Tạo ngành học phù hợp với nhu cầu của học sinh

Rẽ nhánh sang nguồn nhân lực kỹ năng và tay nghề cao

Theo các đại biểu Quốc hội, 3 dự án Luật đã thể chế hóa tinh thần của Nghị quyết 71 - NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, với 3 từ khóa chính đó là “hiện đại, chất lượng và công bằng”.

Phản ánh tình trạng tháp nhân lực nước ta còn ngược, “thừa thầy, thiếu thợ”, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan mong muốn, việc sửa đổi các dự án luật cần hướng tới tạo ra ngành học phù hợp với nhu cầu của học sinh, đáp ứng nhu cầu tháp nhân lực từ bậc cao, trung bình đến bậc thấp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu tại Tổ

“Chúng ta vinh danh những nhà khoa học lớn, giáo sư, tiến sĩ, kỹ sư, nhưng có khi nào vinh danh những học sinh học trung cấp nghề đâu? Rõ ràng tư duy, định kiến xã hội về học nghề đã trì hoãn sự phát triển kinh tế địa phương, bởi suy cho cùng năng suất lao động không chỉ trong công nghiệp mà còn trong nông nghiệp, ở tầng dưới chứ không chỉ ở tầng trên”, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nêu rõ.

Phó Chủ tịch Quốc hội bày tỏ mong muốn, ở miền Trung, nơi có vùng thủy sản, nếu có trường cấp 3 học nghề thủy sản, học sinh vừa có thể học hết kiến thức phổ thông, vừa học nghề, lúc đó chúng ta sẽ có thế hệ kế thừa đội ngũ lao động đã luống tuổi, nuôi cá theo truyền thống do ông cha để lại, đưa kiến thức, kỹ thuật mới vào thủy sản, nâng cao năng suất, chất lượng.

"Xã hội đang có một sự thật rất đau buồn, học sinh thi trượt đại học mặc cảm đến mức tự tử, trong khi đó, đại học không phải là con đường duy nhất, chúng ta hoàn toàn có thể liên thông trung cấp, cao đẳng, đại học, quan trọng là góc nhìn đối với liên thông, không phải là vì đường cùng mới học liên thông”, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu quan điểm.

ĐBQH Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp), ĐBQH Nguyễn Thị Mai Hoa nêu rõ, hiện nay cả 3 dự án Luật đều đề cập đến hệ thống giáo dục quốc dân. Theo đó, có một mô hình rất mới là mô hình trung học nghề.

ĐBQH Nguyễn Thị Mai Hoa (Đồng Tháp) phát biểu

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa và Xã hội có nêu, mô hình trung học nghề để giải quyết một trong những nhu cầu rất lớn của người học, tức là trẻ em sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở, nếu không đủ điều kiện vào trung học phổ thông thì có thêm môi trường học tập bảo đảm được kiến thức nền tảng phổ thông và có định hướng nghề nghiệp.

Về lâu dài, song song với trung học phổ thông thì có sẽ có trung học nghề để định hướng rõ quan điểm nghề nghiệp của học sinh sau tốt nghiệp trung học cơ sở.

Trước mắt, mô hình trung học nghề sẽ bảo đảm đủ chỗ học cho các em học sinh, hướng tới mục tiêu trong Nghị quyết 71 - NQ/TW là đến năm 2035 sẽ phổ cập trung học phổ thông và tương đương.

Tuy nhiên, trong quá trình thẩm tra, cũng đang phát sinh vấn đề đó là chương trình trung học nghề phải xử lý hai mảng lớn, đó là có kiến thức nền tảng trung học phổ thông và kiến thức, kỹ năng nghề để gia nhập lực lượng lao động.

Quang cảnh thảo luận Tổ 12

Mặt khác, “đầu ra” của trung học phổ thông và trung học nghề lại chính là “đầu vào” của cao đẳng và đại học, vậy phải xác định đầu vào của các trường đại học như thế nào nếu không có tiêu chí để bằng tốt nghiệp trung học nghề tương đương với giá trị của bằng trung học phổ thông.

Đại biểu thẳng thắn, mong muốn của chúng ta phải thắt chặt “đầu ra” của đại học, tức là “đầu vào” của các trường đại học có thể mở để đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời, nhưng “đầu ra” của trường đại học phải bảo đảm chất lượng thì mới được tốt nghiệp. Tuy nhiên, chúng ta đang theo “mô hình ống”, tức là vào bao nhiêu, ra bấy nhiêu, nếu chưa giải quyết được “đầu ra” của đại học thì chúng ta vẫn phải siết chặt “đầu vào” của đại học.

“Với xu hướng xã hội vẫn trọng bằng cấp, với mong muốn dù học trung học phổ thông hay trung học nghề thì đích hướng tới lâu dài vẫn vào đại học, như vậy chúng ta sẽ không thực hiện được mục tiêu phân luồng, tức là rẽ sang nhánh nguồn nhân lực kỹ năng và tay nghề cao. Đây cũng là những vấn đề cơ quan thẩm tra đang trăn trở”, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa nhấn mạnh.

Rõ cơ chế hỗ trợ giáo dục đại học tư thục

Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) quy định có cơ chế hỗ trợ cơ sở giáo dục đại học tư thục. ĐBQH Nguyễn Minh Sơn (Đồng Tháp) đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu quy định rõ cơ chế hỗ trợ là như thế nào, hỗ trợ về tài chính, đất đai, xây dựng trường, hỗ trợ xây dựng trung tâm nghiên cứu hay trung tâm đào tạo?

ĐBQH Nguyễn Minh Sơn (Đồng Tháp) phát biểu

Về cơ chế tài chính đối với giáo dục đại học, dự thảo Luật đã giao Chính phủ quy định chi tiết, trong đó có mức trần học phí, cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ, mức ưu đãi, điều kiện áp dụng, quyền tự chủ về tài chính, tài sản... Đại biểu Nguyễn Minh Sơn cho rằng, để bảo đảm công khai, minh bạch, giải trình, nhằm tăng cường kiểm soát tài chính, đề nghị cần bổ sung quy định kiểm toán độc lập bắt buộc đối với cơ sở được giao quyền tự chủ.

Tại Điều 40, dự thảo Luật liên quan đến quản lý tài chính của cơ sở giáo dục đại học tư thục, đại biểu đề nghị, cơ quan soạn thảo làm rõ tiêu chí xác định cơ sở giáo dục đại học hoạt động không vì lợi nhuận.

Đại biểu Nguyễn Minh Sơn cũng phản ánh, vừa qua nhiều cơ quan báo chí đã phản ánh vẫn còn tình trạng lạm thu phí, thu ngoài học phí và các khoản thu vượt quy định vẫn còn lớn, nhất là trong thời điểm tựu trường, gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Do vậy, để bảo đảm tính minh bạch, công khai trong quản lý, ngay trong Khoản 3, Điều 41 quy định về học phí và các khoản thu dịch vụ khác, đề nghị cơ quan soạn thảo cần làm rõ các khoản dịch vụ khác là dịch vụ gì.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cần quy định hết sức cụ thể việc xử lý tài sản khi đại học tư thục giải thể, sáp nhập, chuyển nhượng vốn, tạo điều kiện cho triển khai thực hiện.

Hoàng Ngọc; Ảnh: Hồ Long