Đại biểu Quốc hội kiến nghị cập nhật phương thức thi hành án với tài sản công nghệ số
Sáng 11-11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ mười, các đại biểu Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) và dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi). Trong đó, các nội dung trong dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) được nhiều đại biểu quan tâm, thảo luận.
Các đại biểu Quốc hội thảo luận tại hội trường sáng 11-11. Ảnh: Quochoi.vn
Bổ sung quy định tài sản là quyền sở hữu trí tuệ
Thảo luận về dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế tri thức và đổi mới sáng tạo, công tác thi hành án dân sự (THADS) càng có vai trò quan trọng. Nhiều vụ việc hiện nay không chỉ liên quan đến tài sản hữu hình, mà còn đến tài sản trí tuệ, dữ liệu số, hợp đồng công nghệ và kết quả nghiên cứu khoa học.
Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu thảo luận. Ảnh: Quochoi.vn
Từ phân tích trên, đại biểu cho rằng Luật THADS (sửa đổi) cần bao quát được những thay đổi mới của đời sống, của các giá trị vật chất và trí tuệ đang xen cài ngày càng sâu rộng. Trong đó, các quy định về thời hạn, trình tự, thủ tục thi hành cần chặt chẽ và cập nhật đặc thù của tài sản công nghệ.
Cụ thể, nội dung tại các điều 43, 45 và 46 quy định về xác minh điều kiện và ra quyết định thi hành còn khái quát, chưa có cơ chế riêng cho các loại tài sản phi vật chất, như: Bằng sáng chế, phần mềm, kết quả nghiên cứu hoặc quyền sử dụng dữ liệu số.
Tôi đề xuất bổ sung quy định cho phép chấp hành viên được quyền trưng cầu giám định, phối hợp cơ quan chuyên môn về khoa học và công nghệ trong việc định giá, xác minh hoặc cưỡng chế tài sản là quyền sở hữu trí tuệ”, đại biểu kiến nghị.
Theo đại biểu, tại các điều 61 và 63 về kê biên, xử lý tài sản, cần cập nhật phương thức thi hành với tài sản điện tử và công nghệ số, đặc biệt trong các vụ án dân sự có yếu tố công nghệ cao.
Thực tế cho thấy, nhiều trường hợp doanh nghiệp nắm giữ mã nguồn, dữ liệu, phần mềm có giá trị hàng chục tỷ đồng, nhưng luật hiện hành chưa có cơ chế cưỡng chế hay chuyển giao hợp pháp. Do đó, cần bổ sung quy định tài sản là quyền sở hữu trí tuệ, dữ liệu, phần mềm được coi là tài sản đặc thù; việc kê biên, xử lý được thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Tư pháp, Bộ Khoa học và Công nghệ.
Đại biểu Cao Thị Xuân (Đoàn Thanh Hóa) phát biểu thảo luận. Ảnh: Quochoi.vn
Liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn; thủ tục thi hành án của Văn phòng THADS, thừa hành viên, đại biểu Cao Thị Xuân (Đoàn Thanh Hóa) cơ bản tán thành với các quy định trong dự thảo Luật.
Tuy nhiên, đại biểu băn khoăn về tính khả thi trong việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của Văn phòng THADS, thừa hành viên và đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc kỹ lưỡng hơn nữa các quy định liên quan.
Sửa đổi, hoàn thiện mô hình cơ quan Thi hành án dân sự
Thảo luận về dự thảo THADS sửa đổi, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) cho biết, từ thực tiễn vận hành sau sắp xếp đơn vị hành chính, mô hình cơ quan THADS hiện nay gồm: Cục Quản lý THADS ở Trung ương, Cơ quan THADS cấp tỉnh và Phòng THADS khu vực trực thuộc tỉnh.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu thảo luận. Ảnh: Quochoi.vn
Tuy nhiên, Phòng khu vực không có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản và thẩm quyền ra quyết định, nên chưa tương thích với tổ chức Tòa án nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân theo cấp khu vực, phát sinh nhiều bất cập cần được nhìn nhận “trúng và đúng bản chất”.
Từ những bất cập hiện nay, đại biểu đề nghị cân nhắc sửa đổi, hoàn thiện mô hình cơ quan THADS trong dự thảo Luật đồng bộ với xét xử - kiểm sát. Đó là có cấp Trung ương, cấp tỉnh và cơ quan THADS khu vực. Giải pháp này không làm tăng đầu mối, không tăng biên chế - kinh phí, nhưng sẽ rút ngắn quy trình, tăng tính chủ động tại chỗ, ra quyết định kịp thời, giảm tải cho cấp tỉnh, gần dân hơn và hạn chế án tồn đọng.
Đại biểu nhấn mạnh, việc tinh gọn bộ máy phải đi liền với thông suốt quyền lực công và trách nhiệm tại chỗ. Vì thế, việc quy định trong dự thảo Luật theo hướng “xét xử khu vực - kiểm sát khu vực - thi hành án khu vực” sẽ khép kín chu trình, gỡ nghẽn phối hợp, rút ngắn thời gian, giảm chi phí xã hội, bảo đảm bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật được thi hành thực chất và đúng hạn.
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) phát biểu thảo luận. Ảnh: Quochoi.vn
Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn thành phố Hồ Chí Minh) nêu thực tế cơ quan THADS phải thụ lý không ít vụ việc liên quan đến doanh nghiệp với giá trị phải thi hành án lớn, từ hơn 10 tỷ đồng đến khoảng 70 tỷ đồng. Trong khi đó, khả năng thi hành bằng tiền mặt không cao, chủ yếu là phải xử lý tài sản để bảo đảm thi hành án, hoặc không ít trường hợp, người phải thi hành án tìm cách chuyển nghĩa vụ cho công ty con, công ty liên kết…
“Những ví dụ điển hình trên đã làm phát sinh những khó khăn kéo dài, tạo nên nhiều hệ lụy liên quan an ninh trật tự, đến quyền lợi hợp pháp, chính đáng của nhiều người, nhất là công nhân, người lao động”, đại biểu nêu.
Vì thế, đại biểu cho rằng cần thiết kế chặt chẽ cơ chế chuyển giao bảo đảm tôn trọng quyền thỏa thuận nhưng có sự giám sát pháp lý, kiểm soát linh hoạt nhằm thực hiện quyền và nghĩa vụ thi hành án. Trong đó, hạn chế thấp nhất phát sinh tranh chấp hoặc các bên có liên quan lợi dụng thỏa thuận chuyển giao để trốn tránh nghĩa vụ thi hành án.
Tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh phát biểu tiếp thu, giải trình ý kiến các đại biểu thảo luận tại tổ cũng như hội trường về 2 dự án Luật này. Bộ trưởng cho biết cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp tục chỉnh lý, hoàn thiện các dự thảo Luật, báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn thiện, trình Quốc hội xem xét, thông qua.
