Đại biểu Quốc hội 'hiến kế' rút ngắn tiến độ xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam

Chiều 6-1, tiếp tục chương trình làm việc của kỳ họp bất thường, Quốc hội thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025.

Nguy cơ "chênh" với mục tiêu dòng vốn của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội

Theo Tờ trình, sơ bộ tổng mức đầu tư Dự án được tính toán, xác định tuân thủ quy định của pháp luật về xây dựng. Sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 146.990 tỷ đồng, trong đó, giai đoạn 2021-2025, bố trí khoảng hơn 119.000 tỷ đồng (chiếm 81,4%).

Với số vốn trên, tại Nghị quyết số 29/2021/QH15, Quốc hội đã bố trí hơn 47.000 tỷ đồng, phần còn thiếu (khoảng hơn 72.000 tỷ đồng) thì Chính phủ kiến nghị cân đối từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và từ nguồn vốn Ngân sách Nhà nước đã bố trí cho ngành giao thông vận tải trong giai đoạn 2021 - 2025.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông), Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội băn khoăn về số vốn này. Theo đại biểu, Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội theo dự kiến của Chính phủ trình Quốc hội chủ yếu tập trung thực hiện trong hai năm 2022 - 2023, mở rộng sang năm 2024.

Đại biểu Nguyễn Trường Giang. Ảnh: VPQH.

Dự án được phân chia thành 12 dự án thành phần, trong đó có đoạn dài 88km (đoạn Quảng Ngãi – Hoài Nhơn), có đoạn chỉ dài 36km (đoạn Bãi Vọt – Hàm Nghi). Đại biểu Nguyễn Trường Giang cho rằng, trong số 12 dự án thành phần trên thì có đến 10 dự án thành phần là dự án công trình quan trọng quốc gia - tức là có tổng mức đầu tư trên 10.000 tỷ đồng.

Theo dự kiến, đối với các công trình này thì từ khi chuẩn bị đầu tư đến khi khởi công được thông thường mất khoảng 2-3 năm. Bởi lẽ, việc quyết định đầu tư những dự án này thuộc thẩm quyền của Thủ tướng, với nhiều Hội đồng thẩm định nội bộ từ Bộ Giao thông Vận tải, Hội đồng thẩm định cấp quốc gia... với khá nhiều thủ tục.

“Do đó, nếu chuẩn bị tốt nhất thì mất khoảng 2 năm, tức là đến hết năm 2023, sang đến năm 2024 mới khởi công được. Như vậy, sẽ không đạt được mục tiêu dòng vốn của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội mà Quốc hội sắp quyết định tới đây. Chưa kể sau đó, từ khởi công đến khi thực hiện dự án cũng mất tối thiểu 2 năm nữa. Tổng thời gian sẽ vượt qua giai đoạn đầu tư công 2021 – 2025”, đại biểu Nguyễn Trường Giang phân tích.

Để giải quyết những vướng mắc nêu trên, bảo đảm tiến độ, thời gian, đại biểu Nguyễn Trường Giang đề nghị phân cấp: Quốc hội xuống Ủy ban Thường vụ Quốc hội; Thường vụ Quốc hội phân cấp cho Chính phủ, Chính phủ có thể phân cấp cho Thủ tướng, Thủ tướng phân cấp xuống các bộ…

“Đối với dự án quan trọng quốc gia trên 10.000 tỷ đồng hiện nay thẩm quyền quyết định thuộc Thủ tướng Chính phủ thì có thể phân cấp để Bộ Giao thông Vận tải quyết định. Điều này sẽ giảm đi nhiều trình tự, thủ tục mà trong quá trình thực hiện vẫn đáp ứng được đầy đủ điều kiện quy định của Luật Đầu tư công”, đại biểu đề xuất.

Đề nghị quan tâm đến vấn đề giá và tái định cư cho người dân

Đại biểu Bùi Mạnh Khoa thì quan tâm đến đoạn đường 81,5km của Dự án trùng với đường Hồ Chí Minh. Theo đại biểu, vấn đề này chưa có báo cáo giải trình làm rõ.

Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung, làm rõ các đoạn tuyến của Dự án đi trùng với các tuyến đường hiện hữu và phương án xử lý đối với các đoạn đi trùng để tránh ảnh hưởng đến nhu cầu đi lại, sinh hoạt của người dân và hiệu quả của các dự án liên quan.

Ngoài ra, đại biểu quan tâm đến vấn đề giá và tái định cư cho người dân, đề nghị Chính phủ quan tâm, tránh dẫn đến khiếu nại, tố cáo sau này.

Đại biểu Cao Thị Xuân (Thanh Hóa). Ảnh: VPQH.

Cùng mối quan tâm đến vấn đề giải phóng mặt bằng cho người dân, đại biểu Cao Thị Xuân (Thanh Hóa) cho rằng đây là vấn đề cũng rất cần được sự quan tâm của Chính phủ.

Đại biểu tỉnh Thanh Hóa đề nghị Chính phủ khẩn trương tổng kết kinh nghiệm và có các giải pháp chỉ đạo, điều hành quyết liệt và có chế tài gắn trách nhiệm đối với các cấp địa phương để bảo đảm được tiến độ giải phóng mặt bằng, bảo đảm tiến độ của dự án.

Theo tờ trình của Chính phủ về Tiến độ và thời gian thực hiện Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông:

Chuẩn bị dự án năm 2021 - 2022; giải phóng mặt bằng, tái định cư năm 2022 - 2023; khởi công năm 2023, áp dụng các công nghệ mới, giải pháp kỹ thuật tiên tiến nhằm đáp ứng yêu cầu cơ bản hoàn thành năm 2025.

Với tiến độ nêu trên, trường hợp không phát sinh các tình huống phức tạp đến cuối năm 2025 có thể thông xe kỹ thuật toàn bộ các dự án thành phần và đưa vào khai thác một số đoạn tuyến, các đoạn tuyến phức tạp về kỹ thuật (các công trình cầu lớn, hầm lớn, xử lý đất yếu…) sẽ hoàn thành đưa vào khai thác năm 2026.

Với vai trò là trục xương sống, dự án đặc biệt quan trọng của đất nước, để triển khai thành công và sớm hoàn thành theo Kết luận số 18-KL/TW của Bộ Chính trị, Chính phủ kiến nghị triển khai theo hình thức đầu tư công, sau khi hoàn thành sẽ nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn nhà nước.

Để thực hiện chủ trương về thu hút nguồn lực xã hội theo phương thức PPP, Chính phủ sẽ chỉ đạo nghiên cứu, áp dụng tại các dự án có nhu cầu vận tải lớn, khả thi về tài chính như các tuyến cao tốc vành đai đô thị, cao tốc hướng tâm…

HẰNG PHƯƠNG