Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu

Sản xuất hàng xuất khẩu tại Công ty TNHH May Tinh Lợi, Khu Công nghiệp Nam Sách (Thành phố Hải Phòng). (Ảnh Tuệ Nghi)

Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) dự báo thương mại toàn cầu năm 2025 chỉ đạt mức tăng trưởng 0,9% (năm 2024 tăng 2,9%), thấp hơn nhiều so với mức trung bình giai đoạn trước.

Còn nhiều dư địa

Theo Bộ Công thương, Trung Đông hiện là thị trường nhập khẩu năng động với tổng giá trị nhập khẩu hàng hóa ước đạt hơn 1.200 tỷ USD/năm. Đặc biệt, các quốc gia thuộc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) hầu như phụ thuộc vào nguồn cung nhập khẩu cho 80–90% nhu cầu lương thực, thực phẩm, mở ra cơ hội lớn cho các nhà xuất khẩu.

Hiện nhiều tập đoàn bán lẻ và phân phối lớn tại Trung Đông như Lulu Hypermarket (UAE), Al Othaim Markets (Saudi Arabia), Choithrams và Citi Hypermarkets (Kuwait) đang rất quan tâm nguồn hàng chất lượng từ Việt Nam.

Các doanh nghiệp này đều đã tham gia chuỗi sự kiện “Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế - Vietnam International Sourcing 2025” (diễn ra từ ngày 4 đến ngày 6/9 tại Thành phố Hồ Chí Minh) để tìm kiếm nguồn cung các nhóm hàng trái cây nhiệt đới, rau củ, sản phẩm hữu cơ, đạt tiêu chuẩn GAP và Halal; đồ ăn nhẹ, thủy sản đông lạnh, gia vị; đồ nhựa, đồ gỗ, sản phẩm thân thiện môi trường; quần áo, khăn choàng, phụ kiện chất lượng cao;…

Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam giới thiệu trực tiếp sản phẩm tới các chuỗi phân phối lớn, tìm kiếm hợp đồng xuất khẩu dài hạn và mở rộng thị trường vào khu vực có sức mua cao cũng như tiềm năng tăng trưởng mạnh như Trung Đông.

Đông Âu cũng đang nổi lên như một thị trường tiềm năng để hàng Việt khai phá bởi các yêu cầu tiêu chuẩn nhìn chung phù hợp năng lực sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp trong nước.

Đơn cử, tại thị trường Belarus, nhiều hệ thống bán lẻ hiện đại cũng như các nhà nhập khẩu lĩnh vực thực phẩm, đồ uống, hàng tiêu dùng nhanh, giày dép, dệt may hiện đã bắt đầu chủ động tìm kiếm nguồn cung ổn định từ Việt Nam. Với lợi thế nằm ở vị trí trung chuyển vào Liên minh Kinh tế Á-Âu, khai thác tốt thị trường Belarus còn giúp hàng Việt tiến vào nhiều thị trường khác trong khu vực.

Ngoài ra, hai thị trường Hungary và Bulgaria cũng ghi nhận nhu cầu đều đặn đối với hàng thực phẩm, đồ uống, sản phẩm dinh dưỡng và đồ gia dụng. Doanh nghiệp Việt có thể tận dụng các đầu mối nhập khẩu tại hai quốc gia này để mở rộng sang khối Trung-Đông Âu và Balkan, nơi mức giá hợp lý, nguồn cung ổn định và bao bì, nhãn mác đạt chuẩn châu Âu thường là các tiêu chí ưu tiên. Nếu biết nắm bắt, đây sẽ là “vùng tăng trưởng mới” cho hàng Việt trong chuỗi phân phối khu vực.

Tận dụng tốt cơ hội

Vụ trưởng Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công thương) Tạ Hoàng Linh cho biết: Trong bối cảnh thương mại toàn cầu đã và đang trải qua những biến động chưa từng có, tác động lớn tới hoạt động sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp, từ nhiều năm nay, Việt Nam đã triển khai hiệu quả chiến lược đa dạng hóa thị trường, sản phẩm cũng như kênh phân phối nhằm duy trì và phát triển vị thế của mình trong thương mại quốc tế.

Nhờ mạng lưới 17 Hiệp định thương mại tự do với hơn 60 quốc gia và khu vực, Việt Nam đã duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu ấn tượng trong nhiều năm liền. 8 tháng năm 2025, xuất khẩu cả nước tăng trưởng 14,8%, giúp cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu tới 13,99 tỷ USD.

Dư địa để mở rộng xuất khẩu còn rất lớn, nhưng doanh nghiệp Việt cũng đối mặt với không ít thách thức để có thể tận dụng được cơ hội hiện hữu. Đó là năng lực cung ứng của các doanh nghiệp còn hạn chế, nhất là ở các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, đòi hỏi công nghệ cao hoặc tiêu chuẩn khắt khe.

Nhiều doanh nghiệp Việt Nam vẫn phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu cũng như chưa đầu tư đủ vào công nghệ hiện đại, dẫn đến khó đáp ứng các yêu cầu về chất lượng, số lượng và thời gian giao hàng.

Trong khi đó, các rào cản thương mại như thuế chống bán phá giá, điều tra phòng vệ thương mại từ nhiều quốc gia cũng là thách thức lớn, đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về xuất xứ hàng hóa và bảo vệ sở hữu trí tuệ. Cạnh tranh trong nước và quốc tế cũng ngày càng gay gắt. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thường có lợi thế về vốn, công nghệ và mạng lưới phân phối, khiến doanh nghiệp trong nước phải nỗ lực hơn để giành được đơn hàng.

Vì vậy, các doanh nghiệp cần đầu tư mạnh hơn vào công nghệ sản xuất, chế biến sâu và xây dựng thương hiệu phù hợp với xu hướng thị trường quốc tế cũng như bảo đảm tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng, phát triển bền vững. Việc áp dụng công nghệ như truy xuất nguồn gốc qua blockchain hay sản xuất sản phẩm thân thiện với môi trường sẽ giúp nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh của hàng Việt.

Mặt khác, các doanh nghiệp cần tăng cường hiểu biết về Hiệp định thương mại tự do, nhất là các quy định về xuất xứ hàng hóa để tận dụng tốt ưu đãi thuế quan; xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với các nhà phân phối và đối tác quốc tế thông qua các sự kiện kết nối do Bộ Công thương tổ chức. Về phần mình, Bộ Công thương sẽ tiếp tục tập trung mở rộng xuất khẩu sang các thị trường tiềm năng như Ấn Độ, Nga, Trung Đông hay Mỹ La tinh,... đồng thời đẩy mạnh phát triển công nghiệp hỗ trợ để giảm phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, từ đó nâng cao giá trị gia tăng cũng như khả năng cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu.

THÁI LINH