Đại biểu Quốc hội: 'Cần có quy định về hậu kiểm với công trình được miễn giấy phép xây dựng'

Ngày 6-11, thảo luận ở tổ về Dự án Luật Xây dựng (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ quan điểm đồng thuận với chủ trương miễn giấy phép xây dựng và đánh giá đây là bước đúng đắn, phù hợp định hướng cải cách thủ tục hành chính.

Cần có quy định về hậu kiểm với công trình miễn giấy phép xây dựng

Đại biểu Nguyễn Phi Thường (Hà Nội) nêu quan điểm: “Tôi cho rằng chủ trương miễn giấy phép xây dựng là hoàn toàn đúng, phù hợp với định hướng cải cách thủ tục hành chính hiện nay”.

Theo ông, dự thảo đã quy định cụ thể các trường hợp được miễn giấy phép và trách nhiệm của chủ đầu tư đối với công trình thuộc diện này, đã nêu rõ trách nhiệm của chủ đầu tư đối với các công trình thuộc diện miễn giấy phép.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Phi Thường phát biểu tại thảo luận tổ ngày 6-11. Ảnh: QH

Tuy nhiên, từ thực tiễn, ông cho biết giấy phép xây dựng về bản chất chỉ là một văn bản pháp lý nhằm giúp chủ đầu tư có căn cứ làm việc với cơ quan quản lý trật tự xây dựng và là cơ sở cấp giấy chứng nhận công trình sau này. Quy định của chúng ta từ năm 2003 đến nay, xét dưới góc độ chuyên môn, đã tương đối đầy đủ.

Do vậy, đại biểu cho rằng vấn đề không nằm ở quy định pháp luật, mà chủ yếu ở hai nhóm nguyên nhân. Nguyên nhân chủ quan là trong quá trình giải quyết hồ sơ thủ tục hành chính, vẫn còn tình trạng một số cá nhân gây khó dễ cho người dân và doanh nghiệp.

Nguyên nhân khách quan là hệ thống quy định pháp luật làm căn cứ để cấp giấy phép xây dựng hiện nay liên quan đến rất nhiều lĩnh vực như quy hoạch, đất đai, đầu tư, tôn giáo, đê điều… Nhưng các quy định này còn nhiều điểm bất cập, thiếu thống nhất, dẫn đến hệ quả là thủ tục cấp phép xây dựng bị kéo dài, phức tạp và mất nhiều thời gian.

Vì vậy, việc mở rộng đối tượng miễn giấy phép và rút ngắn thời gian cấp phép là hợp lý. Tuy nhiên, theo đại biểu, để giải quyết tận gốc vấn đề cần liên thông quy trình từ chấp thuận chủ trương đầu tư đến khởi công công trình.

Nghĩa là khi chủ đầu tư đã được UBND cấp thẩm quyền giao thực hiện dự án, đã đủ điều kiện khởi công công trình, chỉ cần thông báo khởi công thay vì phải xin phép lại. Việc bổ sung quy định thiết kế cơ sở trong hồ sơ đề xuất dự án đầu tư (theo Điều 33 Luật Đầu tư) để cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định ngay trong giai đoạn chấp thuận chủ trương, giúp rút ngắn thời gian và giảm thủ tục trùng lặp.

Từ thực tế tại Hà Nội, ông Thường cho biết, việc thiếu quy định rõ về thẩm quyền kiểm tra và giám sát các công trình miễn giấy phép đã dẫn đến tình trạng chủ đầu tư tự ý điều chỉnh quy mô, công năng, làm thay đổi cảnh quan và hạ tầng đô thị.

Do đó, đại biểu kiến nghị bổ sung quy định về hậu kiểm đối với các công trình miễn giấy phép xây dựng. Theo hướng giao thẩm quyền quản lý, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với công trình miễn phép cho chính quyền cấp xã; giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết quy trình, thủ tục hậu kiểm, đảm bảo vừa thông thoáng, vừa chặt chẽ.

Đảm bảo phân cấp gắn với trách nhiệm quản lý thực tế

Cũng thảo luận về dự luật này, đại biểu Nguyễn Thị Yến (TP.HCM) nhấn mạnh hiện thẩm quyền thay đổi công năng, điều chỉnh thiết kế công trình phần lớn giao cho cấp tỉnh, trong khi trên thực tế, cấp xã mới là cấp trực tiếp thực hiện, theo dõi và quản lý. Do đó, cần xem xét phân cấp hợp lý hơn để đảm bảo quản lý sát thực tế.

Đại biểu cũng nêu tình trạng công trình được cấp phép ở cấp tỉnh nhưng chính quyền cơ sở không được thông tin, dẫn đến xây sai quy mô, sai thiết kế mà địa phương không kịp kiểm tra. Bà đề nghị mọi công trình, dự án trên địa bàn phải được thông báo đầy đủ đến chính quyền xã, phường để thực hiện giám sát.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Yến chia sẻ tại thảo luận tổ ngày 6-11. Ảnh: QH

Đại biểu Nguyễn Thị Yến cũng dẫn chứng trường hợp công trình chung cư được cho điều chỉnh chiều cao từ 7 lên 10 tầng, có ý kiến đồng thuận của nhiều cơ quan, nhưng khi thanh tra lại bị kết luận sai phạm. Điều này cho thấy trách nhiệm trong thẩm định và phê duyệt chưa rõ ràng.

Bà đề nghị quy định trách nhiệm cụ thể của từng cơ quan liên quan trong quá trình cấp phép và quản lý xây dựng, tránh tình trạng “đồng ý chung” nhưng khi xảy ra sai phạm thì không xác định được ai chịu trách nhiệm.

Nêu thêm ý kiến về quản lý chất lượng, nghiệm thu và bàn giao công trình, nữ đại biểu đề nghị trong lần sửa đổi luật lần này cần bổ sung chế tài đủ mạnh, rõ ràng đến vấn đề trách nhiệm và bồi thường khi xảy ra sai sót.

Theo đó, nếu công trình không bảo đảm chất lượng theo thiết kế tư vấn, nhà thầu thi công phải chịu trách nhiệm. Nếu tư vấn thiết kế mà không đảm bảo, để xảy ra sai sót kỹ thuật, thiết kế không phù hợp, phải chịu trách nhiệm và bồi thường. Nếu chủ đầu tư không thực hiện đầy đủ vai trò kiểm tra, giám sát để xảy ra vi phạm, thì chủ đầu tư phải chịu trách nhiệm. Nếu đơn vị giám sát buông lỏng giám sát, phải xử lý rõ ràng, không bỏ qua.

“Trách nhiệm phải được quy định cụ thể, không chung chung, để tránh tình trạng có sai phạm nhưng không ai chịu trách nhiệm”, bà nhấn mạnh.

NHÓM PHÓNG VIÊN