Cựu Thứ trưởng Bộ TNMT hầu tòa vụ án khai thác lậu 736 tỷ đồng đất hiếm

Ngày 12/5, TAND TP Hà Nội mở phiên sơ thẩm xét xử 27 bị cáo trong vụ án Công ty Thái Dương khai thác trái phép đất hiếm ở mỏ Yên Phú (tỉnh Yên Bái), gây thất thoát cho Nhà nước hơn 736 tỷ đồng.

Trong đó, bị cáo Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Thái Dương bị truy tố về 3 tội danh gồm “Vi phạm quy định về thăm dò, khai thác tài nguyên”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, “Gây ô nhiễm môi trường”.

Nhóm 7 cựu lãnh đạo, nhân viên Bộ Tài nguyên và Môi trường (TNMT) và Sở TNMT tỉnh Yên Bái, bị truy tố về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí", gồm: ông Nguyễn Linh Ngọc, cựu Thứ trưởng Bộ TNMT; Nguyễn Văn Thuấn, cựu Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất và Khoáng sản; Hoàng Văn Khoa, cựu Vụ trưởng Vụ Khoáng sản; Lê Duy Phương, cựu chuyên viên chính Vụ Khoáng sản; Hồ Đức Hợp, cựu Giám đốc Sở TNMT tỉnh Yên Bái; Lê Công Tiến, cựu Phó giám đốc Sở TNMT tỉnh Yên Bái; Bùi Đoàn Như, cựu Phó chi cục Bảo vệ môi trường, Sở TNMT tỉnh Yên Bái.

Cựu thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc đến phiên tòa sáng nay. Ảnh: Q.A.

Các bị cáo khác trong vụ án bị truy tố về các hành vi như buôn lậu; tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có; gây ô nhiễm môi trường; vi phạm quy định kế toán…

Theo ghi nhận của VietTimes, hơn 7h, cảnh sát dẫn giải các bị cáo tới phiên tòa. Nhiều bị cáo trong vụ án được tại ngoại. An ninh phiên tòa được thắt chặt. Những người được triệu tập đến phiên tòa phải qua cửa kiểm soát an ninh.

Theo cáo trạng, bị can Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch Công ty Thái Dương, đã tổ chức khai thác trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt tại mỏ Yên Phú từ năm 2019-2023. Tổng giá trị khoáng sản bị khai thác trái phép lên tới hơn 864 tỷ đồng, trong đó số quặng đã tiêu thụ là hơn 763 tỷ đồng.

Ông Huấn còn chỉ đạo lập 2 hệ thống sổ sách kế toán, gây thiệt hại hơn 9,6 tỷ đồng tiền thuế cho Nhà nước.

Chủ tịch Công ty Thái Dương Đoàn Văn Huấn được cảnh sát dẫn giải đến phiên xử. Ảnh: Quỳnh An.

Cơ quan tố tụng xác định, từ năm 2012, ông Nguyễn Linh Ngọc được giao phụ trách lĩnh vực địa chất, khoáng sản, trong đó có nhiệm vụ tiếp nhận, thẩm định hồ sơ cấp phép khai thác khoáng sản.

Trước đó một năm, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản đã tiếp nhận hồ sơ xin cấp phép khai thác mỏ đất hiếm Yên Phú của Công ty Thái Dương.

Sau khi thẩm định, ông Ngọc ký báo cáo gửi Thủ tướng, xác nhận “hồ sơ đề nghị cấp phép đã đủ điều kiện”. Dựa trên báo cáo này, Văn phòng Chính phủ có văn bản chỉ đạo các bộ ngành hướng dẫn chủ đầu tư lập dự án chế biến sâu và đánh giá tác động môi trường. Thủ tướng cũng ban hành chỉ thị về tăng cường quản lý khai thác, sử dụng khoáng sản.

Bị can Đoàn Văn Huấn (trái) và Nguyễn Văn Chính, Phó tổng giám đốc Thái Dương. Ảnh: Bộ Công an.

Đến ngày 14/12/2012, Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến của Thủ tướng: đồng ý về nguyên tắc cho khai thác mỏ Yên Phú nhưng với điều kiện nghiêm ngặt – phải chế biến sâu, không xuất khẩu quặng thô, không chuyển nhượng quyền khai thác cho tổ chức, cá nhân nước ngoài, và phải tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ pháp lý.

Tuy nhiên, thay vì siết chặt kiểm tra, ông Nguyễn Linh Ngọc chỉ đạo Tổng cục Địa chất và Khoáng sản hoàn tất hồ sơ cấp phép cho Công ty Thái Dương. Đáng chú ý, hồ sơ xin cấp phép của doanh nghiệp này có nhiều sai phạm: giấy chứng nhận đầu tư dự án khai thác tuyển quặng do UBND tỉnh Yên Bái cấp đã hết hạn và chưa được gia hạn; không có giấy chứng nhận đầu tư cho các dự án chế biến sâu tại Yên Bái và Hải Phòng; vốn chủ sở hữu chỉ 200 tỷ đồng, không đủ 30% tổng vốn đầu tư theo quy định (1.953 tỷ đồng).

Mặc dù vậy, nhóm cán bộ Tổng cục vẫn sử dụng kết quả thẩm định cũ từ năm 2011 để trình lên lãnh đạo bộ. Ông Ngọc, dù biết rõ doanh nghiệp chưa đủ điều kiện, vẫn ký cấp giấy phép vào năm 2013.

Sau khi được cấp phép, Chủ tịch Công ty Thái Dương – ông Đoàn Văn Huấn – đã đến "cảm ơn" ông Nguyễn Văn Thuấn, nguyên Tổng cục trưởng Địa chất và Khoáng sản, bằng 500 triệu đồng “nhân dịp sinh nhật”.

Cáo trạng xác định, hành vi vi phạm của các lãnh đạo và cán bộ Bộ TN&MT đã tạo điều kiện cho Công ty Thái Dương tổ chức khai thác, tiêu thụ trái phép quặng đất hiếm và quặng sắt, thu lợi bất chính lên tới 736 tỷ đồng.

Chưa dừng lại ở đó, ông Huấn còn chỉ đạo cấp dưới lập hóa đơn bán hàng ghi giá thấp hơn thực tế, qua đó khai man doanh thu, để ngoài sổ kế toán 27,9 tỷ đồng. Hành vi này khiến Nhà nước thất thu 9,6 tỷ đồng tiền thuế.

Quỳnh An