Đại biểu Quốc hội nêu tình trạng phải 'lách luật' để vay vốn

Cần xem lại các chỉ tiêu an toàn nợ công để phù hợp thực tiễn

Sáng 3/11, Quốc hội nghe một số Tờ trình, Báo cáo thẩm tra và thảo luận ở tổ về các dự án luật, trong đó có Luật Quản lý nợ công (sửa đổi) và Luật Kinh doanh bảo hiểm (sửa đổi). Nhiều đại biểu cho rằng vẫn còn những vướng mắc cần tháo gỡ để phản ánh đúng thực tế điều hành kinh tế.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho rằng,quy định về các chỉ tiêu an toàn nợ công trong dự thảo luật vẫn còn nhiều điểm chưa hợp lý, cần được rà soát lại để phản ánh đúng thực tế và có tính khả thi hơn trong điều hành.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội)

Đại biểu nêu rõ, chỉ tiêu thứ nhất là nợ công trên GDP, hiện chúng ta đang đặt ngưỡng khoảng 60% GDP. Chỉ tiêu thứ hai là nợ của Chính phủ trên GDP, không tính nợ của chính quyền địa phương và phần nợ được Chính phủ bảo lãnh. Chỉ tiêu thứ ba là nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ trên tổng thu ngân sách nhà nước, thể hiện khả năng cân đối giữa thu và trả nợ, hiện được quy định ở mức dưới 25%. Đây là ngưỡng quan trọng để đánh giá rủi ro vỡ nợ.

Đại biểu Hoàng Văn Cường phân tích, chỉ tiêu nghĩa vụ trả nợ nước ngoài của quốc gia so với kim ngạch xuất khẩu hiện nay chưa thực sự chính xác. Ông phân tích: “Trong xuất khẩu, kim ngạch xuất khẩu bao nhiêu thì phần nghĩa vụ trả nợ được tính theo đó bao nhiêu cách tính này là không chính xác. Bởi vì các khoản xuất khẩu của doanh nghiệp, hay việc nhập khẩu hàng hóa không phải là nghĩa vụ nợ của Nhà nước. Chỉ tiêu này được đưa ra nhằm bảo đảm an toàn, nhưng trên thực tế chúng ta hầu như không kiểm soát được”.

Theo đại biểu, thời gian vừa qua, tỷ lệ này chỉ ở mức 38-40%, trong khi tỷ giá tăng khoảng 2,28% nhưng vẫn trong khả năng kiểm soát. “Tôi cho rằng hai chỉ tiêu này mang tính hình thức. Trên thực tế, nhiều quốc gia trên thế giới rất ít khi đưa những chỉ tiêu này thành chỉ tiêu cứng trong quản lý nợ công, vì đây không phải là phần nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ”, ông Cường nói.

Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, kế hoạch vay và trả nợ công được lập cho giai đoạn 5 năm, chưa phản ánh đúng thực tế, bởi nhiều khoản vay hiện nay có thời hạn 10 năm hoặc dài hơn, nên trong 5 năm đầu, nghĩa vụ trả nợ chưa phát sinh đáng kể. “Hiện nay, tỷ lệ nợ công của chúng ta chỉ khoảng 34% GDP, nhưng do cơ cấu vay chủ yếu là ngắn hạn, nhiều khoản đến hạn trả sớm sẽ tạo áp lực trả nợ dồn vào các giai đoạn sau. Nếu chỉ nhìn trong chu kỳ 5 năm thì có thể thấy an toàn, nhưng đến kỳ sau, khi nợ đến hạn, áp lực trả nợ sẽ tăng rất cao”, ông cảnh báo. Đại biểu đề nghị cần kéo dài kỳ hạn vay, phát hành trái phiếu dài hạn để giảm rủi ro dồn nợ và bảo đảm an toàn tài chính quốc gia.

Còn đại biểu Lê Quân (đoàn Hà Nội) cho biết, vốn vay được sử dụng cho nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có những mảng có nguồn thu nhưng cũng có những hạng mục hoàn toàn không sinh lợi. “Ví dụ như đầu tư xây dựng thư viện hay một số hạng mục khác không có nguồn thu trực tiếp nên các đơn vị thụ hưởng không có nguồn thu gần như không thể trả được vốn vay”, ông nhấn mạnh.

Nên ông Quân đề nghị, đây đều là vốn ngân sách nhà nước. Đối với đơn vị sự nghiệp công lập, cần có quy định rộng hơn, linh hoạt hơn, chứ không áp dụng cứng nhắc với tất cả.

Phải "lách luật" để vay vốn

Tiếp tục góp ý về phương thức vay, cho vay lại và bảo lãnh Chính phủ, Đại biểu Hoàng Văn Cường nhấn mạnh, công cụ bảo lãnh của Chính phủ cần được kiểm soát chặt chẽ, tránh tình trạng bị lạm dụng hoặc biến tướng thành nghĩa vụ nợ công tiềm ẩn.

Đại biểu cũng cho rằng, việc cấp bảo lãnh Chính phủ cho doanh nghiệp tư nhân là cần thiết trong một số trường hợp đặc thù, nhất là các dự án hạ tầng quy mô lớn, có tác động lan tỏa và lợi ích công cộng. Tuy nhiên, phải quy định rõ tiêu chí lựa chọn, cơ chế giám sát và giới hạn tổng bảo lãnh để tránh tạo gánh nặng ngân sách nhà nước nếu dự án thất bại.

Đại biểu Lê Quân (đoàn Hà Nội)

Đại biểu Lê Quân cho hay: “Luật hiện hành quy định khi vay phải có tài sản đảm bảo. Tuy nhiên, quy định hiện nay lại yêu cầu tài sản đảm bảo không được hình thành từ ngân sách nhà nước. Điều này dẫn đến tình trạng, với một đơn vị sự nghiệp công, gần như mọi tài sản, kể cả tài sản được tài trợ đều bị tính là tài sản công, nên không thể dùng để thế chấp.”

Ông Quân chia sẻ: “Chúng tôi đã mất hơn hai năm rưỡi để tháo gỡ vướng mắc này. Vì vậy, tôi cho rằng cần quy định rõ, tài sản đảm bảo có thể là bất cứ tài sản nào, chứ không nhất thiết phải là tài sản không hình thành từ ngân sách nhà nước. Thực tế, với các đơn vị sự nghiệp công lập, nếu được phép, họ hoàn toàn có thể đảm bảo được nghĩa vụ vay vốn”.

Đại biểu Quân thẳng thắn: “Chúng tôi buộc phải ‘lách’ bằng cách lấy chính tài sản hình thành từ khoản vay để tiếp tục mang đi thế chấp. Đó cũng là một hình thức ‘lách luật’. Nhưng nếu đã là tài sản công, có đảm bảo rõ ràng, thì nên cho phép dùng chính tài sản đó để vay lại”.

Vì vậy, đại biểu đề nghị đối với các lĩnh vực như y tế và giáo dục, nên bỏ quy định cho vay có lãi, vì đây vốn là nguồn cấp phát ngân sách, cần được đánh giá hiệu quả theo tiêu chí riêng của từng mô hình tự chủ.

Ánh Phương/VOV.VN