Mở rộng quyền vay ODA, ưu đãi nước ngoài cho doanh nghiệp 100% vốn nhà nước

Ngày 3/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công. Góp ý về quy định giao cho công ty con của doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ gửi đề xuất khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho Bộ Tài chính, đại biểu Lò Thị Luyến (Điện Biên) bày tỏ băn khoăn khi báo cáo thẩm tra sơ bộ của Ủy ban Kinh tế tài chính không đồng thuận về nội dung này, cho rằng việc quản lý vay nợ nước ngoài cần gắn với trách nhiệm của công ty mẹ, công ty mẹ là cơ quan ký kết hợp đồng vay và trả nợ vay; trong khi đó tờ trình của Chính phủ còn thiếu thông tin cụ thể về thực trạng vấn đề này, chưa thể hiện rõ lý do tại sao lại sửa đổi.

Do đó Đại biểu Lò Thị Luyến đề nghị Chính phủ cần cung cấp thêm thông tin, nếu trong trường hợp cho phép giao cho công ty con của doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ gửi đề xuất khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho Bộ Tài chính thì có những ưu điểm và nhược điểm gì? Nếu trong trường hợp không đồng thuận cho công ty con của doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ gửi đề xuất khoản vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài cho Bộ Tài chính thì sẽ gặp những khó khăn gì, hiện nay thực trạng này như thế nào?

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng.

Đối với quy định về các công ty con của doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ) ủng hộ quy định theo hướng tự thực hiện các thủ tục đầu tư, đề xuất, đàm phán ODA mà không phải qua khâu trung gian.

“Trước đây thì cái này vẫn phụ thuộc vào yêu cầu của các cơ quan và các tổ chức trung gian. Khi mà chúng ta đã có kế hoạch vay nợ hàng năm của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt rồi thì có thể tự các doanh nghiệp nhà nước hoặc là các công ty con của doanh nghiệp nhà nước 100% vốn điều lệ thực hiện các thủ tục này cho nó phù hợp hơn”, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, sửa đổi Luật Quản lý nợ công lần này đã mở ra cho các doanh nghiệp được trực tiếp đề xuất thay vì trước đây phải qua Bộ chủ quản;các công ty nhà nước giữ 100% vốn và công ty con của các công ty nhà nước giữ 100% vốn thì được đề xuất trực tiếp.

Chia sẻ quan điểm về việc quy định như trên có thể xảy ra rủi ro công ty mẹ hoặc là doanh nghiệp mẹ "đứng ngoài cuộc", song Bộ trưởng nêu thực tế, các doanh nghiệp nhà nước có thể vay được vốn ODA chủ yếu là các Tập đoàn, Tổng công ty nhà nước. Các doanh nghiệp con của các Tập đoàn, Tổng công ty này cũng rất lớn và chủ động trong việc triển khai các kế hoạch kinh doanh của mình, do đó, nếu họ được đề đạt khoản vay ODA và chịu trách nhiệm thì thủ tục sẽ nhanh hơn.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ).

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng cho rằng, "vẫn phải có trách nhiệm của công ty mẹ. Bây giờ chúng ta phải quy định thế nào để giảm thiểu tối đa thủ tục nội bộ của từng doanh nghiệp".

Người đứng đầu Bộ Tài chính cũng chỉ rõ, khó khăn nhất trong quản lý, sử dụng vốn ODA là thời gian vay ODA từ lúc chúng ta đặt vấn đề, đàm phán đến lúc chuẩn bị hồ sơ dự án và ký kết hiệp định mất quá nhiều thời gian. Điều này dẫn đến nhiều dự án sau khi ký hiệp định phải mất nửa thời gian của hiệp định rồi mới bắt đầu giải ngân được và hết thời gian của hiệp định thì vẫn chưa giải ngân được hết. Do đó, lại phải đàm phán kéo dài, mất rất nhiều thời gian. Nếu nhà tài trợ không đồng ý kéo dài thì dự án bị dở dang, chúng ta lại phải chuyển đổi hình thức, phải đóng lại dự án, tìm kiếm các nguồn vốn khác để triển khai tiếp.

"Đây là cái tồn tại rất lớn đối với các nguồn vốn ODA. Vừa qua, Bộ Tài chính đã rất quyết liệt việc này", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay.

Qua tham khảo ý kiến của Ngân hàng thế giới, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ và sửa đổi Nghị định về ODA theo đúng mục tiêu: bảo đảm thời gian đối với các khoản vay bình thường cố gắng trong vòng 12 tháng phải xong thủ tục để ký hiệp định, dự án nào thật phức tạp thì mới lên đến 14 tháng. Chỉ có như thế thì các khoản vay ODA mới có hiệu quả được", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Vũ Nam