Đại biểu Quốc hội: Cần hoàn thiện pháp lý, cơ chế và hạ tầng để bứt phá điện gió ngoài khơi

Chiều 8/12, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội thảo luận ở hội trường đối với dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030. Một trong những nội dung nhận được sự quan tâm của nhiều đại biểu là các giải pháp đồng bộ cũng như chính sách thúc đẩy phát triển điện gió ngoài khơi.

Đại biểu Nguyễn Hải Nam (Đoàn đại biểu Quốc hội Thừa Thiên Huế): Điện gió ngoài khơi, nhờ lợi thế công suất lớn và sản lượng ổn định, là nguồn điện hết sức cấp bách phải phát triển.

Nhiều điểm nghẽn pháp lý cản trở điện gió ngoài khơi

Thảo luận tại hội trường, đại biểu Nguyễn Hải Nam (Đoàn đại biểu Quốc hội Thừa Thiên Huế) cho rằng, với mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 10% GDP từ năm 2026, nhu cầu năng lượng của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng mạnh. Điện gió ngoài khơi, nhờ lợi thế công suất lớn và sản lượng ổn định, là nguồn điện hết sức cấp bách phải phát triển. Tuy nhiên, lĩnh vực này đang đối mặt với 5 nhóm vướng mắc pháp lý lớn:

Thứ nhất, quy hoạch chưa đồng bộ: Quy hoạch không gian biển chưa được phê duyệt, khiến các dự án không có cơ sở pháp lý đủ mạnh dù đã có mục tiêu trong Quy hoạch điện.

Thứ hai, cơ chế giá điện chưa rõ ràng: Thiếu chính sách giá dài hạn, đủ hấp dẫn để thu hút vốn đầu tư quốc tế.

Thứ ba, quy định về giao, cho thuê khu vực biển còn thiếu: Chưa có quy trình rõ ràng cho khảo sát, nghiên cứu và triển khai dự án.

Thứ tư, thiếu tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư: Chưa có chuẩn năng lực và quy trình lựa chọn nhà đầu tư đối với các dự án quy mô lớn, chi phí khảo sát cao.

Thứ năm, vướng mắc thẩm quyền phê duyệt đầu tư: Chưa thống nhất về cấp có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư.

Từ thực tế đó, đại biểu Nguyễn Hải Nam đề xuất một loạt giải pháp mang tính nền tảng, bao gồm hoàn thiện khung pháp lý tổng thể; sớm phê duyệt các quy hoạch liên quan; ban hành quy định rõ ràng về giao - cho thuê biển; xây dựng cơ chế giá điện gió ngoài khơi mang tính cạnh tranh và linh hoạt; thiết lập quy trình lựa chọn nhà đầu tư minh bạch; đồng thời phát triển chuỗi cung ứng, cảng biển, tàu lắp đặt và đào tạo nhân lực chất lượng cao.

Chính sách chưa mở để thu hút tư nhân, cần rút ngắn thủ tục, thống nhất đầu mối

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Đoàn đại biểu Quốc hội Vĩnh Long) đánh giá dự thảo Nghị quyết chưa cụ thể hóa đầy đủ tinh thần Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Bà dẫn chứng, trong 5 năm tới, tổng công suất nguồn điện phải đạt 190.000-254.000 MW, nhu cầu vốn 18-20 tỷ USD/năm, đòi hỏi sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân.

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Đoàn đại biểu Quốc hội Vĩnh Long): Trong 5 năm tới, tổng công suất nguồn điện phải đạt 190.000-254.000 MW, nhu cầu vốn 18-20 tỷ USD/năm, đòi hỏi sự tham gia mạnh mẽ của khu vực tư nhân.

Góp ý thêm về quy trình phát triển điện gió ngoài khơi, đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn đại biểu Quốc hội Quảng Trị) đánh giá dự thảo có bước tiến trong quy định về thẩm định hồ sơ và năng lực tài chính nhà đầu tư. Tuy nhiên, ông đề nghị rút ngắn thời gian cấp phép khảo sát, thống nhất mẫu hồ sơ, bổ sung tiêu chí đánh giá năng lực với dự án quy mô lớn; đồng thời giao Bộ Công Thương làm cơ quan đầu mối điều phối xét duyệt.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên giải trình trước Quốc hội.

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, cơ quan soạn thảo đã phối hợp chặt chẽ với các Ủy ban của Quốc hội để rà soát, chỉnh lý dự thảo theo đúng Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, các nội dung thuộc thẩm quyền Chính phủ sẽ được quy định chi tiết nhằm rút ngắn thủ tục, tạo thông thoáng cho doanh nghiệp trong việc đề xuất dự án, xử lý chi phí khảo sát và thẩm định hồ sơ.

Về thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư, dự thảo đã được sửa theo hướng giao Thủ tướng Chính phủ quyết định đối với toàn bộ các dự án điện gió ngoài khơi giai đoạn 2026-2030. Đồng thời, dự án sẽ được chấp thuận nhà đầu tư không qua đấu giá đất và không phải đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, nhằm tháo gỡ vướng mắc và phù hợp với đặc thù dự án trên biển.

Mạnh Tưởng