực

Bộ trưởng Austin nói với Ủy ban Phân bổ ngân sách Thượng viện Mỹ hôm 3-5 rằng ông hy vọng rằng trong cuộc gặp đầu tiên của mình với người đồng cấp TQ - Thượng tướng Ngụy Phượng Hòa, hai bên đều nhận ra tầm quan trọng của đối thoại và duy trì các kênh đối thoại mở. Hai bộ trưởng trước đó đã có cuộc điện đàm vào ngày 20-4.

“Cả hai chúng tôi đều muốn đảm bảo rằng hai bên sẽ làm việc cùng nhau để thúc đẩy an ninh và ổn định trong khu vực. Vì vậy, một lần nữa tôi thật sự mong được kết nối với ông ấy trong một tương lai không xa. Tôi chắc chắn rằng sẽ gặp ông ấy tại Đối thoại Shangri-La vào tháng 6 sắp tới” - ông Austin cho biết.

Những lo ngại về an ninh ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là trở ngại lớn trong quan hệ Mỹ-Trung, vốn đã tuột dốc kể từ thời chính quyền Tổng thống Mỹ tiền nhiệm Donald Trump.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin (trái) và người đồng cấp Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa. Ảnh: AFP

Trong khi Washington đổ lỗi cho Bắc Kinh trong việc ép buộc các nước láng giềng chấp nhận lập trường địa chính trị của họ thì TQ nói rằng Mỹ đang can thiệp công việc nội bộ của TQ liên quan vấn đề Đài Loan và đã gây bất ổn cho khu vực với việc thành lập các liên minh quốc phòng chẳng hạn như AUKUS - liên minh giữa Mỹ, Anh và Úc.

Chủ nhân Lầu Năm Góc cho biết TQ vẫn là một “thách thức lớn” đối với Mỹ và Washington đã phân bổ 6 tỉ USD ngân sách cho Sáng kiến Răn đe Thái Bình Dương nhằm đối phó thách thức này.

“Để phù hợp với chiến lược quốc phòng mới của mình, chúng tôi sẽ tăng cường thế trận lực lượng, cơ sở hạ tầng, sự hiện diện và sự sẵn sàng của chúng tôi ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, bao gồm cả hệ thống phòng thủ tên lửa Guam” - ông cho biết.

Trước đó, tại sự kiện Đối thoại Shangri-La tổ chức năm 2019, ông Ngụy và quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan đã có dịp gặp mặt. Đối thoại Shangri-La trong hai năm 2020 và 2021 bị hủy bỏ vì diễn biến phức tạp của đại dịch COVID-19. Dự kiến sự kiện năm nay sẽ diễn ra từ ngày 10-6 đến ngày 12-6.

Không nên quá mong đợi

Các nhà phân tích quân sự cho rằng không nên quá mong đợi vào cuộc đối thoại giữa các bộ trưởng quốc phòng để giải quyết các vấn đề an ninh và quốc phòng lớn mà hai nước đang phải đối mặt.

Ông Drew Thompson - chuyên gia tại Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu thuộc ĐH Quốc gia Singapore - cho biết: “Có rất ít điểm chung giữa Mỹ và TQ vào thời điểm này. Trong nhiều thập niên qua, TQ đã hướng đến mục tiêu hiện đại hóa năng lực quân sự của họ để chạy đua với Mỹ.”

Ông Thompson cho biết việc Mỹ hợp tác với TQ có thể mâu thuẫn với môi trường chính trị hướng tới sự cạnh tranh giữa hai nước. “Khía cạnh duy nhất mà hai bên thực sự có cơ hội hợp tác là giảm thiểu rủi ro - về cơ bản là tìm cách giảm nguy cơ xung đột giữa quân đội hai bên” - ông nhận định.

Điều này bao gồm việc đảm bảo các giao thức hiện có để ngăn chặn các cuộc đụng độ giữa hai lực lượng một cách hiệu quả, chẳng hạn như Thỏa thuận Tham vấn Hàng hải Quân sự và đưa ra các cảnh báo để giúp mỗi bên hiểu ý định của nhau.

Tuy nhiên, các vấn đề địa chính trị gây tranh cãi chẳng hạn như tranh chấp Biển Đông, eo biển Đài Loan và hiệp ước an ninh giữa TQ với Quần đảo Solomon không thể được giải quyết thông qua buổi đối thoại giữa hai bộ trưởng quốc phòng. Theo ông Thompson, đây không phải là vấn đề quân sự mà là vấn đề ngoại giao.

Theo ông Châu Thần Minh - chuyên gia tại Viện nghiên cứu Techxcope, TQ, Mỹ đã có những động thái giảm nhẹ lập trường như trì hoãn việc bán súng phóng lựu cho Đài Loan và công khai nói rằng không có quốc gia nào hỗ trợ quân sự cho Nga trong chiến dịch quân sự mà Moscow phát động ở Ukraine.

“Tôi lạc quan một cách thận trọng. Tôi hy vọng cuộc gặp giữa hai bộ trưởng sẽ mang lại một kết quả tốt đẹp. TQ và Mỹ vẫn có những khác biệt. Để quản lý khủng hoảng và giải quyết những khác biệt này thì hai bên cần hội đàm nhiều lần” - ông Châu nhận định và bày tỏ mong đợi các vấn đề như Biển Đông, Đài Loan và cuộc chiến Ukraine sẽ được đưa ra thảo luận tại buổi đối thoại tháng 6 tới.

Theo ông chỉ ra những khác biệt giữa hai nước, bao gồm sự tham gia của Mỹ vào “Bộ tứ kim cương” (nhóm QUAD) và liên minh AUKUS, mà Bắc Kinh coi là những liên minh nhắm mục tiêu vào TQ.

“Cả hai bên cần phải thành thật đối mặt với một số sự thật. Ví dụ, sức mạnh quân sự của TQ đang gia tăng, điều mà Mỹ không thể ngăn chặn bằng khả năng hiện tại của mình. Cả hai bên cần suy nghĩ về cách duy trì sự cân bằng mới này ở châu Á - Thái Bình Dương ” - ông nói thêm.

Trong cuộc điện đàm giữa ông Ngụy và ông Austin vào tháng trước, Bộ trưởng Quốc phòng TQ nói rằng Mỹ không nên đánh giá thấp quyết tâm hoặc khả năng của TQ trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia.

DƯƠNG KHANG