Đại biểu Hà Ánh Phượng đề nghị xây dựng 'hệ sinh thái lan tỏa tiếng Việt - văn hóa Việt' và áp dụng ngay phụ cấp cho nhân viên trường học từ 1/1/2026
Trong phiên thảo luận chiều nay về Dự thảo Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, đại biểu Hà Ánh Phượng (Đoàn Phú Thọ) đã có bài phát biểu tâm huyết, tập trung vào hai nhóm nội dung lớn: chuyển đổi số - hợp tác quốc tế gắn với lan tỏa văn hóa Việt Nam, và lộ trình áp dụng phụ cấp ưu đãi nghề cho giáo viên và nhân viên trường học.
Đại biểu Hà Ánh Phượng phát biểu thảo luận
Mở đầu bài phát biểu, đại biểu cảm ơn Quốc hội đã dành thời gian thảo luận về những nội dung mang tính nền tảng cho tương lai ngành giáo dục, đồng thời ghi nhận nhiều chủ trương mới, đột phá thời gian qua như miễn giảm học phí, Luật Nhà giáo vừa thông qua, chủ trương miễn phí sách giáo khoa, bữa ăn trưa; đầu tư cho trường dân tộc nội trú liên cấp vùng biên giới; quan tâm đến thu nhập nhà giáo... - những chính sách “chưa từng có tiền lệ, thể hiện sự ưu tiên thực chất dành cho giáo dục”
Gắn tự chủ - hợp tác quốc tế với nhiệm vụ lan tỏa tiếng Việt và văn hóa Việt Nam ra thế giới
Góp ý Điều 4 của Dự thảo về chuyển đổi số và hợp tác quốc tế trong giáo dục, đại biểu Hà Ánh Phượng cho rằng đây là thời điểm Việt Nam cần thể chế hóa rõ tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, đặc biệt ở định hướng đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong nhà trường.
Tuy nhiên, theo đại biểu, song song với mở rộng hợp tác quốc tế, Việt Nam cần gắn chặt quyền tự chủ của các cơ sở giáo dục với nhiệm vụ dạy tiếng Việt và lan tỏa văn hóa Việt Nam ra nước ngoài. Đây vừa là yêu cầu chiến lược, vừa đáp ứng nhu cầu học tiếng Việt của kiều bào và bạn bè quốc tế.
Đại biểu nhấn mạnh: để hiệu quả, việc dạy tiếng Việt và văn hóa Việt không thể dừng ở “các lớp học rời rạc”, mà cần hướng tới hệ thống chuẩn hóa với chuẩn đầu ra, chứng chỉ, văn bằng được công nhận quốc tế, cho phép người học thi và cấp chứng chỉ ngay tại nước ngoài - điều hiện nay chưa thể thực hiện khi người học buộc phải về Việt Nam để thi chứng chỉ tiếng Việt.
Theo đại biểu, một hệ sinh thái hoàn chỉnh như vậy sẽ: tạo sức cạnh tranh cho giáo dục - văn hóa Việt Nam, mở ra dịch vụ giáo dục xuyên biên giới, thúc đẩy du lịch, ẩm thực, sản phẩm thủ công, nông sản, công nghiệp văn hóa, và tăng sức mạnh mềm, thu hút chất xám toàn cầu.
Đại biểu đề nghị Nghị quyết cần nhấn mạnh mục tiêu kết hợp lan tỏa ngôn ngữ - văn hóa Việt với tăng trưởng kinh tế - xã hội, đồng thời giao Chính phủ quy định cụ thể phạm vi, phương thức, tiêu chí đánh giá, cơ chế phối hợp và bảo đảm nguồn lực, khuyến khích chuyển đổi số và xã hội hóa.
Đề nghị áp dụng ngay phụ cấp ưu đãi nghề 30% cho nhân viên trường học từ ngày 1/1/2026
Đóng góp vào nội dung phụ cấp ưu đãi nghề tại Điều 2, đại biểu Hà Ánh Phượng đánh giá dự thảo đã đúng tinh thần Nghị quyết 71. Tuy nhiên, đại biểu nhấn mạnh cần làm rõ lộ trình áp dụng đối với hai nhóm đối tượng: giáo viên và nhân viên trường học.
Nhân viên trường học: “vai trò quan trọng nhưng lâu nay chưa được quan tâm đúng mức”
Đại biểu cho biết, nhân viên trường học chiếm tỷ lệ nhỏ trong bộ máy nhưng giữ vai trò then chốt trong vận hành một ngôi trường. Tuy nhiên, họ làm việc toàn thời gian như công chức nhưng lại không có phụ cấp công vụ, làm trong ngành giáo dục, không có phụ cấp ưu đãi nghề, thâm niên như giáo viên. Trong khi đó, khối lượng công việc tăng nhanh do yêu cầu của chương trình GDPT mới: STEM, thí nghiệm an toàn, lớp học số, phòng học thông minh... Vì vậy, đại biểu kiến nghị cần áp dụng ngay mức phụ cấp ưu đãi nghề tối thiểu 30% cho nhân viên trường học từ ngày 1/1/2026. Đây là điều kiện tối thiểu để giữ chân nhân sự, bảo đảm vận hành trường học, giảm chênh lệch thu nhập với giáo viên và thực hiện hiệu quả Nghị quyết 71.
Với đội ngũ giáo viên, đại biểu nhắc lại truyền thống xuyên suốt từ Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII (1996), Nghị quyết 29, Kết luận 91, Luật Nhà giáo đến Nghị quyết 71, tất cả đều khẳng định “lương giáo viên phải được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”. Để bảo đảm cơ sở pháp lý rõ ràng, đại biểu đề xuất hai phương án:
Phương án 1: Bổ sung điểm mới vào khoản 2, Điều 2 của dự thảo: “Phụ cấp lương cơ bản tương ứng với chức danh từ 1 đến 1,8 đối với nhà giáo”, như quy định trong dự thảo nghị định trình cùng Luật Nhà giáo. Điều này tạo nền tảng pháp lý để sắp xếp lương giáo viên đúng tinh thần ưu đãi đặc thù của Nghị quyết 71.
Phương án 2: Từ 1/1/2026, áp dụng mức 65% phụ cấp ưu đãi nghề cho giáo viên mầm non và phổ thông; 100% cho giáo viên vùng đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, dân tộc thiểu số, xã an toàn khu. Sau đó mỗi năm tăng 5%, và từ sau 2030 điều chỉnh theo điều kiện kinh tế - xã hội, phù hợp Điều 23 Luật Nhà giáo
Đại biểu Hà Ánh Phượng nhấn mạnh: “Mỗi ngành, mỗi lĩnh vực đều quan trọng như một mắt xích trong bộ máy quốc gia. Việc dành cơ chế, chính sách ưu đãi đặc thù cho giáo dục hôm nay là để tháo gỡ điểm nghẽn, tạo lực đẩy cho cả hệ thống tốt lên.”
