Đa dạng mô hình thoát nghèo cho người dân Tây Giang

Trong hai năm trở lại đây, ở xã Dang (huyện Tây Giang) đã triển khai mô hình “Phát triển nghề dệt thổ cẩm” và thành lập tổ hợp tác dệt thổ cẩm xã Dang với sự tham gia của các chị em dân tộc thiểu số ở địa phương. Mô hình lấy tinh thần tự lực, hỗ trợ lẫn nhau của hội viên làm nền tảng để đổi mới sản phẩm, tạo sinh kế, góp phần giảm nghèo bền vững.

Phát triển nghề truyền thống

Đến nay đã có 31 phụ nữ người Cơ Tu tham gia mô hình tổ hợp tác dệt thổ cẩm nêu trên. Các thành viên tự nguyện đóng góp kinh phí để mua nguyên vật liệu như khung dệt, len sợi, cườm...

Huyện Tây Giang đangcó nhiềumô hình nghề truyền thống nhằm tạo sinh kế cho phụ nữ dân tộc thiểu số ở địa phương.

Sau khi sản phẩm hoàn thiện đã được tiêu thụ ngay tại các trường học trong huyện nhờ vào chủ trương khuyến khích cán bộ, giáo viên, học sinh trên địa bàn mặc trang phục truyền thống vào đầu tuần hoặc các dịp lễ. Đồng thời, tổ hợp tác còn liên kết với các điểm du lịch, không gian trưng bày của huyện Tây Giang để giới thiệu các sản phẩm thổ cẩm như váy, vỏ chăn, cà vạt, ví…

Bà Alăng Thị Lư (50 tuổi, thôn Tưl, xã Dang) chia sẻ: “Nhờ tham gia tổ hợp tác giúp tôi có thêm thu nhập từ sản phẩm do mình làm ra. Quan trọng hơn là được giữ nghề, được thỏa sức sáng tạo trên từng tấm vải. Mong rằng khi sản phẩm được sử dụng rộng rãi, người trẻ sẽ thêm yêu thổ cẩm và tiếp nối nghề truyền thống”.

Còn theo chị Hối Thị Loi, Tổ trưởng Tổ hợp tác dệt thổ cẩm xã Dang, để sản phẩm hấp dẫn khách hàng nhưng vẫn giữ được nét đặc trưng truyền thống thì tổ hợp tác khuyến khích sự sáng tạo của từng thành viên. Và khi sản phẩm được tiêu thụ rộng rãi sẽ giúp thu nhập của các thành viên ngày càng nâng lên.

Chính vì vậy, chị Loi cho biết tổ hợp tác đang tích cực tìm kiếm đầu ra, kết nối thị trường để sản phẩm thổ cẩm Cơ Tu do chị em địa phương sản xuất ngày càng được biết đến rộng rãi.

Bên cạnh tổ hợp tác nêu trên, huyện Tây Giang đang nỗ lực phát triển một số mô hình nghề truyền thống của đồng bào dân tộc dân tộc thiểu số như: Dệt thổ cẩm, đan lát, dệt chiếu.

Như cách đây 2 năm, tại xã A Xan đã ra mắt mô hình dệt thổ cẩm cho các phụ nữ địa phương có tâm huyết và tay nghề giỏi, nhằm tập trung tạo ra các sản phẩm mẫu mã đẹp, có sự kế thừa truyền thống và sáng tạo riêng phù hợp nhu cầu cuộc sống hiện nay.

Qua đó nhằm tiếp tục giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào Cơ Tu; đồng thời tạo việc làm cho phụ nữ trong thời gian nông nhàn, giúp tăng thêm thu nhập, ổn định cuộc sống gia đình. Và tính đến nay, mỗi xã trong huyện Tây Giang đều có mô hình nghề truyền thống tương tự như vậy nhằm tạo sinh kế cho phụ nữ dân tộc thiểu số ở địa phương.

Tạo thu nhập cho người dân vùng cao

Ngoài việc phát triển mô hình nghề truyền thống, những năm gần đây, được sự quan tâm của các cấp chính quyền, địa phương, nhiều hộ nông dân ở huyện Tây Giang đã đầu tư phát triển các mô hình kinh tế, đặc biệt là mô hình kinh tế tập thể, HTX, qua đó nâng cao giá trị nông sản vùng biên giới và tạo ra thu nhập cho người dân vùng cao, góp phần giảm nghèo bền vững.

Các mô hình kinh tế tập thể, HTXở Tây Giang giúp nâng cao giá trị câydược liệuvà tạo ra thu nhập cho người dân.

Điển hình như HTX Nông nghiệp Sinh thái và Dược liệu Tây Giang (sản xuất các loại dược liệu và sản phẩm nông nghiệp sinh thái), HTX Dược liệu Đức Huy Tây Gian (sản xuất cao Đẳng Sâm), HTX Nông Lâm nghiệp Thiên Bình (sản xuất cao Ba Kích)... Mô hình của các HTX này này đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm địa phương, mở rộng thị trường tiêu thụ và tạo việc làm cho lao động địa phương.

Việc đa dạng mô hình thoát nghèo với sự góp sức của kinh tế hợp tác nhằm cải thiện sinh kế cho người dân ở vùng sâu vùng xa tỉnh Quảng Nam nói chung và huyện miền núi Tây Giang nói riêng cũng là mối quan tâm lâu nay của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam. Nhất làm sao để mô hình của các tổ hợp tác, HTX trở nên hiệu quả hơn, hoạt động ổn định, nâng cao được thu nhập cho các thành viên.

Chính vì vậy, thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam đã có nhiều hoạt động để hỗ trợ mô hình thoát nghèo của các HTX ở Tây Giang. Cụ thể là tập trung hỗ trợ nâng cao chất lượng sản phẩm thông qua việc áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật và công nghệ mới, tổ chức các hoạt động giao thương nhằm giúp HTX quảng bá sản phẩm, tiếp cận các thị trường rộng lớn hơn, tham gia vào chương trình OCOP để nâng cao giá trị sản phẩm và thương hiệu địa phương. Thông qua đó giúp các HTX có được đầu ra ổn định, tạo việc làm cho lao động nông thôn và mang lại doanh thu, lợi nhuận cao hơn cho thành viên.

Ngoài ra, cần ghi nhận thêm việc triển khai dự án về “Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo” trong 4 năm qua được huyện Tây Giang triển khai hiệu quả. Với tổng nguồn vốn hơn 18 tỷ đồng, huyện thực hiện 20 dự án tại 10 xã, huy động các phòng, ban, hội đoàn thể và chính quyền địa phương tham gia làm chủ đầu tư.

Mở hướng đi mới mang lại sinh kế bền vững

Các mô hình thoát nghèo này được xây dựng theo chuỗi giá trị, từ sản xuất đến tiêu thụ, tập trung vào những lĩnh vực phù hợp điều kiện từng vùng như trồng đảng sâm, ba kích, sa nhân tím; chăn nuôi bò, dê, heo cỏ, vịt xiêm…với sự tham gia của hơn 460 hộ dân, phần lớn là hộ nghèo, cận nghèo và hộ mới thoát nghèo.

Tham gia vào các mô hình thoát nghèo giúp các phụ nữ dân tộc thiểu số ở huyện Tây Giang cải thiện sinh kế, thay đổi tư duy sản xuất.

Hoặc như mô hình trồng thử nghiệm sâm Ngọc Linh cũng là một hướng thoát nghèo cho người dân huyện Tây Giang. Báo cáo của UBND huyện Tây Giang trong tháng 5/2025 cho thấy từ năm 2019 đến nay, huyện triển khai mô hình trồng thử nghiệm sâm Ngọc Linh tại xã Ch’ơm với tổng diện tích hơn 10.300m2. Trong đó, điển hình phải kể đến HTX Nông dược và du lịch Pơmu trồng 4.000 cây trên diện tích 500m2.

UBND huyện Tây Giang đánh giá, kết quả bước đầu cho thấy mô hình trồng sâm Ngọc Linh tại địa phương có tính khả thi cao, là cơ sở quan trọng để mở rộng vùng trồng mới, góp phần bảo tồn loài dược liệu đặc hữu quý giá của Việt Nam; đồng thời tạo hướng đi mới trong phát triển kinh tế xanh, bền vững cho đồng bào vùng cao.

Bên cạnh triển vọng từ sâm Ngọc Linh thì huyện Tây Giang đang triển khai các mô hình dược liệu để mở hướng đi mới mang lại sinh kế bền vững cho người dân địa phương, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Mục tiêu là thúc đẩy phát triển cây dược liệu quý, liên kết chuỗi giá trị và hỗ trợ bà con cải tạo vườn nhà, vườn rừng.

Đơn cử như HTX nông dược và du lịch Lộc Trời ở xã Tr’Hy gần đây đã phát triển thêm 5ha ba kích, nâng tổng diện tích dược liệu của HTX lên 20ha. Đây là HTX chủ lực trong việc tạo chuỗi liên kết sản xuất cho hơn 20 hộ dân.

Từ việc đa dạng mô hình thoát nghèo, tạo sinh kế bền vững như vậy, nhất là xây dựng theo chuỗi giá trị từ sản xuất đến tiêu thụ với sự góp sức của kinh tế hợp tác, đã đưa số hộ nghèo toàn huyện giảm từ 3.581 hộ (tỷ lệ 66,1%) năm 2021 xuống còn 2.468 hộ (tỷ lệ 43,16%) vào cuối năm 2024. Và huyện Tây Giang phấn đấu đến cuối năm 2025, trên địa bàn huyện sẽ có hơn 410 hộ thoát nghèo.

Thanh Loan